ریاضیدان فیلسوف و برنده جایزه ادبی نوبل

پدر و مادر برتراند راسل (Bertrand Russell) از اشراف ولی هوادار آزادی و دادگری بودند. سه ساله بود که پدر و مادر را از دست داد و کودکی را نزد مادربزرگش در تنهایی گذراند.

در زندگینامه‌اش می‌نویسد که تا ۳۸ سالگی به دنبال "ششناختی یقینی از نوع مذهبی آن" از راه منطق و ریاضیات بوده ولی گویی با پایان سده ۱۹ این دوره هم پایان یافته و او از جهان آرمانی به جهان واقعی انسانها پا نهاده و دریافته که بینش احساسی در کنار دانش منطقی در راه شناخت، اهمیت حیاتی دارد.

۲۴ ساله بود که نخستین اثر خود "درباره سوسیالدموکراسی آلمان" را نوشت.

۴۰ ساله بود که به همراه دوست و همکارش آلفرد وایتهِد مهمترین اثر تحلیلی "اصول ریاضی" در سده ۲۰ را منتشر کرد و از جمله "پارادوکس راسل" را آفرید.

در توضیح غیر ریاضی ناممکن بودن مجموعه‌ای که شامل همه مجموعه‌های جهان باشد می‌نوسد: "سلمانی‌ای را فرض کنیم که ریش همه کسانی را می‌تراشد که خودشان ریش‌شان را نمی‌تراشند. اگر ریشش را بتراشد، جزو کسانی است که خودشان ریش‌شان را می‌تراشند، پس نباید بتراشد. اگر نتراشد، جزو آنانی است که نمی‌تراشند، پس باید بتراشد".

راسل آثار ماندگاری در فلسفه و تشریح پدیده‌های اجتماعی اخلاقی و سیاسی دارد. او گرچه دو بار به خاطر مخالفت شدید علیه جنگ و تحریک مردم به گریز از سربازی به زندان افتاد و همواره نظامی‌گری را نکوهش می‌کرد اما در جنگ دوم جهانی چاره‌ای جز سرکوب نظامی هیتلر ندید.

۷۸ ساله بود که برای نوشتن "ازدواج و اخلاق" و آثار همه‌فهم اجتماعی و فلسفی که پیشتر باعث اخراج او از مقام استادی دانشگاه شده بودند، جایزه ادبی نوبل گرفت.

او از مدافعان سرسخت و سرشناس حقوق برابر برای زنان و آزادی بیان بود و تا پایان عمر در فعالیت‌های اجتماعی به سود صلح و عدالت شرکت می‌جست.

برتراند راسل در ۹۷ سالگی در زادگاهش درگذشت.