استعفای رئیس جمهوری پاکستان • گفت‌وگو با ناصر زیدی از اسلام‌آباد
۱۳۸۷ مرداد ۲۸, دوشنبه
دویچه‌وله: آقای زیدی امروز پرویز مشرف از مقام ریاست جمهوری پاکستان استعفا داد. چنین رویکردی تاکنون در پاکستان بی‌سابقه بوده که یک رئیس جمهور استعفا بدهد. به نظر شما چه عوامل اصلی‌ای باعث شد که وی ناگزیر از این کناره‌گیری بشود؟
ناصر زیدی: استیضاح پرویز مشرف یا بهتر است بگوییم روند این استیضاح، در پاکستان بی‌سابقه بوده. هیچ‌وقت هیچ رئیس جمهوری این‌طور استیضاح نشده بود. منتها یک‌سری اتهاماتی بود به پرویز مشرف راجع به سوء مدیریتی که داشت، همراه با تخلفات قانون اساسی و یک‌سری اتهاماتی که به او وارد کردند. بحران اقتصادی که الان در پاکستان هست، این گرانی که الان در پاکستان هست و جنگ علیه تروریسمی که الان در مناطق قبیله‌ای وجود دارد، و مثلا سوء استفاده‌ی مالی و این‌جور چیزها، اتهاماتی متوجه او شده است. ولی یک چیز را نباید فراموش کنیم که پرویز مشرف بالاخره به هر انجامی که رسیده، زمینه‌ی آن را هم خودش فراهم کرده و بالاخره هر چه شده، نوعی پیروزی دموکراسی در پاکستان است و خودش هم این مقدمات را فراهم کرده بود. البته به نوعی این روند به گونه‌ای پیش رفت که پرویز مشرف کم‌کم خودش هم مجبور شد یک‌سری اقدامات دموکراتیک را انجام بدهد.
آقای یوسف رضا گیلانی چند هفته پیش به واشنگتن رفت و دولت و ارتش آمریکا اسنادی را در اختیار آقای گیلانی و مقامات امنیتی پاکستان قرار دادند که براساس آن سازمان مخفی پاکستان «آی اس آی»، در مبارزه علیه تروریسم سنگ‌اندازی می‌کند، در سوء‌قصدها در افغانستان سهیم است و به نوعی با طالبان و القاعده همکاری می‌کند. آیا این موضوع هم عاملی بوده که مخالفان آقای مشرف او را به‌خاطر آن تحت فشار قرار بدهند؟
- البته ما نمی‌توانیم انکار کنیم که این هم می‌تواند یکی ازعوامل مهم باشد. در گذشته بسیاری از عملکردهای پرویز مشرف ممکن است در سرویس‌های اطلاعاتی نقش خیلی عمده‌ای بازی کرده باشند. به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خصوص در گذشته، در همان زمان پرویز مشرف و دولت ائتلافی هم که روی کار بود، یکی از اتهامات مهم این است که خود سرویس‌های اطلاعاتی «آی اس آی» در امور سیاسی دخالت می‌کرده‌اند. ولی بعد از این پرویز مشرف به آن صورت اختیاری در دستش نبود و هرچه بود بالاخره یک دولت دموکراتیک آمده بود، و باز هم این زمینه را قوی کردند که سرویس‌های اطلاعاتی کمتر دخالت بکنند یا اصلا دخالت نکنند. ولی این چیزی‌ست که در پاکستان خیلی ریشه دارد، ولی وقت می‌خواهد که این مشکل برطرف و حل بشود. و تا آنجایی که آمریکا یک‌سری اسنادی را تحویل نخست‌وزیر ما داده که سرویس‌های اطلاعاتی در مناطق قبیله‌ای به‌جای این که جلوی این‌ها را بگیرند، به آنها کمک می‌کرده‌اند. در هر صورت این یک اتهام است و این که ما بتوانیم واقعا آن را صد در صد بدانیم و ثابت کنیم، فکر می‌کنم چیز مشکلی است. در حد احتمال می‌شود این را قبول کرد.
