از هزارتوی ترجمه به اصلاح جامعه

میگفت: «آزادی قلم بايد از دسترس حكومت‌ها بيرون باشد».

محمدجعفر پوينده از دوره دبستان مجبور بود كار كند تا هزينه خانواده تأمين شود.

شيفته ادبيات بود و دبيرستان كه می‌رفت هرگاه پولی می‌ماند، كتاب می‌خريد و می‌خواند.

۲۱ ساله بود كه رشته حقوق قضايی را در دانشگاه تهران به پايان رساند و به فرانسه رفت.

۲۴ ساله بود كه از دانشگاه پاريس در رشته جامعه‌شناسی كارشناسی ارشد گرفت و در آستانه انقلاب به ايران بازگشت به ويژه كه از مخالفان سرسخت نظام پادشاهی بود.

او می‌توانست وكيل شود اما با بالا گرفتن فضای خفقان و سرکوب آزادی‌ها به ترجمه روی آورد.

می‌گفت: «در جامعه‌ای كه قوانین اسلامی حاكم‌اند، وكالت جایگاهی ندارد».

۲۵ ساله بود كه ترجمه از زبان فرانسوی را آغاز كرد ولی ۳۴ ساله بود كه نخستين ترجمه‌اش رمان "پيردختر" اثر اونوره دو بالزاك منتشر شد.

ترجمه‌های او در عين وفاداری به متن، زبانی روان، رسا و گيرا دارند. او در كمتر از ۱۰ سال ۲۷ كتاب دشوار را به فارسی برگرداند كه بيشتر آنها در زمينه جامعه‌شناسی ادبيات و فلسفه هستند.

افزون بر اين پوینده به طور مرتب به چند مجله ادبی، فلسفی و اجتماعی مقاله می‌داد.

۴۰ ساله بود كه در نقش مشاور حقوقی و تلاشگر اجتماعی، دوره سوم فعاليت كانون نويسندگان ايران را به راه انداخت و در تهيه نامه "ما نويسنده‌ايم" در اعتراض به سانسور و تعقيب و آزار نويسندگان و دفاع از آزادی بيان، نقشی تعيین‌كننده ایفا کرد:

«هرگونه محدودیتی كه در قانون برای آزادی بیان تعیین شود به وسیله‌ای برای سركوب اندیشه‌ها و آثار مخالف بدل می‌گردد و به همین سبب آزادی قلم باید از دسترس حكومت‌ها بیرون باشد. سرسخت‌ترین مخالفان آزادی بیان نمایندگان غارتگرانی هستند كه با بهره‌كشی‌ها، بیدادها و اختلاس‌های خود اكثریت افراد جامعه را گرفتار فقر اقتصادی و فرهنگی كرده‌اند".

او با گزينش آگاهانه آثاری برای ترجمه‌هايش مانند "اگر فرزند دختر داريد"، "پيكار با تبعيض جنسی" و "پرسش و پاسخ درباره حقوق بشر" گام‌های موثری در روشنگری جامعه ايران در زمينه حقوق زنان و آزادی بيان برداشت و در اين كار همواره از خود و زندگی خود آغاز می‌كرد.

۴۲ ساله بود كه مطرح‌ترين ترجمه‌اش "اعلاميه جهانی حقوق بشر و تاريخچه آن" را به چاپ رساند.

۴۴ ساله بود كه با رشد فعالیت "كانون نويسندگان ايران" و گزينش او به عنوان عضو كميته اجرايی آن، او را به همراه اعضای ديگر آن هيأت ربودند.

محمدجعفر پوينده در ۴۴ سالگی در جريان "قتل‌های سياسی زنجيره‌ای" به دست نیروهای امنیتی در تهران كشته شد.