"در جامعه می‌گویند مسئولان همه ارز و ریال کشور را برده‌اند"
۱۳۹۷ مهر ۱۰, سه‌شنبه
علی یونسی، دستیار ویژه رئیس جمهوری ایران در امور اقوام و اقلیت‌های دینی، در پاسخ به پرسشی در رابطه با حمله تروریستی اخیر به رژه نیروهای مسلح در اهواز از جمله به سازمان‌های اطلاعاتی جمهوری اسلامی "توصیه" کرده است که از "قرار گرفتن در مقابل مردم به شدت پرهیز کنند" و "به مردم سخت نگیرند".
یونسی در مصاحبه مفصل خود با خبرگزاری ایسنا که متن و فیلم آن روز سه‌شنبه ۱۰ مهر (دوم اکتبر) منتشر شده است، با تأکید بر اینکه "تأمین امنیت مردم برای سازمان‌های اطلاعاتی باید در اولویت قرار گیرد و در واقع تأمین امنیت مردم برای‌شان از تأمین امنیت حکومت مهم‌تر باشد"، دو توصیه دیگر را نیز به توصیه‌های خود اضافه کرده است.
به گفته وزیر اطلاعات دولت اصلاحات: «این سازمان‌ها باید به‌شدت از انجام وظایف غیرمرتبط با خود پرهیز کنند؛ یعنی اینکه گروه‌های اطلاعاتی به کارهای حاشیه‌ای و غیراطلاعاتی مشغول نشوند، وارد مسائل جناحی و اقتصادی و سیاسی نشوند.» او ورود سازمان‌های اطلاعاتی ایران به این مسایل را "سم مهلک" خوانده و افزوده است: «مخصوصا حفاظت اطلاعات نیروهای مسلح فقط در محدوده خودشان کار کنند و وارد مسائل دیگر نشوند که با عمل به وظایف خودشان، تقویت خواهند شد.»
این بخش از سخنان یونسی می‌تواند اشاره‌ای باشد به فعالیت‌های سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران که گفته می‌شود در بسیاری از بازداشت‌های ماه‌های گذشته در ایران از جمله بازداشت فعالان مدنی و حقوق بشری و نیز فعالان حوزه محیط زیست دست داشته است.
دستیار ویژه رئیس جمهوری ایران در امور اقلیت‌ها افزود: «توصیه بعدی‌ام همکاری با کشورهای همسایه و منطقه است که اهمیت بسیار دارد، چرا که امنیت در خاورمیانه و در همه‌جای دنیا امری نیست که به تنهایی بتوان آن را به‌طور کامل حفظ کرد. یعنی هیچ ابرقدرتی نمی‌تواند امنیت خود را به تنهایی حفظ کند.»
علی یونسی همچنین تنوع قومی و مذهبی در ایران را "یک فرصت" خواند که به گفته او "امنیت و هویت‌مان از آن تأمین شده"، اما "دشمن" سعی در "تحریک" آن دارد و "گاهی هم کسانی که تریبون در اختیارشان است می‌آیند و این مسایل را دامن می‌زنند".
لزوم همکاری با عربستان و امارات
یونسی ضمن تأکید بر تلاش برای "همکاری امنیتی" با کشورهای منطقه، گفت: «نه ما و نه سعودی‌ها سودی از شرایط فعلی نمی‌بریم.» او با تأکید بر اینکه "بهتر است ما با عرب‌ها همکاری کنیم و با امارات و عربستان هم همکاری داشته باشیم"، در رابطه با حمله به سفارت عربستان در ایران گفت: «اوایل عده‌ای می‌گفتند که حمله به سفارت عربستان سعودی در تهران خوب بوده است، در حال‌حاضر اما این موضوع را محکوم می‌کنند. به نظرم اگر آن کار انجام نمی‌شد، شاید می‌شد کاری برای شیخ نمر انجام داد. اما حمله به سفارت عربستان هیچ تاثیری بر اجرا نشدن حکم اعدام شیخ نمر نداشت. حال سوال این است که چرا عده‌ای باید آزاد باشند که چنین کارهایی را انجام دهند؟»
اعدام نمر باقر النمر، روحانی شیعه در عربستان، یکی از عوامل مؤثر در بالا گرفتن تنش میان ریاض و تهران بود. در پاییز سال ۱۳۹۴ هم بیش از ۴۰۰ ایرانی در پی ازدحام جمعیت در مراسم حج کشته شدند. تهران ریاض را مسئول دانست و باز هم بر تیرگی روابط افزوده شد. سپس زمانی که گروهی "خودسر" به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد در دی ماه ۱۳۹۴ حمله کردند، روابط ایران و عربستان سعودی کاملا قطع شد و لحن خصمانه دو طرف وارد مرحله‌ای تازه شد.
