احتمال "توافق سیاسی" در آخرین لحظات مذاکرات هسته‌ای؛ دیدار دوجانبه ظریف و کری
۱۳۹۳ آذر ۲, یکشنبه
حدود یک سال از توافق موقت ژنو می‌گذرد. در چارچوب این توافق ایران و گروه ۱+۵ بر اساس "برنامه اقدام مشترک" پذیرفتند که برنامه هسته‌ای ایران به‌ازای تسهیل برخی تحریم‌ها محدود شود.
هم‌اکنون تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران به ریاست محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، در وین، پایتخت اتریش حضور یافته تا برای آخرین بار پیش از پایان ضرب‌الاجل ۳ آذر (۲۴ نوامبر) به گفت‌وگو با شش قدرت جهانی بپردازند.
به گزارش ایرنا، روز یکشنبه ۲۳ نوامبر (۲ آذر) نشستی سه‌جانبه میان محمد جواد ظریف و جان کری، وزیران امور خارجه ایران و آمریکا و کاترین اشتون، نماینده گروه ۱+۵ صورت گرفت. در پی آن یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران این نشست را "خوب" ارزیابی کرده و هم‌زمان تأکید کرده که"برای قضاوت نهایی هنوز زود است".
ادامه این نشست سه‌جانبه در شامگاه یکشنبه برگزار شد. این نشست پنجمین دیدار طرفین در ششمین روز مذاکرات وین ۸ است و طرفین در تلاش هستند درباره اختلافات اساسی خود بر سر میزان نحوه غنی‌سازی اورانیوم ایران، نحوه لغو تحریم‌ها و مدت زمان توافق نهایی، راه حل مشترکی پیدا کرده و به توافق جامع دست یابند.
بیشتر بخوانید: صفحه ویژه برنامه هسته‌ای ایران
پیش از این یک عضو مذاکره‌کننده به خبرنگار ایسنا در وین گفته بود: «توافق سیاسی به معنای تمدید مذاکرات نیست بلکه به این معناست که تفاهمی سیاسی بر سر اصول توافق جامع به دست می‌آید. اما با توجه به محدودیت زمان و پیچیده و فنی بودن مسائل، بعد از یک فاصله کوتاه مجددا باز می‌گردیم و متن تفاهم شده را به همراه جزئیات و ضمائم آن که بسیار زیاد هم هستند، مکتوب و نهایی می‌کنیم.»
وزیر خارجه آلمان: در صورت عدم توافق باید به دنبال گزینه‌ای برای ادامه روند مذاکرات بود
فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان، توافق هسته‌ای غرب با ایران را همچنان دور از دسترس دانسته و گفت: «ما در بسیاری از جهات با یکدیگر اختلاف نظر داریم.» با این حال وی تأکید کرد که طرف ایرانی مشخصا خواستار "رسیدن به توافق" است. او ادامه داد کشورهای گروه ۱+۵ برای توافق با ایران آمادگی دارند.
به گفته فرانک والتر اشتاین‌مایر اگر تا پایان مهلت ضرب‌الاجل تعیین شده که ساعت ۲۴ دو‌شنبه (۲۴ نوامبر/۳ آذر) به سر می‌رسد، توافقی با ایران حاصل نشود، باید به دنبال گزینه‌های دیگر برای ادامه روند مذاکرات بود.
وزیر خارجه آلمان شامگاه یکشنبه با سرگئی لاوروف، همتای روس خود دیدار و گفتگو کرد. لاوروف بعد از ظهر یکشنبه برای شرکت در مذاکرات ۱+۵ وارد وین شد.
دیپلمات‌های حاضر در وین می‌گویند، آمریکا و پنج کشور دیگر حاضر در وین از قرار، شامگاه یکشنبه دیگر از تلاش برای حصول توافق با ایران تا پایان مهلت تعیین‌شده دست کشیده و بحث‌های داخلی خود را بر سر ادامه گفتگوها آغاز کرده‌اند.
نقشه دوم ایران در صورت شکست مذاکرات
به گزارش رویترز مقامات ایرانی می‌گویند چنانچه مذاکرات وین برای پایان دادن به تحریم‌ها علیه ایران به نتیجه نرسند، این کشور به سوی روسیه و چین مراجعه خواهد کرد.
یک مقام ارشد ایرانی حاضر در وین به رویترز گفته است: «قطعا ما یک نقشه دوم هم داریم. من نمی‌توانم جزئیات بیشتری در مورد این نقشه بگویم اما ما همیشه رابطه خوبی با روسیه و چین داشته‌ایم. طبیعی است که اگر مذاکرات اتمی شکست بخورند، ما همکاری‌هایمان را با دوستان‌مان ادامه خواهیم داد و برای آنان امکانات بیشتری در بازار رو به رشد ایران فراهم خواهیم کرد.»
در همین حال گزارش‌ها حاکی از پایان دیدار جان کری و جواد ظریف، وزرای خارجه آمریکا و ایران است. این ششمین دیدار آنها در چند روز گذشته در وین و نخستین دیدارشان بدون حضور کاترین اشتون، نماینده اروپا در مذاکرات هسته‌ای، با یکدیگر بوده است.
یک مقام ارشد وزارت امورخارجه آمریکا که نامش فاش نشده پس از دیدار وزرای خارجه آمریکا و ایران به رویترز گفته است: «تمرکز ما روی برداشتن گام‌هایی به سوی توافق با ایران است، اما این طبیعی است که تنها ۲۴ ساعت مانده به پایان مهلت، ما در حال مذاکره در مورد شماری از گزینه‌های احتمالی، چه به صورت بحث‌های داخلی و چه با متحدان خود در گروه ۱+۵ باشیم.»
