"آلمان موقعیتی خاص برای میانجیگری میان اسرائیل و ایران دارد"
۱۳۹۶ اسفند ۱۲, شنبه
دویچه وله: آقای مورچیانو بسیاری نگران شعله‌ور شدن جنگ تازه‌ای در خاورمیانه، آن هم میان اسرائیل و ایران هستند. ممکن است سوریه به صحنه نبرد میان ایران و اسرائیل تبدیل شود؟
جیل مورچیانو: هرج و مرج جنگ داخلی سوریه وارد مرحله تازه‌ای شده است. ایران در پی تقویت نفوذ خود در سوریه و همینطور کسب منافع بیشتر است. ایران می‌خواهد پایگاه‌های دریایی و هوایی را در سوریه داشته باشد و حزب‌الله را تقویت کند. از سوی دیگر، اسرائیل که تا کنون سیاست عدم دخالت در این هرج ومرج را پیش گرفته بود، با وضعیت جدیدی مواجه شده است که در آن از نظر استراتژیک برتری ندارد. برای نخستین بار در آن سوی مرز اسرائیل دشمن قسم‌خورده این کشور یعنی ایران ایستاده که در پی گسترش پایگاه‌های خود برای انجام عملیات علیه اسرائیل است. اسرائیلی‌ها سیاست خود را به طور کامل تغییر دادند و حال برای متوقف کردن روند کنونی، دست به اقداماتی می‌زنند که ضریب خطر بیشتری دارند.
فکر می‌کنید چه تعداد از نیروهای نظامی فعال در سوریه تحت تأثیر ایران هستند؟
نیروهای شبه نظامی تحت نفوذ ایران حدود ۷ تا ۱۰ هزار نفر هستند. به این تعداد باید چند صد کارشناس نظامی سپاه پاسداران و نیروی قدس را هم اضافه کرد. اما اسرائیل بیش از همه نگران تغییر موازنه قدرت میان ایران و حکومت اسد است. پیش از جنگ داخلی سوریه، حکومت اسد توانایی این را داشت که نفوذ ایران در سوریه را کنترل کند. اما حال، بقای حکومت اسد بدون پشتیبانی ایران ممکن نیست. در نتیجه ایران می‌تواند منافع خود را در سوریه به کرسی بنشاند، پایگاه نظامی در خاک سوریه داشته باشد تا بتواند بعدها از آنجا به اسرائیل حمله کند و نیروهای نظامی تحت نفوذ خود را طوری در ساختار ارتش سوریه ادغام کنند که بعدها به مرز اسرائیل اعزام شوند.
فکر می‌کنید اسد واقعأ حاضر است که اجازه دهد ایران از خاک این کشور برای حمله به اسرائیل استفاده کند؟
اغلب به نظر می‌رسد که ایران و رژیم اسد با یک زبان صحبت می کنند. اما اختلاف‌نظرهایی پشت درهای بسته وجود دارد. مثلأ چندی پیش، یک هیئت بلندپایه ایرانی برای ارائه فهرستی از مطالبات ایران در زمینه‌‌های اقتصادی و امنیتی به سوریه سفر کرد. این فهرست از جمله شامل حق استخراج در معادن سوریه، استفاده از معدن اورانیوم و همینطور ساخت پایگاه‌های نظامی در خاک سوریه بود. سوری‌ها موفق شدند جلوی این درخواست‌ها بایستند. حکومت اسد که در وضعیت شکننده‌ای است از رویارویی مستقیم با اسرائیل پرهیز می‌کند و تلاش می‌کند نفوذ ایران را در وضعیت کیش مات نگاه دارد. البته روس‌ها هم بی‌کار نیستند.
موضع روسیه در تنش میان اسرائیل و ایران چیست؟
روس‌ها به ارتش اسرائیل اجازه می‌دهند به اهدافی در خاک سوریه حمله کند. البته همزمان فعالیت‌های ایران در سوریه را هم تحمل می‌کنند. به طور کلی، آنها سعی می‌کنند پشت هیچ‌کدام را نگیرند. سود اصلی روس‌ها در این است که همچنان از رژیم اسد حمایت کنند تا حکومت سوریه ظرفیت‌های مستقل خود بازسازی کند. روس‌ها چیزی بیشتری برای به دست آوردن در سوریه ندارند و تمام تلاش آنها این است پشت هیچ کدام از دو سوی درگیری نایستند.
در صورت رویارویی نظامی با ایران اسرائیل می‌تواند روی آمریکا حساب کند؟
در گذشته، آمریکایی‌ها فاکتور تعیین کننده‌ای در تصمیم‌گیر‌های اسرائيل در مورد سوریه و لبنان بودند. اما حال می‌بینیم که ایالات متحده هر زمان پای سوریه در میان است، پای خود را کنار می‌کشد. آمریکایی‌ها زمین بازی را به روس‌ها واگذار کردند. به همین دلیل هم اسرائیل از دو سال پیش دیپلماسی فعالی برای نزدیک شدن به روسیه در پیش گرفته است. در سیاست کنونی آمریکا مسئله سوریه مطرح نیست.
فکر می‌کنید اروپایی‌ها در این میان چه نقشی می‌توانند ایفا کنند؟
من فکر می‌کنم که اتحادیه اروپا و در این مورد، به ویژه در آلمان پتانسیل منحصر به فردی دارد. آلمان، از یک سو متحد استراتژیک اسرائیل است، از سوی دیگر با ایران در ارتباط نزدیک است و تا حدی مورد اعتماد این کشور است. آلمان تنها بازیگر غرب است که در توافق‌های پشت‌پرده میان اسرائیل و ایران و حزب‌الله تجربه دارد. به عنوان مثال در تبادل زندانی میان حزب‌الله و اسرائیل، آلمان واسطه و در واقع مذاکره کننده اصلی بود. علاوه بر این تخصص، آلمان علاقمند است که این چرخه باطل خشونت در خاورمیانه به پایان رسد. شوک یک جنگ احتمالی در این منطقه از دریای مدیترانه فراتر خواهد رفت. تنها در لبنان یک میلیون و نیم پناهجو زندگی می‌کنند که در صورت بروز جنگ تازه‌ای در خاورمیانه راهی اروپا خواهند شد.