ازبکستان، در آستانه‌ی انتخابات پارلمانی
۱۳۸۸ دی ۴, جمعه
تا کنون ۵۱۷ نامزد از ۴ حزب رسمی طرفدار اسلام کریم‌اف، رئیس جمهور ازبکستان برای شرکت در این انتخابات ثبت نام کرده‌اند که عبارتند از "حزب خلق دمکراتیک ازبکستان"، "حزب لیبرال دمکراتیک"، "حزب دمکراتیک" و "حزب سوسیال دمکراتیک".
عالم بگجان یکی از سران اپوزسیون "حزب بیرلیک ازبکستان" در گفت‌وگو با بخش فارسی دویچه وله می‌گوید: «این احزاب در پارلمان قبلی نیز فراکسیون‌های خود را در مجلس تشکیل داده بودند و اینبار نیز همان احزاب نامزدهای خود را برای انتخابات معرفی کرده‌اند».
مجلس ازبکستان یکصد و پنجاه نماینده دارد که از این تعداد بیش از ۱۳۵ نفر از سوی احزاب رسمی انتخاب می‌شوند. ۱۵ نفر نیز از سوی رئیس جمهورکشور معرفی می‌شوند که اینبار به نمایندگان "جنبش محیط زیست" اختصاص یافته است.
حضور ناظران و خبرنگاران خارجی
کمسیون مرکزی انتخابات ازبکستان تائید کرده است، نهادهای بین‌المللی از جمله "سازمان امنیت و همکاری اروپا"، "دبیرخانه‌ی سازمان همکاری شانگهای"، "سازمان کنفرانس اسلامی" و همچنین دیگر گروه‌های ناظر از ۳۶ کشور، آمادگی خود را برای نظارت بر انتخابات ازبکستان اعلام کرده‌اند.
این کمسیون به ۳۰۰ تن از نمایندگان این سازمان‌ها و کشورها اجازه‌ی حضور داده است. در قیاس با انتخابات قبلی که ۵ سال پیش برگزارشد، اینبار تعداد ناظران بیشتر است. بیش از ۲۳۰ خبرنگار داخلی و خارجی و علاوه بر آن بیش از ۴۰۰ نفر از نمایندگان رسانه‌های محلی و منطقه‌ای نیز انتخابات پارلمانی ازبکستان را پوشش می‌دهند.
ناظران کشورهای همسود: انتخابات ازبکستان آزاد است
بیشترین تعداد ناظران از کشورهای همسود است. هیاتی ۸۴ نفره از جمهوری‌های سابق شوروی برای نظارت این انتخابات وارد تاشکند شدند. این هیات به سرپرستی ولادیمیرگارکون از سوی "دبیرخانه‌ی کمیته اجرائی کشورهای همسود" به تاشکند سفر کرده است.
این ناظران تا کنون بیش از ۵۰ انتخابات را در جمهوری‌های سابق شوروی نظارت کرده‌اند، اگر چه گزارش‌هایی که آنان منتشر می‌کنند، در راستا‌ی خواست‌های حاکمان این کشورها قرار دارد.
ناظران کشورهای همسود، انتخابات پارلمانی ازبکستان را آزاد و دمکراتیک خوانده‌اند. این در حالی است که نمایندگان سازمان امنیت و همکاری اروپا بشدت از نحوه‌ی برگزاری انتحابات انتقاد کرده‌اند. انتخابات‌های قبلی پارلمان ازبکستان نیز از سوی این سازمان به دلیل ناعادلانه و غیر دمکراتیک بودن آن به شدت انتقاد شده بود.
انتقاد شدید دیده بان حقوق بشر از دولت ازبکستان
"سازمان دیده‌بان حقوق بشر" در بیانیه‌ای که در آستانه‌ی انتخابات پارلمانی ازبکستان منتشر کرده، از سرکوب شدید مخالفان توسط حکومت ازبکستان سخن گفته است. این سازمان دولت ازبکستان را متهم می‌سازد که ده‌ها تن از فعالان حقوق بشر و سیاسی این کشور را در حبس خانگی قرارداده است.
ارگان‌های دولتی شناسنامه‌ی ۶ تن از فعالان حقوق بشر را نیز ضبط کرده‌اند تا مانع خروج آنها شوند. عالم بگجان نویسنده ازبک و یکی از سران اپوزسیون "حزب بیرلیک ازبکستان" در گفت‌وگو با بخش فارسی دویچه وله می‌گوید، نامزدهای انتخاباتی بایستی از سوی ارگان‌های امنیتی ازبکستان تائید گردند.
حضور "جنبش سبز" در پارلمان
علیشیر صدیق، رئیس بخش ازبکی رادیو آزادی در مصاحبه‌ای با دویچه وله درباره انتخابات پارلمانی ازبکستان چنین توضیح می‌دهد: «حتی به کار بردن لفظ انتخابات در ارتباط با این جریان مشکل است و با انتخاباتی که ما در نقاط دیگر دنیا شاهد آن هستیم فرق می‌کند. در این "انتخابات" ۴ حزب سیاسی طرفدار حکومت شرکت می‌کنند که هیچگونه مخالفتی با رژیم کریم اف ندارند. نامزدهای این احزاب مناظره تلویزیونی برگزارمی‌کنند وهمه از کریم‌اف طرفداری می‌کنند.»
وی با وجود این معتقد است که انتخابات کنونی یک تفاوتی با انتخابات قبلی دارد. به گفته‌ی وی، برای نخستین بار جنبش سبز که طرفدار محیط زیست هست، ۱۵ نمایندگی در پارلمان خواهد داشت که همه از سوی اسلام کریم‌اف بدون مشارکت در انتخابات انتصاب خواهند شد. جنبش سبز" در پارلمان موقعیت کریم‌اف را تقویت خواهد کرد.
"نتایج انتخابات از قبل معلوم است"
بسیاری از صاحبنظران مسائل آسیای میانه با توجه به سرکوب احزاب سیاسی مخالف دولت و تحت تعقیب قرار گرفتن اعضای آن و همچنین عدم شرکت کاندیداهای مستقل در انتخابات ازبکستان بر این باورند که نتایج انتخابات کنونی پارلمان از پیش مشخص شده است.
به نظر علیشیر صدیق، رئیس بخش ازبکی رادیو آزادی، نتیجه‌ی انتخابات ازقبل تعیین شده است و فقط تقسیم کرسی‌ها بین احزاب طرفدار کریم‌اف باید مشخص گردد.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: شهرام احدی