سفر به دور دنیا: یک معلم آلمانی در جستجوی زادگاه شاگردان خود

یان کامان (دبیر زبان انگلیسی و جغرافیا) پیش از سفر به ۱۴ کشور جهان، از شاگردانش خواست که یک کتابچه راهنمای سفر همراه با اصطلاحات رایج در کشورشان را برای او بنویسند. برخی از این اصطلاحات چنین است: مردم غنا او را "Obruni" (مرد سفیدپوست) خطاب می‌کنند و به هنگام خداحافظی می‌گویند one world, one people"" یا یک جهان و یک ملت.

سفارش می سون دانش‌آموز کره‌ای به معلم خود دیدن بناهای یادبود پایتخت زادگاهش و به ویژه خوردن غذاهای کره‌ای بود. یان کامان و دوست دخترش به کمک راهنمای سفر خود موفق شدند برخی از مهم‌ترین واژگان و آداب و رسوم محلی را بیآموزند. آنها در سئول به مدرسه آشپزی "O me" به معنای پنج مزه اصلی رفتند. کامان تا امروز هم حاضر است با میل و علاقه Bibimbap غذای ملی این کشور را بپزد.

"اصفهان نصف جهان است" عبارتی بود که کامان در ایران بارها از همه کس و همه جا شنیده بود. مساجد باشکوه، پارک‌ها و پل‌های این شهر او را شگفت‌زده کردند. مشاهده کرد که در اینجا نیز، مانند سایر نقاط ایران، مردم به هنگام غروب آفتاب برای تفریح و سرگرمی راهی پارک‌ها می‌شوند. کامان که اغلب به مهمانی دعوت می‌شد، پی برد که چرا دانش‌آموزان ایرانی او در آلمان عاشق رفتن به فضای باز هستند.

در کتابچه راهنمای سفر که دانش‌آموزان برای مسافر دور دنیای خود تهیه کرده بودند، نام بناهای یادبود، خوراکی‌های لذیذ و ضروری‌ترین واژه‌های یومیه نوشته شده بود. کامان البته به افغانستان نرفت. وضعیت ناامن ناشی از ترورهای طالبان مانع این سفر بود. به جای آن کامان در ایران با جوانان افغان ملاقات کرد.

کودکان افغان جایی در مدارس دولتی ایران ندارند. از اینرو دختران و پسران جوان ایرانی داوطلبانه به تدریس آنان در حومه‌های تهران می‌پردازند. آنان پروژه آموزش تحصیلی خود را "جستجوگران دانش" می‌نامند که کامان نیز از آن بازدید کرد. اکثر این کودکان افغان، زادگاه خود را به یاد نمی‌آورند. بسیاری نیز پیش یا پس از مدرسه می‌کوشند با فروش محصولات ارزان در خیابان‌ها برای خانواده خود درآمدی کسب کنند.

کامان از بیشتر کشورها شاگرد داشت، اما نه از مغولستان. با اینحال او این فرصت را غنیمت شمرد برای کسب تجربه شخصی از روال زندگی در اولان‌باتور پایتخت مغولستان و عشایر دشت‌های این سرزمین. روش پیشنهادی زن راهنمای سفر: شب‌ها سعی کنید نزد خانواده‌ای محلی در چادر ایلی بخوابید. پس از صرف غذا نیز در کنار آنها به تماشای مسابقه استعدادیابی تلویزیونی مغولستان مشغول شوید.

کامان قصد داشت با قطار از مسکو به بلاروس و سپس به هامبورگ برود. اما در دریافت ویزای بلاروس به مشکل برخورد. این موضوع برای کامان تجربه‌ای آموزنده بود. او از دانش‌آموزانش با این مشکلات آشنا بود. مشکل گذرنامه، روادید، مجوز سفرهای تحصیلی و... کامان می گوید دارندگان گذرنامه آلمانی از مزایایی بسیاری برخوردار هستند.

در روزهای پایانی نوامبر ۲۰۱۶ یان کامان و دوست دخترش در شهری کوچک، تنگ و نفس‌گیر در کوبا از خواب برخاستند. زن پیشخدمت با صدایی لرزان به آنها گفت: فیدل کاسترو رهبر بزرگ مرد. شرکت در مراسم تشیع جنازه رهبر افسانه‌ای کوبا نیز یکی از تجارب این دو مسافر بود.

سال ۲۰۱۶ وقتی کامان مشغول ریختن برنامه سفر بود، ریکاردو، شاگرد اهل نیکارگوئه، به او گفت: "اینجا یک کشور امن است". کامان اما در گفت‌وگو با دویچه وله نظری دیگری بیان کرد. ریکاردو به کامان توصیه کرده بود حتما از چشم‌اندازهای متنوع کوه‌های آتشفشان با دریاچه‌های مواد مذابش، از جنگل‌های گرمسیر و مزارع قهوه نیکاراکوئه دیدن کند. ریکاردو عقیده دارد که بیشتر آلمانی‌ها از آمریکای لاتین چیز زیادی نمی‌دانند.

کامان در کیپ کوست، در کرانه خلیج گینه، کیلومترها پا به پای دنیس دوید. این بانوی متعهد که به "خواهر ماری" شهرت دارد، به سراغ خانواده‌هایی می‌رود که فرزندان آنها، به خاطر کسب معاش برای خانواده، فرصتی برای رفتن به مدرسه نمی‌یابند. "بنیاد دنیس" از کودکان ندار و ناتوان حمایت می‌کند تا آنها هم فرصتی برای آموختن بیابند. این تنها راه پیروزی غنا بر فقر است.

آکرا، پایتخت غنا، زباله‌دان رایانه‌های کهنه و وسائل برقی قدیمی اروپا است که برای بهره‌وری مجدد از موادخام آنها درمنطقه‌ای به نام "شهر سمی" خرد و سوزانده می‌شوند. سرگیجه و ریزش اشک عارضه گازهای سمی است. در چنین شرایطی بسیاری از جوانان غنایی مشغول به کارند. کامان به سراغ مک‌کارتی می‌رود. خواننده رپ غنایی که در یکی از ترانه‌های خود می‌خواند: "من گناهکار نیستم، تنها دستانم تهی است".

سفر دور دنیای کامان از ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ نخستین تجربه او از کشورهای بیگانه نبود. او مدت شش ماه در آفریقای جنوبی و دو سال نیز در چین تدریس کرده بود. تجربه‌ای مهم که درک شاگردانش را برای او آسان کرد. کامان نیز در آن شرایط از حرف زدن ناتوان بود و در غربت احساس تنهایی و بی‌پناهی می‌کرد. عکس بالا که مربوط به سال ۲۰۰۹ است، کامان و شاگردانش را در شمال شرقی چین نشان می‌دهد.