به گفته این مقام سیاسی "تمدید مذاکرات" یکی از گزینه‌های مورد نظر است.
قرار است پس از این دیدار جان کری با سرگئی لاوروف گفتگو کند.
هشدار مجدد اسرائیل به آمریکا
از سوی دیگر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بار دیگر به آمریکا نسبت به حصول "یک توافق بد با ایران" هشدار داده است. او در گفتگویی تلویزیونی با شبکه خبری آمریکایی "ای بی سی" گفت، دادن اجازه فعالیت "هزاران سانتریفیوژ" به ایران یک "اشتباه تاریخی" خواهد بود.
نخست‌وزیر اسرائیل ابراز نگرانی کرد که ایران با استفاده از این سانتریفیوژ‌ها "به غنی‌سازی اورانیوم مورد نیاز برای ساخت بمب اتمی" خواهد پرداخت.
بنیامین نتانیاهو خواستار آن شد تا به جای سازش با ایران، تحریم‌ها علیه این کشور را سخت‌تر کرد.
پیش از این باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا در گفتگویی با همین شبکه تلویزیونی، شکاف موجود در مذاکرات هسته‌ای غرب با ایران را "چشمگیر" خوانده و گفته بود: «گمان می‌کنم، رئیس‌جمهور روحانی تمایل داشته باشد از این فرصت استفاده کند، اما در نهایت تصمیم‌گیرنده نهایی رهبر ایران است.»
موضوع‌های مورد اختلاف طرفین مذاکره
لورا روزن، کارشناس مسائل هسته ای ایران و خبرنگار مسائل ایران المانیتور، در گفت‌وگو با خبرنگار "خبرآنلاین" در ارتباط با حوزه‌های اختلاف طرفین می‌گوید: «شاید دیگر همه بدانند که اصلی‌ترین موضوع اختلاف یکی نحوه برداشته شدن تحریم‌هاست و دیگری تعداد سانتریفیوژهای ایران و میزانی که آنها قرار است اورانیوم غنی‌سازی کنند.»
او از نزدیک مذاکرات هسته‌ای را از مسقط تا وین دنبال کرده است، می‌افزاید که آمریکا در حال حاضر به کاربست ۴۵۰۰ سانتریفیوژ در تأسیسات غنی‌سازی ایران هم رضایت داده است، در حالی که در گذشته‌ای نه چندان دور برچیده شدن کلیه تاسیسات هسته‌ای ایران را خواستار بوده است. ایران هم در مقابل عدد ۴۵۰۰ را مطلوب نمی‌داند و خواهان افزایش این تعداد است. خانم روزن اما می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم این فاصله پرنشدنی باشد.»
خبرنگار المانیتور همچنین در رابطه با تحریم‌ها به خبرآنلاین می‌گوید: «همان‌طور که می دانید ۴ نوع تحریم علیه ایران وضع شده که ساز و کار برداشته شدن هریک از آنها با هم متفاوت است. تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌های کنگره آمریکا، تحریم‌های دولت آمریکا و تحریم‌های اتحادیه اروپا.»
خانم روزن می‌گوید که در حال حاضر طرفین نسبت به برداشته شدن پلکانی این تحریم‌ها با یکدیگر اتفاق نظر دارند. اما هنوز فاصله‌هایی در رابطه با نحوه طی مسیر این پلکان‌ها وجود دارد و هر یک از طرفین می‌خواهد مسیر نزدیک‌تر به اهداف خود را عملی سازد. این اختلافات همیشه در چنین مذاکراتی طبیعی است.»
از نظر این کارشناس، طرفین در مناسب‌ترین زمان برای حصول به توافق هستند. او می‌افزاید، همان‌طور که فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر خارجه آلمان اشاره کرده است «طرفین هیچگاه تا این اندازه به توافق نزدیک نبوده‌اند.» به همین دلیل لورا روزن کاملا به نتیجه گفتگوها خوشبین است و فکر می‌کند بالاخره توافق جامع میان ایران و ۵+۱ امضا خواهد شد.
ملاقات جان کری با سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان
در این میان جان کری، وزیر خارجه آمریکا محل مذاکرات را ترک کرده و قرار است با شاهزاده سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان سعودی دیدار کند و او را در جریان آخرین وضعیت مذاکرات هسته‌ای با ایران قرار دهد. سعود الفیصل فقط برای گفت‌وگو با جان کری راهی وین شده است.
در این میان دیدارهای دوجانبه‌ای میان کارشناسان ارشد و معاونان وزیران خارجه‌ی ایران و آمریکا صورت گرفته است.
مجید تخت روانچی و عباس عراقچی، معاونان وزیر امور خارجه ایران در روز یکشنبه که ششمین روز مذاکرات وین۸ است، با ویلیام جوزف برنز و وندی شرمن، معاونان وزارت خارجه آمریکا، در حضور هلگا اشمید، معاون کاترین اشتون دیدار و مذاکره کردند.
خبرگزاری دولتی ایرنا نیز می‌گوید هم اکنون سه محور اصلی اختلافات میان ایران و آمریکا بر سر راه دستیابی به توافق جامع، میزان غنی‌سازی اورانیوم ایران و جزییات برنامه صنعتی غنی‌سازی ایران، نحوه لغو تحریم‌ها و مدت زمان توافق نهایی است.
فردا دو‌شنبه ۲۴ نوامبر (۳ آذر) آخرین روز مذاکرات در چارچوب مهلتی است که از پیش به منظور رسیدن به توافق جامع تعیین شده بود و افکار عمومی جهان و جامعه بین‌الملل در انتظار نتایج این مذاکرات است.