قطعی اینترنت به مثابه ابزاری برای مقابله با اعتراض‌ها

شهروندان هند چندین روز است که در اعتراض به قوانین جدید مهاجرتی که در اعطای حق شهروندی نسبت به مسلمانان تبعیض قائل می‌شود، به خیابان می‌روند. دولت در مقابل، از جمله با قطع اینترنت، تلاش در آرام کردن اوضاع دارد.

یکی از بزرگترین شرکت‌های تلفن هند بر پایه اطلاعاتی که خود این شرکت منتشر کرده است، به دستور دولت در بخش‌هایی از دهلی نو خدمات تلفن همراه را مسدود کرده است.

قطع دسترسی کاربران به اینترنت، در شرایط دشوار و حساس سیاسی به ابزاری در دست دولت نارندرا مودی تبدیل شده‌است که ظاهرا استفاده از آن رفته رفته فزونی می‌گیرد.

بر پایه‌ی تحقیقات سازمان اینترنتی Access Now، هند کشوری است که بیشترین قطعی اینترنت در جهان را به نام خود ثبت کرده است که دامنه خسارت‌های ناشی از این مسئله گسترده است. بر اساس گزارش یک اندیشکده‌ی هندی که در زمینه ارتباطات اقتصادی بین‌المللی فعال است، ۱۶۳۰۰ ساعت قطعی اینترنت بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ بیش از سه میلیارد دلار به اقتصاد هند ضرر زده است.

اما هند در این عرصه تنها نیست. کشورهای دیگری هم هستند که قطعی اینترنت در آنها به عنوان اقدامی پیشگیرانه یا  واکنشی علیه ناآرامی‌های عمومی موجود یا بالقوه به کار گرفته می‌شود.

قطعی اینترنت در ایران

ایران نمونه بارزی برای استفاده از این ابزار است. با آغاز ناآرامی‌هایی که بهانه‌ی آن افزایش بهای بنزین بود، دسترسی مردم به شبکه برای تقریبا ۱۰ روز در پایتخت قطع شد. در برخی نقاط ایران که اعتراض‌ها در آنجا شدت بیشتری داشت و دامنه سرکوب هم گسترده‌تر بود، شهروندان حتی تا دو هفته به اینترنت دسترسی نداشتند. قطعی اینترنت نه تنها بسیاری از امور روزانه زندگی مردم را مختل کرده بود که مشکل فراوانی برای رسانه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری برای گزارش‌دهی و دیده‌بانی آنچه که در ایران در حال رخ دادن بود، به وجود آورد. به همین دلیل ابعاد خشونتی که علیه معترضان و در سرکوب آنان به کار گرفته شده، همچنان نامشخص است.

آفریقا: کنترل شبکه‌های اجتماعی و قطعی اینترنت

در آفریقا هم بسیاری کاربران نه تنها با مشکل قطعی گاه و بیگاه اینترنت در بزنگاه‌های انتخاباتی یا اعتراضات گسترده، روبرو هستند که در کشورهای روآندا و اوگاندا و چاد یا کامرون به طور منظم دست به سانسور "محتواهای ناخوشایند" در شبکه اینترنت می‌زنند.

دویچه وله را در تلگرام دنبال کنید

برخلاف چین که در حوزه‌ی سانسور اینترنت در جهان حرف اول را می‌زند، کشورهای آفریقایی به گفته‌ی کارشناسان، امکانات فناوری لازم برای کنترل سراسری اینترنت در کشورشان را ندارند. به گفته‌ی این کارشناسان به همین دلیل در "آفریقای سیاه" (مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا)، دستگاه‌های دولتی، فهرست سیاهی از آدرس صفحه‌هایی را که باید مسدود شوند، در اختیار شرکت‌های ارائه دهنده‌ی اینترنت و خدمات ارتباطی قرار می‌دهند. تلاش‌های دولت‌ها در این قاره برای دشوارسازی دسترسی به خدماتی خاص در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی همچنان ادامه دارد. در همین رابطه، اوگاندا از سال ۲۰۱۸ برای شبکه‌های اجتماعی مالیات تعیین کرد.

کنترل به جای قطع اینترنت در چین

در چین از آنجا که کنترل و نظارت دولتی برفضای اینترنت بسیار قوی‌‌ست، نیازی هم به قطعی اینترنت نیست.

کمی پیش از سی‌امین سالگرد اعتراضات میدان تیان‌آمن، چین صفحه‌ی ویکی‌پدیا را مسدود کرد. خدماتی چون گوگل یا شبکه‌های اجتماعی چون فیس بوک و توییتر، یوتیوب و واتساپ از جمله مواردی هستند که در چین مسدودند.

ترکیه اتهام را رد می‌کند

در ترکیه پرتال‌هایی چون یوتیوب یا توییتر با انتشار محتوای انتقادی علیه دولت مسدود می‌شوند. در اعتراضات پارک گیزی در سال ۲۰۱۳، در سراسر کشور ساعت‌ها دسترسی به فیس بوک و توییتر غیرممکن بود و اتصال به اینترنت از راه‌های معمول ناشدنی. دولت ترکیه اما در آن زمان، این اتهام را که با دستور دولتی توییتر یا فیس بوک مسدود شده‌اند، رد کرد.

چین و کنترل مرکزی

روسیه هم در کنترل اینترنت پیرو چین است و تمرکزش را روی نظارت بر داده‌ها و انتقال‌ داده‌ها به صورت مرکزی گذاشته است. قانون جدید اینترنت در روسیه از ماه نوامبر امسال، گسترش شبکه‌ای مستقل از سرورهای خارجی را در در نظر گرفته است. ارائه دهندگان خدمات اینترنتی باید طبق این قانون از این مسئله که کنترل ترافیک شبکه‌ی آنها صورت مرکزی امکان‌پذیر است، اطمینان حاصل کنند.