1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

آهنگساز انديشمند

۱۳۹۹ تیر ۲۳, دوشنبه

بيست و سه تير ۱۳۸۲؛ ۱۷ سال پيش در چنين روزی امانوئل ملیك اصلانیان در تهران درگذشت. می‌گفت: "اثر خوب را مغز می‌نوازد نه دست".

https://p.dw.com/p/3fDO2
Emanuel Melik-Aslanian, iranischer Komponist und Pianist (1915-2003)
عکس: public domain

امانوئل مليك اصلانيان در سال ۱۲۹۴ در روستوف روسيه زاده شد.

پدر و مادرش تبريزی بودند. پدرش بازرگان خشکبار بود.

۱۰ ساله بود كه فراگیری پیانو را آغاز كرد و ۴ سال بعد برای ادامه دبيرستان و آموزش موسيقی به هامبورگ آلمان رفت و پس از پايان دوره پيانونوازی در آكادمی دولتی برلين با راهنمايی و سرپرستی موسيقيدان بنام و نوآور پاول هيندِرميت Paul Hindermith به تحصيل عالی در رشته های آهنگسازی، پیانو، رهبری اركستر و موسیقی روانشناختی پرداخت و چند سال در دانشگاه فلسفه خواند.

او جز زبان مادری اش ارمنی، به زبانهای آذری، فارسی، آلمانی و انگليسی مسلط بود.

۳۷ ساله بود كه به ايران بازگشت و نخست به پژوهش در آهنگهای ايرانی به ويژه بومی پرداخت و چند قطعه در دستگاه های چهارگاه و دشتی برای پيانو و اركستر ساخت.

۴۰ ساله بود كه استاد هنرستان عالی موسيقی و سپس دانشگاه تهران شد و همزمان چندين اثر بلند مانند "گلبانگ" برای اركستر و همنوايان ساخت.

در "اوراتوریو" يا اپرای آيينی "سپیده" كه متن آن را محمود خوشنام نوشته، فراز و نشیبهای تاریخ ایران را بررسی و جدال پيوسته ميان تاریكی و روشنایی را بيان ميكند.

ماندگارترين اثرش باله "افسانه آفرینش" را بر پايه باورهای ميتراييسم آفريده به ويژه كه می‌گفت اين باورها به پرسشهای جاودانه هستی پاسخ می‌دهند. در روايت او زِروان خدای مطلق در جلوه ميترا انسان می‌شود و به زمين می‌آيد:

"به نظر من خدا در مردم جاری و سرانجام به انسان تبدیل می‌شود. اگرچه این اندیشه از ایران باستان برخاسته ولی چون يك موضوع فلسفی فراگیر جهانی شده، برای ساختن آن از موسیقی مطلق بدون وابستگی به این سو و آن سو بهره گرفتم".

موسیقی به باور او ابزاری برای شناخت بیشتر خویش و راهی برای دريافت توانايی‌ها و ناتوانیهای درونی است. می‌گفت برای نواختن خوب و درست يك اثر، بايد مانند آفريننده آن كار كرد و رنج كشيد و اين شدنی نيست مگر با شناخت دقيق جمله به جمله آهنگ. نوازنده تنها با اينگونه تمرين آرام آرام رشد می‌كند.

می‌گفت: «يك رِپِرتوار از چند اثر برگزيده كافی است. نوازنده برجسته همان چند اثر را اينقدر خوب می‌شناسد كه می‌تواند آن را حتا از پايان به آغاز بنوازد".

می‌گفت نابغه های موسيقی را بيش از آنكه بستاييم بايد الگوی خود سازيم.

امانوئل مليك اصلانيان در ۸۸ سالگی در تهران درگذشت.