تحریم جشنوار فجر؛ بازی با تصاویر در "جنگ تیتر و رسانه"؟
۱۴۰۱ بهمن ۱۴, جمعه
مجتبی امینی، دبیر چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر روز جمعه ۱۴ بهمن در حاشیه برگزاری نمایشگاه پوستر‌های این جشنواره مدعی شد که تحریم جشنواره از سوی فیلمسازان و بازیگران داخلی و خارجی تنها در فضای تصویری رخ داده و "تلاش رسانه‌های معاند برای کمرنگ کردن جشنواره" بوده است. او آنرا "جنگ تیترها و رسانه‌ها" دانست و مدعی شد صف‌ها "طولانی" است و "حضور مخاطبین چیز دیگری را نشان می‌دهد."
او افزود: «برخی یک عکس و فریم را نشان می‌دهند که فضا را خراب کنند و به غلط از تحریم جشنواره حرف می‌زنند. در حالی که اهالی سینما اینجا هستند و مانند هر سال جشنواره با شکوه برگزار می‌شود.» امینی تشر زد که «سینما تحریم پذیر نیست و نخواهد بود» «دشمن می‌داند که موفق نمی‌شود تا سینما را خاموش کند».
این سخنان واکنشی به تحریم جشنواره فجر از سوی چهره‌های مطرح سینمای ایران بود که در شبکه‌های اجتماعی بازخورد گسترده‌ای داشت و حتی بسیاری از فیلمسازان که فیلمشان در جشنواره نشان داده شد، اعتراض کردند که اکران فیلمشان برخلاف اراده آنها صورت گرفته است.
اگرچه امینی درباره جنگ "تیتر و رسانه و تصویر" حرف می‌زند و مدعی است که در عالم واقعیت جشنواره پررونق بوده، اما در رسانه‌های دولتی نیز تصویر یا فیلمی دیده نمی‌شود که دال بر استقبال پررنگ از این جشنواره باشد.
پخش‌کننده متولی است و بقیه دست‌اندرکاران حقی ندارند
دبیر این دور جشنواره فجر درباره انصراف عده‌ای از فیلمسازان خارجی از حضور در جشنواره نیز گفت: «در همه دنیا پروتکل‌های بین المللی جشنواره این است که با پخش کننده قرارداد می‌بندد و متولی ارائه فیلم آنها هستند. در جشنواره فیلم فجر هم پخش کننده‌ها ارائه‌دهنده فیلم‌ها هستند و تمام امور مربوط به فیلم از تفاهم، رایت و هزینه‌های مربوطه با آنها انجام می‌شود. امسال هم همین اتفاق افتاده و کارها با کیفیت بالا به جشنواره آمده‌اند».
اشاره او به فیلم‌سازانی مانند ژان پی‌یر و لوک داردن، دو کارگردان مشهور بلژیکی است که در بیانیه‌ای گفتند از حضور فیلم "توری و لوکیتا" در جشنواره فیلم فجر کاملا بی‌خبر بوده‌‌اند و تاکید کردند که نمی‌خواهند "در رویدادی که نمایشگر رژیم مذهبی دیکتاتوری و خونریز است" حضور یابند.
این دو، تنها فیلمسازان خارجی نبودند که با جشنواره حکومتی فجر چنین برخوردی کردند. کامیلا اندینی فیلمساز اندونزیایی و کریستین مونجیو فیلمساز رومانیایی نیز دیگر سینماگران خارجی هستند که خواهان خروج فیلم‌های خود شدند.
مسئولان جشنواره تاکید می‌کنند که فیلمسازان خارجی نمی‌توانند فیلم‌هایشان را از جشنواره خارج کنند، زیرا قراردادها با پخش‌کننده بسته شده است. امینی در همین رابطه از آنها انتقاد می‌کند: «اینکه کسی درنقطه‌ای از جهان بگوید چرا فیلم من در فلان جشنواره است، از نظر ادبیات حرفه‌ای و حقوقی تعریف شده نیست. فیلمی که در جشنواره شرکت می‌کند و فرم پر می‌کند و حق رایت را پرداخت می‌کند نمی‌تواند از انصراف حرف بزند.»
برای مسئولان این جشنواره حضور کارگردانان خارجی بسیار مهم است و واکنش‌هایی نظیر برادران داردن برای‌شان برد تبلیغی بسیار منفی در صحنه سینمای بین‌المللی دارد. چنانچه محمد خزاعی، رئيس سازمان سینمایی در پیام خود به مناسبت شروع چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر بر جنبه "بین‌المللی" بودن آن تأکید کرده بود.
در نشست خبری این جشنواره ادعا شد، ۵۷۸ فیلم خارجی در بخش بین‌الملل درخواست حضور داده‌اند که از این میان ۲۶ اثر از ۲۵ کشور پذیرفته شده‌اند. آثاری که برخی بدون اطلاع و موافقت سازندگانشان اکران شده است.
هرکس عذری برای نیامدن داشت
مجتبی امینی درباره عدم حضور برخی از بازیگران در جشنواره نیز گفت تهیه‌کننده «به عنوان مالک حکم پدر معنوی اثر را دارد و تمامی بازیگران و عوامل آمدن و نیامدنشان با تهیه کننده است و به تعبیری زیر چتر او در اختیار او هستند.»
جشنواره فیلم فجر دو روز پیش شروع شد. فیلم‌های بخش مسابقه داخلی بدون توجه به اعتراض و عدم تمایل سینماگران و تنها با تأیید و به خواست تهیه‌کنندگان این آثار که عمدتا نیز نزدیک به حاکمیت هستند، تنظیم شده بود.
علی قائم مقامی، تهیه کننده فیلم "پرونده باز است" در نشست خبری این فیلم درباره عدم حضور کیومرث پوراحمد در این نشست گفت: «نظر آقای پوراحمد، کارگردان فیلم بر عدم حضور بود و من هم اصرار نکردم، چون ایشان پیش‌کسوت هستند.» علی نصیریان نیز در نامه‌ای به دبیر جشنواره نوشت: «نظر به مشکلات جسمی، سنی و عوارض روحی که اخیرا بر من عارض شده است، از حضور در جشنواره فیلم فجر معذورم. بنابراین خواهشمند است نام اینجانب را از حضور در هر گونه مراسمی در این جشنواره حذف بفرمایید.»
بیشتر بخوانید:مرزبندی بازیگران با جشنواره فجر؛ موج بازداشت در زاهدان
درحالی که چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر با تحریم سینماگران و استقبال سرد مخاطب به یک چالش فرهنگی برای جمهوری اسلامی بدل شده، روز جمعه ۱۴ بهمن دیوارنگاره‌ای با عنوان "سینما کلید پیشرفت" در میدان ولیعصر در تهران رونمایی شد. این عنوان بخشی از سخنان علی خامنه‌ای در دیدار با برخی سینماگران نزدیک به حکومت چون ابراهیم حاتمی‌‌کیا و مجید مجیدی در سال ۱۳۸۵ است که "کلید پیشرفت کشور" را در دست این سینماگران دانسته بود.
به نظر می‌رسد واکنش منفی به برگزاری جشنواره فجر که عنوان پرطمطراق "بین‌المللی" نیز یدک می‌کشد، باعث شده تا دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی علاوه بر تلاش برای توجیه برگزاری جشنواره‌های هنری، به سینماگران وابسته نیز امید و دلگرمی بدهد.