آیا آمریکا از خاک ترکمنستان برای حمله به ایران استفاده خواهد کرد؟ · مصاحبه
۱۳۸۶ مهر ۲, دوشنبه
امین گلی، پژوهشگر امور آسیای مرکزی و خبرنگار ترکمن در مصاحبه‌ای با بخش فارسی دویچه وله سیاست ترکمنستان را بیطرفانه ارزیابی می کند.
ترکمنستان با ایران بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر مرز آبی و دریائی دارد. با استان های گلستان، خراسان رضوی و شمالی و همچنین از طریق دریای خزر با استان های مازندران و گیلان نیز هم مرز است. بیش از ۱۲۰ شرکت ایرانی در ترکمنستان فعال‌اند و ۷۰ طرح به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار با مشارکت شرکت های ایرانی در ترکمنستان در دست اجراست.
دویچه وله: آقای امین گلی قرار است، قربان قلی بردی محمداف، رئیس جمهور ترکمنستان با وزیر امور خارجه آمریکا کاندولیزا رایس دیدار و گفتگو کند. در طول چند ماه گذشته نیز ۶ هیئت آمریکائی با مقامات دولت ترکمنستان مذاکره و گفتگو کردند. به نظر شما چرا ترکمنستان در سیاست خارجی آمریکا این‌قدر اهمیت پیدا کرده است؟
امین گلی: این از دو دیدگاه می تواند مورد توجه قرار بگیرد. نخست اینکه با توجه به موقعیت استراتژیک آسیای میانه و همچنین قرار گرفتن ترکمنستان با ایران، قضیه دوم مسئله انرژی هست که اخیرا جهان به شدت با بحران انرژی و یا به اصطلاح کمبود انرژی روبرو شده و ترکمنستان با داشتن ذخائر عظیم انرژی گاز و نفت، می تواند مورد توجه سیاستمداران جهان و بویژه آمریکا قرار بگیرد.
دویچه وله: با توجه به تنش های موجود بین ایران و آمریکا که اخیرا "پیرامون اقدامات نظامی آمریکا علیه ایران" صحبت های زیادی هم شده، بنظر شما آیا مقامات آمریکائی قصد دارند از خاک ترکمنستان علیه ایران استفاده کنند و در این خصوص با مقامات ترکمنستان صحبت کردند؟
امین گلی: پس از واقعه ۱۱ سپتامبر آمریکا عملیات نظامی را علیه طالبان در افغانستان آغاز کرد و سعی کرد ترکمنستان را اقناع بکند تا در "جبهه مبارزه علیه تررویسم جهانی" قرار بگیرد. ولی نیازاف همیشه می گفت کشور ترکمنستان یک کشور بی طرفی هست و وارد دسته بندی های نظامی نشد. فقط چندین بار هواپیماهائی که کمک های انسان دوستانه به افغانستان می فرستادند را هدایت کرد. من فکر نمی کنم رئیس جمهور جدید ترکمنستان نیز از این سیاست پا را فراتر بگذارد و مسئله استفاده از خاک ترکمنستان برای حمله به ایران در مذاکرات بحث و بررسی شود.
دویچه وله: در ترکمنستان بسیاری از زندانیان سیاسی هنوز آزاد نشده اند و در حبس بسر می برند، گروههای مستقل غیر دولتی، احزاب سیاسی مخالف دولت نیز هنوز اجازه فعالیت ندارند. وضعیت حقوق بشر هم به آن شکل تغییرات اساسی نیافته، با توجه به این امر چرا دیدار و سفرهای رسمی مقامات آمریکائی ها به ترکمنستان زیاد شده است؟
امین گلی: سازمان های حقوق بشر انتقاد می کنند ولی رهبران کشورها به دلیل نیازی که به روابط تجاری و انرژی دارند از این مسئله چشم پوشی می کنند. نکته بسیار ظریفی که در اینجا وجود دارد و بسیار مهم هم هست تاثیر هر چه بیشتر روسیه است. من فکر می کنم در دیدار خانم رایس، وزیر امور خارجه آمریکا با بردی محمداف ممکن است گوشزد کنند که اگر چنانچه بیشتر به طرف روسیه برود ترکمنستان همچنان در انزوا قرار بگیرد. ولی وضعیت حقوق بشر در ترکمنستان اصلا بهبود نیافته، دو وزیر امور خارجه و چندین وزیر اسبق ترکمنستان همچنان در زندان بسر می برند و هیچگونه عفو شامل آنها نشده است. در زمینه دمکراسی، آزادی مطبوعات اقداماتی انجام نگرفته و این نگرانی را در جامعه جهانی بوجود آورده که تا کی این وضعیت دوام خواهد یافت.
دویچه وله: به نظر شما ترکمنستان با توجه به تنش های موجود میان ایران و آمریکا، جانب کدام کشور را دارد؟
امین گلی: ترکمنستان در جبهه بین واشنگتن و تهران در یک موضع بی طرفانه ای قرار خواهد گرفت. به دلیل اینکه اولا ایران با ترکمنستان همسایه هست، ثانیا حجم تجاری دو کشور سالانه بیش از یک ملیارد دلار هست و این می تواند تاثیری داشته باشد که آمریکا نتواند مثل پایگاه نظامی ماناس در قرقیزستان و یا در سایر کشورهای آسیای میانه در آنجا نیز پایگاه نظامی ایجاد کند
دویچه وله: پس روی این حساب آمریکا در ترکمنستان به دنبال چه سیاستی هست یعنی چه اهداف و مقاصدی را در این کشور دنبال می کند؟
امین گلی: اگر ما این مسئله را بطور مختصر بیان بکنیمريا ترکمنستان برای آمریکا از نقطه نظر انرژی و داشتن موقعیت استراتژیک یعنی همسایگی آن با ایران و افغانستان اهمیت دارد. ولی بعید بنظر می رسد که آمریکا در این کشور پایگاه نظامی احداث بکند و فقط به لحاظ انرژی است که سعی می کند ترکمنستان را از مدار روسیه خارج بکند.
مصاحبه‌گر: طاهر شیرمحمدی