دستیار روحانی در امور اقلیت‌ها اما معتقد است که: «در واقع امنیت منطقه و حفظ آن به‌گونه‌ای است که ما بدون عربستان و عربستان بدون ما و کشورهای منطقه بدون هم نمی‌توانند آن را حفظ کنند.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
بحث درباره حفظ امنیت در ایران به خصوص پس از حمله تروریستی اخیر در اهواز بالا گرفته است. روز ۳۱ شهریورماه گذشته بر اثر حمله‌ای به رژه نیروهای مسلح ایران در اهواز ۲۵ نفر کشته شدند. گروه تروریستی "دولت اسلامی" (داعش) یک روز پس از این حمله با انتشار ویدیویی از کسانی که مهاجمان حمله اهواز معرفی شده بودند، مسئولیت حمله را برعهده گرفت. بسیاری از مقام‌های ایران از جمله ریاض را متهم به دست داشتن در این حمله کردند. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز عربستان سعودی و امارات متحده عربی را به حمایت مالی از عاملان این حمله متهم کرد.
ضرورت "تبعیض مثبت" در رابطه با اقلیت‌ها
علی یونسی در همین رابطه به لزوم تغییر رفتار با اقلیت‌های قومی و مذهبی اشاره کرد و گفت: «برای اینکه اتفاقاتی از این دست که در اهواز رخ داد، مجددا انجام نشود، باید چند موضوع را رعایت کنیم. نخست اینکه نخبگان اقلیت‌ها را در مسائل مدیریتی مشارکت دهیم.» او تصریح کرد که «در این زمینه معتقد به تبعیض مثبت هستیم. در واقع باید برای کسانی که مثلا کرد، بلوچ یا عرب هستند، در انتصابات و ارتقاها اولویت قائل شویم و آنان را ارجحیت بدهیم.»
یونسی افزود با تأکید بر اینکه "هیچ مقامی، هیچ فرهیخته و دانشمند و هنرمند برجسته‌ای به دلیل قومیتش نباید محدودیت داشته باشد، بلکه باید بتواند پیشرفت کند"، افزود: «ما باید به این سیاست تا مدتی ادامه دهیم تا آن ذهنیت قبلی کاملا پاک شود. چون این یک ذهنیت تاریخی برای برخی قومیت‌هاست که قومیت‌شان مانع رشدشان می‌شود و ما باید این ذهنیت را از آنان بگیریم.»
از نظر دستیار ویژه رئیس جمهوری ایران در امور اقلیت‌ها، در کنار چنین سیاستی باید "محرومیت‌زدایی از مناطق محروم" نیز انجام شود، زیرا به گفته او: «محرومیت چه در مورد اقوام عرب و چه غیرعرب خیلی زیاد است. توقع مردم خوزستان از آن جایی که استانی مرزی و نفت‌خیز است طبعاً بیشتر است و این انتظار در بیشتر موارد به نظرم به‌حق باشد.»
یونسی در مورد مناطقی با ترکیب‌های قومی متفاوت نیز راهکارهایی را پیشنهاد کرده است: «در برخی از مناطق مثل آذربایجان‌غربی باید کسی را انتخاب کنیم که نه ترک باشد و نه کرد. اما در کردستان باید فردی انتخاب شود که کرد باشد، حتی بهتر است که آن فرد از اهل تسنن باشد، به زبان کردی مسلط باشد و بتواند با مردم به زبان خودشان صحبت کند.»
