آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز • ریرا
خواننده این هفته پادکست ما که سال‌هاست در ایران با نام مستعار "ریرا" فعالیت می‌کند، متولد شهر تالش است. خودش می‌گوید با موسیقی محلی این خطه از طریق آوازها و تصینف‌های استاد قسمت خانی علاقه‌مند شده است.
قسمت خانی از خوانندگان محبوب و مشهوری بود که در سال ۱۳۲۳ در شهرستان تالش گیلان به دنیا آمد. او جزو ۳۶ استاد برتر موسیقی نواحی ایران انتخاب شده بود. از استاد قسمت خانی آثار بسیاری بر جای مانده است. قسمت خانی ۲۶ آبان ۱۳۹۲ پس از یک دوره طولانی بیماری درگذشت.
ریرا که پیش‌تر اشاره کردیم با موسیقی استاد قسمت خانی به موسیقی تالش علاقه‌مند شد، از سال ۱۳٨٨ نزد اساتيد مختلفی آموزش ديد. او تاکنون بارها با سهراب ظهيری از خواننده‌های فولک تالش روی صحنه رفته است.
موسیقی تالش به چند دسته تقسیم می‌شود: دستان (آواز تالشی)، پرده (هوا، ملودی)، تصنیف یا ترانه، نوروز خوانی، لالایی‌ها و مولودی خوانی.
قطعه‌ای که در پادکست این هفته "آواهای کم شنیده از دیروز تا امروز" می‌شنوید، "آمان آمان" نام دارد که در دسته آوازهای تالشی یا دستان تقسیم بندی می‌شود.
دستان یا دستون‌ها، مقام‌ها و آوازهای تالشی هستند كه اساس موسيقی اين منطقه را تشكيل می‌دهند. دستون‌های نقاط مختلف تالش هر كدام حال و هوای فرهنگ منطقه خاص خود را دارد و با سبک‌های مختلفي اجرا می‌شود. آواز تالش دستون مبتنی بر فرم دو بیتی است. دستون‌ها در هر نقطه از تالش رنگ و حس ویژه‌ای دارند و از نقطه‌ای به نقطه دیگر فاصله محسوسی میان آن‌ها احساس می‌شود.
از ویژگی‌های ملودیک این آوازها می‌توان به دو بخش فراز و فرود اشاره کرد که روند حرکت ملودی معمولا از فراز به فرود است. همچنین آوازها معمولا در دستگاه شور یا آواز ابوعطا قرار دارند. در متن آوازها نیز اجرای تحریرهای خاص همراه با ویبره‌های پایانی از ویژگی‌های این شیوه آوازخوانی به‌شمار می‌آید.
معنی این آواز از این قرار است:
«زنهار ای لیلای من، ای یار من،
اجازه بده گل شکوفه کنه
فصل بهار رسیده دختر، وقتش رسیده بریم کوه،
اجازه بده گل شکوفه کنه
همش در حال رفت و آمدی، چرا نمی‌شینی؟
اجازه بده گل شکوفه کنه»
بازخوانی آواز "آمان آمان" از ریرا در برنامه این هفته بشنوید و مثل همیشه برای ارتباط با این برنامه و رساندن نظرها، پیشنهادها و انتقادهای خود از طریق ایمیل ava.persian@dw.com یا شماره تلفن ۰۰۴۹۲۲۸۴۲۹۴۸۳۶ با ما تماس بگیرید.
در پادکست‌های هفتگی ترانه‌ها و آهنگ‌هایی را به شما معرفی می‌کنیم که کمتر شنیده‌اید. اگر "دیروزی" هستید با آواهای امروزی و اگر "امروزی" هستید با آواهای دیروزی بیشتر آشنا می‌شوید.