افزایش طلاق در مصر با وجود ساختارهای حقوقی مردسالار
۱۳۹۸ بهمن ۶, یکشنبه
در مصر آمار طلاق به گونه‌ای بی‌سابقه بالا می‌رود. در جامعه‌ای که ساختارهای سنتی خانواده را امری "مقدس" می‌شمارند، این پدیده‌ای بی‌سابقه است که هم برای فرهنگ سنتی و هم از نظر ساختارهای حقوقی غیرقابل فهم است.
ذهنیت سنتی جامعه نمی‌خواهد درک کند زن جوان یا مادر جوانی که تمام سختی‌های طلاق را به جان می‌خرد، حتما در خانه همسر جان به لبش رسیده است. به جای حمایت از زن "مطلقه" او را زیر انواع فشارها و تحقیرها زجر می‌دهد.
باورهای سنتی و عرف جامعه زنان "مطلقه" را از حقوق انسانی محروم می‌کند، گویی آنها هستند که باید "گناه" فروپاشی "کانون مقدس خانواده" را به دوش بکشند. زنان آگاهی که در مبارزات سیاسی و اجتماعی آبدیده شده‌اند، هر روز با قدرت بیشتری در برابر فشارهای حقوقی و ساختارهای مردسالارانه مقاومت می‌کنند؛ اینترنت راه‌های تازه‌ای را در برابر آنها قرار داده است.
یک جمع اینترنتی در فیس‌بوک به نام "مادران تنهای مصر" در مدتی اندک ۶۵ هزار عضو پیدا کرده است. نرمین ابوسالم، زنی ۴۶ ساله با سه فرزند، چهار سال پیش تصمیم گرفت با راه انداختن این سایت زنان و مادران بی‌همسر را به یاری به همدیگر فرا خواند. آنها در فشارهای زندگی، مشکلات مالی، مشاوره حقوقی و بحران‌های عاطفی به یاری هم می‌شتابند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
خانم ابوسالم در رسانه‌های جمعی هم ظاهر می‌شود؛ او به زنان می‌آموزد که با حقوق و جایگاه انسانی خود آشنا شوند و در برابر ناملایماتی که جامعه مردسالار به آنها تحمیل کرده است، تسلیم نشوند.
ابوسالم در صفحه خود در فیس‌بوک می‌گوید که به ویژه با گسترش شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مجازی زنان مصر به حقوق خود آشنا شده‌اند و دیگر حاضر نیستند ساختارهای پوسیده را تحمل کنند. طلاق برای نسل امروز زنان دیگر یک رسوایی شرم‌آور نیست؛ واقعیتی عینی است که جامعه باید به آن عادت کند.
رشد آمار طلاق
در ۲۰ سال گذشته آمار طلاق تا ۸۳ درصد بالا رفته است. عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور مصر، در نطقی شکوه کرده است که نیمی از زناشویی‌ها در همان پنج سال اول به جدایی منجر می‌شوند.
به موازات همین پدیده، جامعه‌شناسان و مدافعان حقوق زنان یادآوری می‌کنند که در همین مدت جنبش رهایی زنان رشد کرده است. زنان آگاه دیگر حاضر نیستند یک "آقابالاسر" خشن و بیرحم و بی‌مسئولیت را تحمل کنند. آنها می‌گویند افزایش طلاق تا حدی حکایت از آن دارد که ساختارهای سنتی خانواده دیگر با موقعیت و آگاهی زنان سازگار نیست.
به طور معمول به طلاق به عنوان یک شکست در زندگی شخصی نگریسته می‌شود و به ویژه برای برخی زنان طلاق گویا یک "فاجعه" است؛ اما زنان امروز آن را بر تحمل بندها و فشارهای زناشویی، که حرمت و حیثیت آنها را لگدمال می‌کند، ترجیح می‌دهند.
قوانین کهن مربوط به طلاق همچنان به نفع مردان عمل می‌کنند. آنها به راحتی می‌توانند با ادای یک لفظ زن را طلاق دهند، اما زن باید در برابر مراجع گوناگون ثابت کند که در زندگی زناشویی به بن‌بست رسیده است. قانونی که قرنهاست عوض نشده، راه‌های اندکی در برابر زن قرار داده است: او باید ثابت کند که همسرش بیمار یا از نظر جنسی ناتوان است، با او بدرفتاری و خشونت می‌کند یا این که از نظر معیشتی به خانواده نمی‌رسد. برای تمام این موارد دادگاه به شاهد نیاز دارد.
چرا رابطه جنسی در کشورهای اسلامی به تابو تبدیل شده است؟
قانونی تازه به نام "طلاق خلع" که در سال ۲۰۰۰ به تصویب رسید، به زن اجازه می‌دهد که تقاضای طلاق بدهد، اما در این صورت هم باید به کلی از نفقه چشم‌پوشی کند و مهریه خود را به همسر برگرداند. چنانچه تقاضای طلاق از سوی زن باشد، به طور معمول مرد از پرداختن نفقه خودداری می‌کند و زن و فرزندان مشترک را بدون بر عهده گرفتن تعهدی رها می‌کند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
بیشتر زنان همین قانون را پیشرفتی برای خود می‌دانند و از آن استقبال می‌کنند؛ با این که معلوم نیست پس از جدایی چگونه زندگی خود و بچه‌های خود را تأمین می‌کنند و گاه با سختی‌های زیادی روبرو می‌شوند.
در شرایطی که زنان در راه یک "قانون خانواده" مناسب و کسب حقوقی بیشتر مبارزه می‌کنند، برخی از مراجع سنتی در جامعه مصر خواهان لغو قانون مربوط به "طلاق خلع" هستند، زیرا به نظر آنها زنان از این قانون سوءاستفاده می‌کنند و به بنیادهای سنتی خانواده ضربه می‌زنند.