علی یونسی همچنین با اشاره به حساسیت‌های مناطق اقلیت‌های قومی ایران افزود: «چه ضرورتی دارد که یک پروژه را فلان شخص یا نهاد در آن استان‌ها انجام دهد؟ نحوه انجام یک کار سبب می‌شود که مردم یک استان نگران و تحریک شوند. اقدامات نظامی و قضایی ما باید با توجه به نتیجه‌اش انجام شود نه نفس آن عمل. هیچ عملی در حوزه امنیتی مقدس نیست، هیچ عملی. هیچ عمل حکومتی مخصوصاً قضایی و امنیتی ذاتاً مقدس نیست مگر با عنایت به نتیجه‌اش. یعنی اگر احساس کردیم که انجام فلان کار که به‌ظاهر واجب است، نتیجه‌ای عکس می‌دهد، هیچ ضرورتی ندارد که انجام شود. هر عمل حکومتی از قبیل مجازات، عفو، آزادی، تأیید، رد، انجام‌دادن یا انجام‌ندادن یک پروژه و کلا هر کار حکومتی در مناطق قومی، مخصوصاً باید با توجه به نتیجه‌اش انجام شود، اگر نتیجه‌دار بود، انجام و گرنه متوقف شود.»
تجمع طلاب قم؛ "بالاترین توهین به جمهوری اسلامی"
تجمع طلبه‌های حوزه علمیه قم در مردادماه گذشته نیز از دیگر محورهای مصاحبه یونسی با ایسنا بود. وزیر اطلاعات دولت اصلاحات در مورد این تجمع جنجالی گفت: «آن شعاری که عده‌ای در تجمع طلاب دادند، بالاترین توهین به جمهوری اسلامی بود و نظام را در مظان اتهام قرار داد که بزرگان خود را، بنیانگذارانش را، این چنین حذف می‌کند و حتی کار به رئیس‌جمهوری که در دو نوبت مورد تایید مردم و تنفیذ رهبری قرار گرفته است، می‌رسد.»
اشاره یونسی به تجمعی در مدرسه فیضیه قم در روز ۲۵ مرداد گذشته است که "علما، اساتید و طلاب" شرکت‌کنندگان در آن و موضوع تجمع "مطالبه عدالت اقتصادی" اعلام شده بود. شعارها و پلاکارهای این گردهمایی با حاشیه‌های زیادی همراه بود. بخشی از این شعارها به مخالفت با دولت روحانی و راهکار او در حل معضلات کشور از طریق مذاکرات مربوط می‌شد. یکی از شعارها تهدید تلویحی حسن روحانی به مرگی شبیه به نوع مرگ اکبر هاشمی رفنسجانی بود. بر یکی از پلاکاردهای تجمع مزبور، با کنایه‌ای آشکار به نحوه درگذشت رفسنجانی، نوشته شده بود: «ای آنکه مذاکره شعارت / استخر فرح در انتظارت».
یونسی با اشاره به اینکه "شاید کسی که تابلوی آن شعار را در آن تجمع گرفته بود، توجهی نداشته باشد که چه پیامی را با آن شعار منتقل می‌کند" گفت: «پرسش این است که چه کسی او را تحریک کرده است؟» او افزود: «آنانی که این احتمال را تایید می‌کنند که مرگ آقای هاشمی مشکوک بوده و یا از آن اتفاق حمایت می‌کنند، از دو گروه خارج نیستند. یا نفوذی دشمن هستند که هر حرف آنان را بازگو کردند چرا که دشمن می‌گوید مرگ آقای هاشمی مشکوک است و یا از حماقت دینی‌شان سرچشمه می‌گیرد.»
