انتخابات افغانستان: برندگان و بازندگان که هستند؟

رازی آشکار شد، که از آغاز هم چندان پنهان نبود: رهبران نیروهای جهادی پنج سال دیگر نیز در پارلمان (ولسی جرگه) نقش اصلی را ایفا خواهند کرد. رهبران جهادی و افراد وابسته به آنها تقریبا در بیشتر حوزه‌های انتخاباتی پیروزی را از آن خود کرده‌اند. حتی در کابل، شهری که ویرانیهایش هنوز خاطرات جنگهای دهه ۱۹۹۰ گروههای جهادی را در یادها زنده میکنند.

نتایج انتخابات افغانستان برای مردم زیاد تعجبآور نیست. زیرا پیش از انتخابات بسیاری از مردم از بیاعتمادی خود به کمیسیون مستقل انتخابات سخن میگفتند. این که بخش مهمی از مردم افغانستان در انتخابات شرکت کردند، دلایل دیگری داشته است. آنها خواستند نشان دهند که دست کم دموکراسی را جدی میگیرند. مردم افغانستان به مراکز رایدهی رفتند تا به جهانیان بگویند: "ما افغانها با جنگ، طالبان و افراط‌گرایی رأی مخالف میدهیم". شاید بسیاری از افغانها هنوز هم ندانند که دموکراسی چه مفهومی دارد و پارلمان چه وظیفهای، اما این را به خوبی میدانند که مبارزه صلح‌آمیز برای قدرت، بهتر از جنگ است.

کمتر کسی بر این باور است که رأی می‌تواند چیزی را در وضعیت کشور تغییر دهد. مردم افغانستان در ۹ سال گذشته در ۳ انتخابات شرکت کردند، اما تغییری بنیادی در زندگی خود و وضعیت کشور احساس نمیکنند. برخلاف انتظار، اردوی طالبان روزبهروز نیرومندتر و حکومت پیوسته ضعیفتر شده است. بنابراین، مردم باور ندارند که پارلمان جدید بتواند در بهتر شدن وضعیت کشور کاری از پیش ببرد.

تجربه نشان داده است که رهبران جهادی هرچند در تصمیمگیریها حضور ملموس داشته باشند، برای تامین امنیت پایدار و اصلاحات دموکراتیک تلاشی نخواهند کرد. در پارلمان کنونی، مردم حداقل در دو مورد اتفاق نظر رهبران جهادی و افراد وابسته به آنها را آشکارا دیدند: تصویب قانون مصالحه ملی و قانون احوال شخصیه اهل تشیع (که بعدا بر اثر فشارهای جهانی تعدیل گردید). هیچ کدام از این دو مورد، خواست مردم افغانستان نبود. تنها هدفی که رهبران سازمان‌های جهادی دنبال میکنند، تقویت قدرت خودشان است. البته در هر گامی که جامعه جهانی از افغانستان عقبنشینی کند، پایههای قدرت آنها مستحکمتر میشود.

برخی ناظران معتقد هستند که اکنون شرایط برای حامد کرزی دشوارتر میشود زیرا رهبران جهادی با قدرت بیشتر با حکومت برخورد خواهند کرد. اما این طرز دید شاید زیاد دقیق نباشد. کرزی از مدتها پیش رهبران جهادی را دوباره به میدان بازیهای سیاسی افغانستان وارد کرده است. او سال گذشته با وجود انتقادهای ملی و بین‌المللی هر دو معاون خود را از میان رهبران جهادی انتخاب کرد.

حامد کرزی اگر نتواند جبههای متمایل به خود را نیز به پارلمان بفرستد، بازنده اصلی این کارزار نخواهد بود. بازنده اصلی این انتخابات گروههای دموکراتیک پراکنده و نامنسجم افغانستان هستند. دلیل این امر نیز واضح است: مجموعه افراد و گروههایی که طرفدار اصلاحات دموکراتیک و تامین عدالت هستند، در ۹ سال گذشته نتوانستند در مورد چند هدف مشترک به توافق برسند. آنها به جای توافق با هم، احزاب سیاسی بیشماری تأسیس کردند که در موازنه قدرت وزن ناچیزی دارند. این احزاب در انتخابات صدها نامزد داشتند، و به همین دلیل هم نتوانستند به پیروزی دست یابند.

بازنده دیگر این انتخابات، جامعه بینالمللی و آن کشورهای غربی هستند که به مردم افغانستان وعده دموکراسی و صلح داده بودند، و با پول مالیات‌دهندگان خود بودجه انتخابات را فراهم کردند. اما پس از یک دهه مبارزه برای دموکراسی و جنگ با تروریسم، باز هم از برگشت طالبان سخن گفته میشود و کسانی بر سکوی تصمیمگیری در مورد سرنوشت افغانها مینشینند که روزگاری از نظر جامعه جهانی، خود بخشی از مشکل بودند. پیامد چنین وضعیتی، هرچه باشد، نوید خوبی برای افغانستان، منطقه و جهان نیست.

رتبیل شامل / بخش افغانی دویچه وله
تحریریه: علی امینی