حیوانات با چله تابستان چگونه کنار میآیند؟
آفتاب سوزان هم داد آدمها را در میآورد و هم عرق آنها را. دستکم تعرق به خنک شدن بدن کمک میکند، اما حیوانات زبان بسته چه ساز و کاری برای تنظیم دمای بدن و در امان ماندن از حرارت ۴۰درجه دارند؟
سفینه صحرا
شتر حیوان صحراست و میتواند دو هفته بدون آب، تا گرمای ۵۰درجه را هم تاب بیاورد. شتر میتواند حتی آب نمک را هم تحمل کند. شتر برای خنک نگه داشتن خودش، یک سیستم خودکار دارد و از آب ذخیره بدنش استفاده نمیکند. دمای بدن شتر ثابت نیست و از ۳۴درجه در صبح تا ۴۱درجه در عصر تغییر میکند. پشم شتر در تابستان به موهای براقی تبدیل میشود تا نور را منعکس کند. با این همه دوش آب سرد در باغ وحش خیلی میچسبد.
حفاظ طبیعی
پوشش ضخیم معمولا جلوی سرما را میگیرد اما پوست کلفتی فیلها به درد گرما میخورد. فیلهای آفریقایی حتی روی خودشان خاک میپاشند تا آفتاب سوخته نشوند. پژوهشگران آمریکایی دریافتهاند که موها و پرزهای موجود روی پوست فیل نقش خنک کننده دارند. البته علت به شپشهایی بر میگردد که لای موها و پرزها هستند. وقتی هوا خیلی داغ میشود، حرکت شپشها یک جریان هوای خنک کننده روی پوست فیل ایجاد میکند.
کمپرس آب سرد
تاپیر آمریکای جنوبی، جنگلهای گرمسیری را دوست دارد و زیستگاهش نیز در حوالی دریاچهها، رودخانهها و باتلاقهاست. آنها شناگران ماهری هستند و به محض داغ شدن هوا، خود را به آب میزنند. البته در آب ممکن است با دشمن دیگری روبرو شوند، که تمساح گرسنه است. در باغ وحشها وقتی دمای هوا به ۳۰درجه میرسد، برای تسلی بدن داغدیده آنها، پوستشان را با آب خنک مالش میدهند.
گوش یا ترموستات؟
خرگوش از گوشهای دراز و کم موی خودش به عنوان تنظیمکننده حرارت استفاده میکند. وقتی هوا خیلی داغ میشود، خون بیشتری وارد قاشقک گوش خرگوش میشود و جریان خون، گرمای بدن را به بیرون هدایت میکند. آنها در فرار از گرما به بیشهها پناه میبرند و با کمترین ورجه وورجه، بزاق دهانشان را به خودشان میپاشند. بزاق به تدریج تبخیر میشود و این کولری طبیعی در زیر بوتههاست. این فراست غریزی شگفتانگیز نیست؟
عیش با یخ
هرچه هوا گرمتر باشد، چیزهای خنک بیشتر میچسبد. این خرس قطبی با میوه یخزده حال میکند و آن را پیش از خوردن میبوسد. بعضی باغ وحشها به خرسهای قطبی اب میوه یا ماست یخی یا گوشت و ماهی یخزده میدهند. عیش و نوش خرس قطبی در زمان مکیدن خوراکیهای تابستانی تماشایی است.
چرت نیمروزی
سنجابهای کوچولو نمیتوانند آب ذخیره کنند. برای همین در روزهای داغ از جایی که آب هست دور نمیشوند. آنها در برابر آفتاب سوزان، هیچ سیستم دفاعی ندارند و ترجیح میدهند در بلندی یک درخت و زیر سایه شاخهها لم بدهند و دستهایشان را در هوا بیاویزند. راهی ساده برای فرار از گرما زدگی با چاشنی تنبلی.
خوک طفلک
خوکها حیوانات پرورشی هستند و در آغلهای تنگ نگاهداری میشوند. آنها در دمای بالا بیقرار و کلافه میشوند و چیزی نمیخورند. کاهش وزن خوکها برای مزرعهداران به صرفه نیست؛ وانگهی در گرمای زیاد، بچه خوکها هم شیر نمیخورند. برای پیشگیری از این چرخه، پرورشدهندگان خوک، از شیلنگهای آب پاش و وسایل خنک کننده در آغل استفاده میکنند.
هنر خداداد
آفتاب پرست استاد فن استتار است. این موجود خوش خط و خال با سلولهای پوستی خاصی که دارد میتواند در طول روز چند مرتبه رنگ عوض کند. تغییر پوست این زیبارو به خلاف تصور عمومی، همرنگ شدن با محیط نیست بلکه بخاطر آسایش اوست. صبحها پوست آفتاب پرست تیره است تا اشعه بیشتری جذب کند. وقتی آفتاب شدید باشد، سلولهای زرد پوست نامبرده سبز میشوند تا با احساس خنکی و با فراغ بال حشرات لذیذ را برای نهار شکار کند.
آکروباتیستها
لک لکها کرم ضد آفتاب ندارند اما تعجب نکنید اگر بدانید برای محافظت پاهای بلند و باریکشان، از فضله خودشان کمک میگیرند. آنها از مخلوط فضله و خاک، یک روکش برای ساق پا میسازند. وقتی هم که هوا شرجی و زیادی داغ شود، بالهایشان را باز و بسته میکنند: یک پنکه طبیعی برای گردش هوا و جلوگیری از عرق سوز زیر بغل!
باوفای بیطاقت
سگها عرق نمیکنند و آستانه تحملشان در برابر گرما پایین است. آنها از له له زدن برای خنک کردن خود استفاده میکنند. فرکانس تنفس سگ در زمان لهله زدن به ۴۰۰ مرتبه در دقیقه میرسد و این باعث میشود که خون با سرعت بیشتری از ارگانها به سطح خارجی بدن پمپاژ شود. تشنگی سگ و نگاهداشتن این دوست باوفا برای مدت طولانی در گرما خطر جانی دارد. مثلا هیچگاه نباید سگ را در تابستان در اتومبیل تنها گذاشت.