علی یونسی با اشاره به اینکه برخی در مداحی‌ها "احتمال مشکوک بودن" مرگ هاشمی رفسنجانی را "تقویت" می‌کنند، گفت: «چرا در دهانشان کوبیده نمی‌شود؟ چرا دستگاه قضایی با آنان برخورد نمی‌کند؟ چرا سیستم اطلاعاتی با آنان برخوردی ندارد و توجیه‌شان نمی‌کند؟ چرا سازمان صدا و سیما مداحی‌شان را پخش می‌کند؟ این یک فاجعه است.»
او افزود: «چرا جمهوری اسلامی با این فکر خطرناک که عده‌ای مجاز باشند هر چه که می‌خواهند بگویند، برخورد نمی‌کند تا این شائبه پیش نیاید که جمهوری اسلامی هم مثل دوران عباسیان و امویان و حکومت‌های فاشیستی به شکلی، سر بزرگان خود را زیر آب می‌کند؟»
یونسی سپس با طرح این پرسش که "آیا جمهوری اسلامی آمده بعد از ۴۰ سال به جایی برسد که هر کسی در جامعه به صورت طبیعی بمیرد، مردم بگویند که مرگ او مشکوک است؟ و حالا هم عده‌ای بیایند و این فکر را تقدیس کنند؟" راه جلوگیری از آن را "شفاف‌سازی" دانسته است: «شفاف‌سازی اگر در مسائل سیاسی وجود داشته باشد به صورتی که همه چیز قانونمند باشد و ردصلاحیت‌ها پشت‌پرده انجام نشود و هر نوع حرکت انتقادی درباره حکومت و هر اقدامی درباره اقوام شفاف صورت بگیرد، این مسائل پیش نمی‌آید. به نظرم در زمینه سیاست بیش از هر جای دیگر نیازمند شفاف‌سازی هستیم تا این توهمات از برخی مسئولان و مردم گرفته شود.»
حاکمیت "مقصر"
از نظر وزیر اسبق اطلاعات ایران، این وزارتخانه می‌تواند اقدامات مؤثری در این خصوص انجام دهد: «وزارت اطلاعات در کنار دستگاه قضایی باید به گونه‌ای عمل کنند که نه قاضی سفارشی حکم دهد و نه ماموران سفارشی عمل کنند. این سیاست باید چندین سال ادامه داشته باشد تا فضای فعلی تغییر کند وگرنه همه متهم می‌شوند، همان‌طور که در مسائل اقتصادی همه متهم شدند.»
علی یونسی با بیان این ادعا که "اصولا امکان اختلاس میلیاردی در سیستم دولتی وجود ندارد"، گفت: «اما آن‌قدر این گفته را تکرار کرده‌اند که جامعه می‌گوید همه ارز و ریال کشور را برده‌اند و حتی درباره کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر نیز عده‌ای گفتند که خزر را هم بر باد دادند و تنها مانده است که خلیج فارس را نیز واگذار کنند. چرا اینقدر مردم ما حساس و آسیب‌پذیر شده‌اند؟ به نظرم مقصر حاکمیت و دولت است. ما باید با مردم صادق باشیم و مسائل را شفاف به مردم بگوییم تا وقتی چیزی را از قول مسئولان شنیدند آن را قبول کنند. برای رسیدن به این هدف باید ابتدا از دولت و نظام شروع کنیم. ما نباید در هیچ شرایطی به مردم دروغ بگوییم.»
یونسی در پایان مصاحبه‌اش با ایسنا افزود، کسانی هنوز هم «مردم را رعیت می‌بینند و خود را حاکم و منافع ملی را همان می‌دانند که خودشان تشخیص می‌دهند.»
دستیار ویژه رئیس جمهوری ایران در امور اقلیت‌ها با تأکید بر اینکه "به هیچ ایرانی −چه مسلمان، چه غیرمسلمان− نباید به چشم بیگانه نگاه کرد"، در نهایت گفت: «ما اگر بازگردیم و با خودمان و دنیا آشتی کنیم به سرعت همه مسائل، مشکلات و معضلات حل خواهند شد.»