آلمان: رفتگان بیشتر از آمدگان

بنا به تازه‌ترین آمارهای رسمی، سال گذشته ۶۸۲ هزار نفر مهاجر تازه، شامل ۵۷۴ هزار غیرآلمانی، به این کشور وارد و ساکن آن شده‌اند، اما همزمان ۷۳۸ هزار نفر از ساکنان آن رخت بربسته و به خارج رفته‌اند. از این عده، ۵۶۳ هزار نفر شهروند غیرآلمانی بوده‌اند. به این ترتیب در سال ۲۰۰۸ آلمان ۵۶ هزار نفر از جمعیت خود را از دست داده است.

مشکل بزرگ آنجاست که سالانه ده‌ها هزار نیروی متخصص آلمان را ترک می‌کنند، و در برابر، عده‌ی بسیار کمتری از چنین نیروهایی وارد این کشور می‌شوند. ظاهراَ ایجاد سهولت در کسب اجازه‌ی اقامت برای نیروهای متخصص هم نتوانسته تغییر چندانی در این روند به وجود آورد. بنا به قوانین جدید، هر نیروی متخصص خارجی که بتواند در آلمان سالانه ۶۳۶۰۰ یورو درآمد کسب کند، از حق اقامت درازمدت برخوردار می‌شود. سهولت دیگر برای جذب نیروهای متخصص، گشودن بازار کار آلمان به روی متخصصان غیراروپایی است. با این همه، به هنگام استخدام، متخصصان آلمانی و اروپایی در اولویت قرار دارند. در مجموع سال گذشته تنها ۴۷۰ متخصص دارای دانش و تجربه‌ی عالی از کشورهای ثالث (غیراروپایی) به بازار کار آلمان پیوسته‌اند.

آینده‌ای دشوار، بدون نیروی کار

به رغم رکود اقتصادی کنونی و افزایش شمار بیکاران، سازمان توسعه و همکاری اقتصادی که بر روندهای اقتصادی در کشورهای اروپایی و آمریکایی نظارت می‌کند به آلمان هشدار داده است که محدودیت‌های مهاجرپذیری را کاهش دهد. بنا به تحقیق این نهاد، نرخ نازل زاد و ولد و سالمندشدن جمعیت آلمان، در آینده این کشور را نه تنها با کمبود نیروهای آکادمیک و فنی ماهر مواجه می‌کند، بلکه تأمین نیروی مورد نیاز برای کارهای کمتر تخصصی، مثل کار خانه یا مراقبت از کودکان و سالمندان نیز، کار آسانی نخواهد بود. از همین رو لازم است که هر چه سریعتر قانون مهاجرت آسانتر شود. در حال حاضر، آلمان و اتریش تنها کشورهایی در میان ۱۵ عضو اولیه اتحادیه‌ی اروپا هستند که بازار کار را خود را تا سال ۲۰۱۱ بر روی نیروی کار اعضای جدید اتحادیه‌ی اروپا بسته‌اند. به این ترتیب مردم ۸ کشور اروپای مرکزی و جنوبی که از تخصص‌های متوسط یا پایین برخوردار هستند، اجازه‌ی کار و اقامت در آلمان را ندارند.

مقررات بازدارنده

در مقایسه با کشورهای مهاجرپذیری همچون کانادا، آمریکا و انگلستان، آلمان مقررات سختی در ارزیابی و قبول مدرک تحصیلی شهروندان غیراروپایی دارد. این سخت‌گیری به ویژه در مورد رشته‌های مهندسی، پزشکی و آموزگاری اعمال می‌شود. از همین رو بسیار پیش می‌آید که پزشکان روسی و ایرانی برای تأیید مدرکشان باید چند ترم دیگر در آلمان درس بخوانند یا حداکثر به عنوان پرستار مشغول کار شوند. مهندسان کشورهای غیراروپایی هم معمولاَ در آلمان تنها می‌توانند به عنوان تکنسین ساده مشغول کار شوند.

زبان آلمانی در قیاس با زبان انگلیسی زبان رایجی نیست و همین نیز باعث می‌شود که کسانی که قصد مهاجرت دارند کمتر آلمان را به عنوان گزینه‌ی اولشان انتخاب کنند.

کارشناسان به این نکته نیز اشاره می‌کنند که جامعه‌ی آلمان هنوز هم نیازهای خود در زمینه نیروی کار متخصص و غیرمتخصص را جدی نمی‌گیرد و از این رو به مهاجران به عنوان یک فرصت و سرمایه نگاه نمی‌کند. همین امر باعث می‌شود که در قیاس با بریتانیا، کانادا و آمریکا مناسبات میان اهالی بومی آلمان و مهاجران از روانی و راحتی لازم برخوردار نباشد.

FW/FV