اول ژوئن: روز جهانی کودک
هر سال در نخستین روز ماه ژوئن جشن روز جهانی کودک در سراسر جهان برگزار می شود. هدف از برگزاری این جشن تاکید هر چه بیشتر بر اهمیت رعایت حقوق کودکان و برآوردن نیازهای آنان است.
حق برخورداری از حقوقی یکسان
همه کودکان از ارزش و حقوقی یکسان برخوردارند و هیچ کودکی نباید مورد تبعیض قرار گیرد. کودکان همچون دیگر انسانها با جنسیت، رنگ پوست، باورها و اعتقادهایشان سنجیده نمیشوند و ملیت، زبان، فقر یا ثروت خانواده نقشی در منزلت انسانی آنان ندارد. کودکان در سراسر جهان با هم برابرند.
حق برخورداری از سلامت جان و روان
زندگی در یک فضای سالم و امن حق هر کودک است و به سر بردن در فقر و نکبت شایسته آنان نیست. کودکان به تغذیه مفید و کافی، به آب آشامیدنی، به امکان نظافت تن و استفاده از حمام، به مأمنی امن، به پوشاکی گرم و به پزشکی نیازمندند که هنگام بیماری به مداوای آنان بپردازد. کودکان باید در فضایی سالم پرورش یابند.
حق برخورداری از مراقبت والدین
این حق کودک است که نزد پدر و مادر خود زندگی کند. کودکان را نباید خودسرانه از والدینشان جدا کرد. زمانی که پدر و مادر جدا از یکدیگر زندگی می کنند، کودک حق دارد به طور منظم با هر یک از والدین خود در تماس باشد. در صورتی که والدین نسبت به تامین نیازهای کودکشان بیتوجه باشند یا او را مورد اذیت و آزار قرار دهند، دولت باید امکان زندگی کودک را در مکانی دیگر فراهم آورد.
حق برخورداری از احترام به حریم خصوصی
یکی دیگر از حقوق کودکان حق برخورداری از حریم خصوصی است. احترام به شخصیت کودک حق اوست.این حق نه تنها باید از سوی والدین محترم شمرده شود، بلکه دیگر افراد خانواده نیز ملزم به رعایت آن هستند. اما والدین به سبب آنکه موظف به حمایت و حفاظت از فرزند خود هستند، گاه ناچارند در امور کودک خود دخالت کنند.
حق برخورداری از حمایت در هنگام جنگ و آوارگی
کودکان حق دارند که در هنگام جنگ و آوارگی از حمایت ویژهای برخوردار شوند. کودکان آواره که به سبب جنگ ناگزیر به ترک سرزمین خود شدهاند، میباید از سوی کشور میزبان تحت حمایت و مراقبت ویژه قرار گیرند. بدین گونه که کشور میزبان حق اخراج کودکان را ندارد و نمیتواند آنان را روانه سرزمینی کند که هنوز درگیر جنگ است.
حق برخورداری از حمایت در برابر بیگاری، خشونت و تجاوز
کودکان حق دارند در برابر بیگاری، خشونت و تجاوز حفاظت شوند. هیچ فردی حق ندارد کودکان را کتک بزند، حبسشان کند یا آنان را به کاری وارد که سبب هراسشان است. کودکان نباید مجبور به انجام کاری شوند که برای سلامتشان زیانبار است. بنابه برخی برآوردها هم اکنون حدود ۲۰۰ میلیون کودک کار در سراسر جهان وجود دارد.
حق اوقات فراغت، استراحت و بازی
کودکان میباید برای بازی و استراحت خود از وقت کافی و آزاد برخوردار باشند. آنان حق دارند در این فرصت به ملاقات دوستشان بروند یا ورزش کنند یا به فعالیت هنری بپردازند یا اصلا ترجیح دهند با خود تنها بمانند. اینکه کودکان از این فرصت چگونه استفاده میکنند، با خود آنهاست. اما آنان برای تفریح و سرگرمیهای خود نیازمند فضایی مناسباند. داشتن چنین فضایی از حقوق کودکان بهشمار میآید.
حق برخورداری از مراقبت به هنگام بیماری و ناتوانی
داشتن زندگی خوب شایسته و حق کودکان است و همه کودکان، صرف نظر از توانمندیهای جسمی و ذهنیشان، از چنین حقی برخوردارند. کودکان معلول حق دارند برای توانمندی خود از مراقبت و خدمات ویژه درمانی برخوردار شوند، تا بتوانند زمانی به طور مستقل و فعال در امور زندگی خود شرکت کنند.
حق آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات
کودکان حق دارند به اطلاعات مورد نیاز و متناسب با سن خود دست یابند. کودکان حق دارند در تصمیمهایی که درباره آنان گرفته میشود، نظر، احساس و آرزوی خود را بیان کنند. کودکان حق دارند در تظاهرات یا بر سر میزهای اطلاعاتی نظرشان را، تا زمانی که موجب رنجش دیگران نشود، با آنان در میان بگذارند.
حق تحصیل
حق تحصیل یکی از اساسیترین حقوق کودکان است و شرکت آنان در مدارس یک امر الزامی است. کودکان حق دارند برای رشد شایستگیها و تواناییهای خود از امکانات آموزشی برخوردار شوند. آنان باید با میل و رغبت به مدرسه بروند. کودکان نباید از معلمان یا دیگر شاگردان بترسند یا از سوی آنان تحت فشارهای جسمی یا روانی قرار گیرند.
در اوت ۱۹۲۴ اجلاس سازمان "جامعه بینالملل" (سلف سازمان ملل متحد) برای رفاه کودکان در ژنو برگزار گردید و نخستین اعلامیه حقوق کودکان به تصویب رسید. ۵۴ تن از نمایندگان کشورهای حاضر در این اجلاس این اعلامیه را امضا کردند و متعهد شدند که از حقوق کودکان در کشورهای خود حمایت کنند. با تعهد به این اعلامیه سنگ بنای روز جهانی کودک در اول ژوئن ۱۹۲۵ گذاشته شد. در حال حاضر یک چهارم کودکان زیر پنج سال در مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا به دلیل نقض حقوقشان محکوم به مرگ هستند. بدرفتاری با دختران در قیاس با پسران در برخی کشورها به شدت مرسوم است و تمامی کودکان از حق رفتن به مدرسه برخوردار نیستند.