نمایشگاه «با حجاب، بی حجاب: روسری» از راز روسری پرده برمیدارد
نمایشگاهی در موزه جهان شهر وین برپا شده که با نمایش عکسهای تاریخی، نقاشی، طراحی لباس زنان و ویدیو به موضوع روسری و سربند و معانی فراوان و متفاوت آن در تاریخ، جغرافیا و مذهب میپردازد.
گشودن راز پوشش سر
امروزه در بسیاری از کشورهای غربی روسری یا پوشش سر اغلب به شکلی خودبخودی به معنای پوششی فهمیده میشود که زنان، از جمله زنان مسلمان، به دلایل مذهبی بر سر میگذارند. با این همه، ایده و عمل پوشاندن سر با پارچه از دستهبندیهای مذهبی، فرهنگی و جغرافیایی فراتر میرود. نمایشگاه "با حجاب، بی حجاب: روسری" در موزه جهان (Weltmuseum) شهر وین تنوع پوشش سر را به نمایش گذاشته است.
روسری در مسیحیت
حجاب در مسیحیت نشانهای از باکرگی و عفت است.عکس سمت چپ یک نقاشی کشیده شده در سال ۲۰۰۸ است که باکره گوادالوپ، قدیسه حامی مکزیک را نشان میدهد. در این نقاشی مریم باکره چادری با نقش ستاره بر سر دارد. انجیل موی زنان را ناشایست میپندارد و از آنان میخواهد وقت عبادت مویشان را پوشیده بدارند؛ هرچند برخی در همه حال موی خود را پوشیده نگه میدارند. عکس سمت راست زنی مسیحی را در ترکیه در سال ۱۸۸۶ نشان میدهد.
سربندهایی برای زنان و مردان
در این نمایشگاه نه تنها آثاری هنری به نمایش درآمده که نمونههایی از روسری و سربند را به تصویر کشیده، بلکه نمونههای متنوعی از خود این روسریهای زنانه و سربندهای مردانه از نقاط مختلف جهان به نمایش گذاشته شده است. روسری سمت چپ، روسری عروسی زنی تونسی از اواسط قرن بیستم است. سربند دست راست، با طرحی از عقاب دوگانه، به اعضای مرد یک گروه مذهبی در گواتمالا اختصاص دارد.
پوشش بیابانی برای مردان
این عکس که توسط عکاسی وینی لودویگ گوستاو آلواز تسورر گرفته شده، مردی طوارقی را در لباس سنتی چادرنشینان شمال آفریقا نشان میدهد. چنین پنداشته میشود که سربند، که اغلب نیلیرنگ است، ارواح خبیثه را دور نگه میدارد. پوشاندن سر مرحلهای مهم در مردانگی است. وقتی کسی سرش را میبندد یعنی بالغ شده است. اما زنان، برعکس، صورت خود را نمیپوشانند.
یک کشف حجاب شخصی
اشکال مختلف پوشش زنان مسلمان اغلب بحثبرانگیز بوده است. نیلبار گورس در یک ویدیوی شش دقیقهای به این موضوع پرداخته است. او در این ویدیو روسریهایی را از سر باز میکند که زنانی مهم شخصا به او دادهاند و او نامشان را میگوید. این کار او نمادی است از بیان زندگی شخصیاش که در عین حال نشان میدهد زنان مسلمان، چه با حجاب باشند یا نه، "بیش از هر چیز خویشتن خویش را باز مینمایانند".
بیان انتزاعی
نمایشگاه وین همچنین شامل آثاری است که به موضوع پوشاندن سر به شکلی انتزاعی پرداختهاند. این چاپ ژلاتینی نقرهای، کار عکاس اتریشی، تینا لشنر است با عنوان «شیائو» که پشت سر زنی را تداعی میکند که با پارچهای پر چین و چروک پوشانده شده بوده و اکنون از سرش به پایین لغزیده است. لشنر به خاطر مجسمههایش که مبتنی بر عکس هستند شناخته شده است. کارهای او اغلب کنکاشی سورئال هستند در ساختارهای فرهنگی زنانگی.
حجاب قدیم-جدید سوزانه یونگمان
در نگاه اول عکس سوزانه یونگمان با عنوان "پرتره یک بانو" میتواند با شاهکاری به همین نام اثر فون در ویدن، نقاش هلندی قرن پانزدهم، اشتباه گرفته شود. اما اگر دقیق بنگریم، در این عکس حجاب زن از مواد بستهبندی تهیه شده و انگشتر او سر یک قوطی کنسرو است. سینه او را هم تنها یک سوزن خیاطی بسته نگه داشته. استفاده یونگمان از مواد بازیافتی، بازتابی از این واقعیت است که ما چگونه ارزشها و زیبایی را میسنجیم.
از محافظهکاری تا رهایی
در نظام اقتدارگرای اتریش قبل از جنگ جهانی دوم، زنی با موی پوشیده و لباس سنتی با دامنی فراخ و بالاتنهای تنگ، زنی ریشهدار، شایسته و از نظر میهنپرستانه، محافظهکار قلمداد میشد. با این همه، در دهه ۱۹۵۰ میلادی روسری به کالایی تجملی تبدیل شد؛ اغلب از جنس ابریشم و با نقش و نگار که زیبایی و رهایی زن را مجسم میکرد. تصویر بالا برنده جایزه نخست مسابقات مد سال ۱۹۶۴ است که در آن یک روسری دیده میشود.
پوشش با کلاس بالا
از سال ۲۰۰۳ سوزانه بیزووسکی، طراح اتریشی، به خاطر مجموعههای "شیک وینی"اش شناخته شده است. لباسهای او بشدت برگرفته از مد تاریخی اتریش هستند که برای زنان مدرن وینی امروز طراحی شدهاند. مجموعه امسال او به طور اختصاصی برای نمایشگاه موزه جهان طراحی شده است و دربرگیرنده لباسهایی است که به شکل فوقالعادهای به سر پرداختهاند. نمایشگاه "با حجاب، بی حجاب" تا ۲۶ فوریه سال ۲۰۱۹ ادامه دارد.