انتقاد یورگن هابرماس از اتحادیه اروپا

وقتی که یورگن هابرماس وارد سالن بزرگ دانشگاه کاتولیک شهر لوون بلژیک شد، بیش از ۵۰۰ دانشجو و استاد این دانشگاه که در سالن حضور داشتند به پا خاسته و با کف‌زدن‌های طولانی نسبت به یکی از برجسته‌ترین متفکران معاصر اروپایی ادای احترام کردند.

هابرماس بی‌وقفه سخنرانی خود را آغاز کرد و نزدیک به یک ساعت نظر خود را در باره‌ی اتحادیه‌ اروپا، بحران اقتصادی در حوزه‌ی یورو، دموکراسی و همبستگی بیان کرد.

یکی از میهمانان ویژه‌ هرمان فن رومپوی، رئیس شورای اتحادیه اروپا بود که یکی از مهم‌ترین وظایف او مبارزه با بحران اقتصادی در حوزه‌ی یورو است.

همبستگی

هابرماس در سخنان خود به شدت از "سیاست نجات" اتحادیه اروپا انتقاد کرد. به اعتقاد او، سیاست‌های اقتصادی اتحادیه‌ اروپا، به ویژه در زمینه‌ی نجات کشورهای بحران‌زده مثل یونان و قبرس، تحت تاثیر بازارهای اقتصادی اتخاذ می‌شوند. او گفت، این تفکر که با اعطای وام به کشورهای بحران‌زده مشکل حل می‌شود نادرست است، زیرا این کشورها به تنهایی قادر نخواهند بود زیربنای اقتصاد ضربه‌خورده‌ی خود را طوری بازسازی کنند که بتوانند وارد بازار رقابت با کشورهای قوی‌تر شوند.

هابرماس معقتد است که برای حل بحران بیش از هر چیز همبستگی لازم است و چشم‌انداز سیاسی مشترک.او گفت، برای این منظور باید اتحادیه‌ اروپا "دموکراتیزه" شود، شورای این اتحادیه به شیوه‌ی دموکراتیک تحت کنترل قرار بگیرد و قراردادهایی که در دهه‌های گذشته راه را برای ایجاد اتحادیه هموار کرده‌اند، بازبینی و برخی از آنها با توجه به تحولات سال‌های اخیر، از نو تدوین شوند.

فیلسوف و جامعه‌شناس آلمانی مدعی شد که "کلید تغیر و تحولات اساسی در اتحادیه اروپا" در دست دولت آلمان است. به گفته‌ی هابرماس آلمان به دلیل جمعیت و قدرت بالای اقتصادی‌اش نقشی راهبردی در اتحادیه اروپا دارد، اما نباید به تنهایی تصمیم بگیرد. او تاکید کرد که صحبت بر سر ایجاد یک "اروپای آلمانی" نیست، بلکه هدف، انتگره‌کردن بیشتر آلمان در اروپاست.

دموکراسی

تاکید هابرماس بر "دموکراتیزه" کردن اتحادیه اروپا مورد تایید بسیاری از دانشجویان حاضر در سالن قرار گرفت. یکی از دانشجویان اظهار داشت که اتحادیه اروپا «راه درازی را پشت سر گذاشته، اما را ه درازی را هم پیش رو دارد». او گفت که انتقاد هابرماس با آنچه که جوانان اروپایی فکر می‌کنند هم‌خوانی دارد: «ما هنوز رویای اروپای واحد را در سر می‌پرورانیم اما سیاست راهبردی اتحادیه اروپا را ناامیدکننده می‌دانیم.»

هابرماس در پایان سخنرانی‌اش ضمن بیان اینکه «دولت‌های اروپایی بی جرات هستند» توصیه کرد: «برای حل برخی مسائل اروپایی باید به همه‌پرسی روی آورد و آنها را به رای شهروندان اروپایی گذاشت.»
بسیاری از کارشناسان سیاسی معتقدند که نباید این راه حل را در اروپا رایج کرد زیرا به رای‌گذاشتن برخی از مسائل، مانند مهاجرت غیراروپاییان، نتایج مطلوبی نخواهند داشت.

"گستره‌ی همگانی"

فیلسوف و جامعه‌شناس ۸۴ ساله‌ی اروپایی پژوهش‌های خود را بر روی شناخت‌شناسی، مدرنیته، تجزیه و تحلیل تحولات اجتماعی جوامع پیشرفته صنعتی، سرمایه‌داری و سیاست روز آلمان متمرکز کرده و به "خرد رهایی‌بخش" و بهترشدن زندگی مردم معتقد است. تز "گستره‌ی همگانی" یا "فضای عمومی" او فضایی فکری و اجتماعی را مدنظردارد که در آن مردم آزادانه شرایط اجتماعی خودرا نقد کرده ومشکلات را برشمرده و بر جریان تصمیم‌گیری سیاسی تأثیر می‌گذارند. به اعتقاد هابرماس گستره‌ی همگانی از اواخر سده‌ی نوزدهم میلادی "براثر افزایش فعالیت‌های تجاری و بازرگانی و سودگرایی دارندگان رسانه‌ها" و نیز "فروکش کردن تمایلات انقلابی پیشین سرمایه‌داری" رو به انحطاط است.

هابرماس در سال ۱۳۸۱ به دعوت "مرکز گفت‌وگوی تمدن‌ها" به ایران رفت. او در این سفر با شماری از چهره‌های اصلاح‌طلب، از جمله محسن کدیور و سعید حجاریان ملاقات کرد.