حمایت فیسبوک از پژوهشی اخلاقی در آلمان درباره هوش مصنوعی

فیسبوک روز یکشنبه ۳۰ دی (۲۰ ژانویه) اعلام کرد که در دوره‌ای پنج‌ساله هفت و نیم میلیون دلار به پروژه‌ای پژوهشی در مونیخ آلمان کمک می‌کند. اخلاق در حوزه هوش مصنوعی، موضوع این پژوهش است.

در دانشگاه فنی مونیخ به همین منظور "مؤسسه اخلاق در هوش مصنوعی" (Institute for Ethics in Artificial Intelligence) تأسیس شده است. این مؤسسه عرصه تلاقی فناوری و ارزش‌های انسانی را زیر ذره‌بین خواهد گرفت؛ این‌که در طراحی و توسعه هوش مصنوعی کدام اصول اخلاقی باید رعایت شود و چگونه می‌توان این اصول را عملی کرد. نتایج این پژوهش در نهایت در اختیار جامعه، اقتصاد و قانونگذاران قرار خواهد گرفت.

پروفسور کریستوف لوتگه سرپرستی مؤسسه تازه‌تأسیس را بر عهده خواهد داشت. او استاد اخلاق تجارت و از جمله عضو کمیته اخلاق دولت آلمان در حوزه خودروهای خودران است.

فناوری‌های جدید؛ پرسش‌های جدید

همزمان با ورود روزافزون هوش مصنوعی به عرصه‌های گوناگون زندگی انسان و گسترش سامانه‌هایی که قابلیت یادگیری دارند، پرسش‌های مرتبط با اخلاق هم مطرح می‌شود. مثلا این‌که پیشداوری‌های توسعه‌دهندگان این سامانه‌ها تا چه اندازه باید وارد الگوریتم‌ها شود و این سامانه‌ها تا چه حد می‌توانند به این پیشداوری‌ها دامن بزنند؟ در گذشته مواردی مشاهده شده که در آنها نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، علیه اقشار اجتماعی یا گروه‌های قومی خاصی تبعیض قائل شده‌اند.

هوش مصنوعی برای تصمیم‌گیری، داده‌های موجود در بانک‌های اطلاعاتی بزرگ را تجزیه و تحلیل می‌کند. یکی دیگر از انتقادهای مطرح این است که نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی پیش‌زمینه‌های اجتماعی بسیاری از پدیده‌ها را نمی‌شناسند و در نتیجه ممکن است دچار اشتباه محاسباتی شوند؛ اشتباه‌هایی که لزوما برملا هم نمی‌شود.

فیسبوک خود هم در کانون چنین بحث‌هایی است. این شبکه اجتماعی متهم است که کاربران خود را در حباب اطلاعاتی نگه می‌دارد، چون خبریاب‌های خودکار آن که مبتنی بر علایق کاربر عمل می‌کنند، عمدتا اخباری را در اختیار کاربر می‌گذارند که برداشت شخصی او از تحولات را تأیید و تشدید می‌کند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

کنسرن‌هایی مانند فیسبوک و گوگل برای تحلیل عکس‌ها یا تشخیص چهره هم از هوش مصنوعی استفاده می‌کند؛ همچنین برای یافتن و پاک‌کردن نفرت‌پراکنی‌ها، تبلیغات تروریستی یا محتوایی که با آیین‌نامه‌های کاربری این کنسرن‌ها در تناقض است.

از هوش مصنوعی تا کنون عموما به صورت موردی استفاده شده است؛ مثلا برای اصلاح تصاویر یا بررسی صحت مدارک در دفاتر حقوقی. این در حالی است که در سال‌های اخیر روی توسعه انواعی از هوش مصنوعی هم کار می‌شود که بتوان در عرصه‌های بیشتری از آنها استفاده کرد.

پژوهشگران دانشگاه مونیخ تلاش می‌کنند حامیان مالی دیگری هم برای پروژه خود بیابند. حمایت مالی کنسرن‌های خصوصی از پروژه‌های تحقیقاتی، با وجود این‌که امری غیر عادی نیست، اما همواره مورد انتقاد بوده است. منتقدان می‌گویند که نتایج چنین پژوهش‌هایی با توجه به منافع مالی کنسرن‌ها ممکن است جانبدارانه باشد.

فیسبوک اعلام کرده که مؤسسه تازه‌تأسیس در دانشگاه فنی مونیخ "مستقل و آکادمیک" عمل خواهد کرد. دانشگاه فنی مونیخ نیز در اعلامیه‌ای تأکید کرده که حمایت مالی فیسبوک از این پروژه بی‌قید و شرط بوده است.