گفته می‌شود که آقای مشرف به دنبال تضمین امنیت قضایی از سوی مخالفان خودش است. آیا مخالفان او این تضمین قضایی را به او داده‌اند که علیه او اعلام جرم نشود یا این که مجبور به ترک کشور نشود؟
- یکی از سوالات عمده‌ای که ما الان می‌بینیم در صحنه‌ی سیاسی پاکستان وجود دارد همین است. ولی فعلا چیزی قطعی نیست. همه‌شان منتظر هستند که رهبر حزب مردم که آصف علی زرداری باشد، با نواز شریف که رهبر مسلم لیگ باشد، این‌ها چه تصمیمی می‌گیرند. ولی تحلیلگران معتقد هستند که قضیه استیضاح پرویز مشرف مال امروز و فقط مربوط به امروز نیست. یک‌سری صحبت‌ها و مذاکراتی پشت صحنه ادامه داشته و ممکن است به‌خاطر معامله‌ای ایشان آماده شده باشد که استعفا بدهد. ولی مخالفین بیشتر فشارشان همین است و خواستهای عمده‌ی مخالفان هم همین است که پرویز مشرف باید محاکمه بشود و باید قضیه‌اش به دادگاه برود و با این اتهاماتی که وارد شده، باید پاسخگوی آنها باشد. ولی ما باید منتظر باشیم که حزب مردم با حزب مسلم لیگ چه تصمیمی گرفته‌اند. آیا واقعا پشت پرده معامله‌ای صورت گرفته یا نه، واقعا می‌خواهند او را محاکمه کنند.
حال طبق قانون اساسی پاکستان در صورت استعفای رئیس جمهور چگونه جانشین او تعیین می‌شود؟ آیا انتخابات زودرس برگزار خواهد شد؟
- در پاکستان از نظر قانون اساسی انتخابات (جداگانه) برای ریاست جمهوری وجود ندارد. الان که محمد میان سومرو، رئیس سنا، قائم‌مقام ریاست جمهوری شده است و بعد از این، در چند روز آینده، خود پارلمان تصمیم می‌گیرد و احتمالا چون حزب مردم در پارلمان اکثریت دارد، ممکن است که این‌ها ریاست جمهوری را از طرف خود پیشنهاد کنند. ولی آن چیزی که خیلی مهم است، ریاست جمهوری در پاکستان با توجه به اختیاراتی که پرویز مشرف داشته، یعنی قدرت انحلال پارلمان و هم‌چنین چیزهای دیگر، این اختیارات را از ریاست جمهوری هم می‌خواهند بگیرند. بعد از این ریاست جمهوری قدرت خاصی نخواهد داشت و فقط سمبولیک خواهد بود. لذا می‌خواهند که رئیس جمهور کسی باشد که اختلافی بر سر او وجود نداشته باشد و همه‌ی احزاب سیاسی در مورد او اتفاق نظر داشته باشند.
آقای زیدی خیلی کوتاه می‌توانید برای ما فضای کنونی داخلی پاکستان را توصیف کنید؟
- امروز تمام کسانی که مخالفان پرویز مشرف بودند و وابستگی حزبی داشتند، این‌ها واقعا دارند جشن می‌گیرند و بسیار خوشحال هستند که پرویز مشرف استعفا داده است. ولی بحران بعدی این است که دولت ائتلافی با یک‌سری چالش‌های عمده مواجه است و باید ببیند که کشور را چه‌جوری می‌تواند از این بحران اقتصادی و سیاسی خارج و مشکلات مردم را حل کند. چطور می‌تواند ائتلاف خود، وحدت خود و همبستگی خود را حفظ کند. این فعلا مهم‌ترین چالش برای دولت ائتلافی است.