چگونگی مشارکت ترکیه در حمله احتمالی علیه سوریه

پس از بمباران شیمیایی حومه دمشق در ۳۰ مرداد ۱۳۹۲ حاکمان ترکیه که پیش‌تر از ایجاد منطقه پرواز ممنوع در خاک سوریه دفاع می‌کردند، آشکارا از دخالت نظامی علیه رژیم بشاراسد سخن گفتند. رجب طیب اردوغان ، نخست وزیر ترکیه و احمد داوود اوغلو وزیر امور خارجه این کشور بارها مداخله نظامی و مشارکت ترکیه در ائتلاف علیه سوریه را مطرح کردند و گفتند هر حمله نظامی احتمالی باید آنقدر قاطع باشد که رژیم سوریه را در آستانه سرنگونی قراردهد.

اردوغان در حاشیه نشست سران گروه ۲۰ (۱۵ شهریور، ۶ سپتامبر) در سن پترزبورگ رسما اعلام کرد کشورش از حمله نظامی به سوریه حمایت می‌کند. وی‌ همچنین تاکید کرد هر حکومتی که بعد از اسد بر سر کار بیاید از رژیم فعلی بدتر نخواهد بود.

ترکیه هم اکنون تدابیر شدید امنیتی در مرزهای خود با سوریه اتخاذ کرده و علاوه بر استقرار نفربرهای زرهی و تانک‌، نیروهای نظامی بیشتری به مرز سوریه اعزام کرده است. این کشور شماری موشک‌های زمین به زمین خود را نیز در نزدیکی مرز سوریه مستقر و به حالت آماده باش درآورده است. ترکیه ۸۲۲ کیلومتر با سوریه مرز مشترک دارد و در میان ۸ کشور همسایه آسیایی و اروپائی‌ از طولانی‌ترین مرز با این کشور برخوردار است.

ترکیه: راهگشای مشکل سوریه در حمله نظامی

به نظر گونتر زویفرت، کارشناس "بنیاد علم و سیاست" در برلین، استقرار تانک‌های ترکیه در مرز سوریه و جت‌های اف ۱۶ در دیاربکر پیش از حادثه بمب شیمیایی انجام گرفته است. وی تاکید می‌کند: «تقویت ارتش در مرزهای سوریه قبل از طرح مداخله نظامی آمریکا علیه سوریه اتفاق افتاده بود. اما ترکیه اکنون به مرحله‌ای رسیده که دیگر دنبال یک راهگشای سیاسی نیست، بلکه حاضر است به هر وسیله‌ای متوسل شود تا رژیم بشار اسد سقوط کند.»

این کارشناس آلمانی اضافه می‌کند: «سیاست خارجی ترکیه یک سال و نیم پیش مقبول مردمش بود. اما وقتی اردوغان علیه سوریه موضع‌گیری کرد مردم از او حمایت نکردند وحدود دو سوم مردم ترکیه مخالف سیاست دخالت دولتشان در امور سوریه هستند و با سیاست سقوط بشار اسد و تشدید بحران مخالف‌اند.»

خطر سرایت جنگ به کشورهای همسایه

زویفرت که سال‌ها در استانبول کار کرده و در رسانه‌های آلمان درباره ترکیه مقاله می‌نویسد، به دویچه وله می‌گوید: «آمریکا هم خواهان مداخله ترکیه در بحران سوریه نیست زیرا بیم آن وجود دارد که این مسئله سبب سرایت جنگ به کشورهای همسایه شود. آمریکا به بهره‌برداری از پایگاه هوائی انجیرلیک، پشتیبانی لجستیک و استفاده از آسمان ترکیه برای حمله نظامی خود بسنده خواهد کرد.»

به گفته زویفرت، بر خلاف ترکیه که هدفش سقوط اسد است، ایالات متحده قصد دارد فقط ضربه محدود نظامی و تنبیهی علیه رژیم اسد وارد کند. وی تاکید می‌کند، آمریکا به حمایت دیپلماسی و مالی نیاز دارد و به هیچ وجه نمی‌خواهد همسایگان سوریه مثل اسرائیل، ترکیه و یا اردن مستقیم وارد مناقشه نظامی‌شوند.

به نظر عارف کسگین کارشناس "مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه ترکیه"، "اورسام" هم بخش بزرگی از مردم ترکیه مخالف جنگ‌اند اما سیاستمداران حزب حاکم ترکیه تمایل دارند در جنگ علیه سوریه شرکت کنند.

وی در گفت‌وگو با دویچه وله توضیح می‌دهد که دولت‌مردان ترکیه به این نتیجه رسیده‌اند که نیروهای داخلی درگیر در سوریه دیگر توانائی حل مسئله سوریه را ندارند و فقط اراده خارجی می‌تواند معادله را تغییر دهد و در حال حاضر اولویت و گزینه نخست ترکیه اقدام نظامی علیه رژیم بشار اسد است. وی تاکید می‌کند که مسئله سوریه برای رهبران ترکیه به یک مسئله "حیثیتی و پرستیژی" تبدیل شده است.

اردوغان: سخنان پوتین را نمی‌فهمم

فرستنده‌های خبری ترکیه و روزنامه‌های این کشور از دیدار اردوغان در سن پترزبورگ روسیه با اوباما، پوتین و اولاند هم خبر می‌دهند.

روزنامه "تودی زمان" ترکیه، پیش از این سخنان تند رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه را هم چاپ کرد که خطاب به پوتین گفته است: «وقتی مردم در حملات هوایی کشته می‌شوند جرمی صورت نگرفته اما کشته شدن مردم در حمله شیمیایی جرم می‌شود؛ اول باید مشخص شود که کشتار مردم در هر صورت جرم است. شما کشتار صد هزار تن را جرم نمی‌دانید، اما زمانی که ۱۳۰۰ تن یا ۱۳۰ نفر کشته می‌شوند می‌گویید که اگر استفاده از سلاح شیمیایی تایید شود در کنار سازمان ملل خواهید بود. این برای من عجیب است.»

زمان تودی از قول اردوغان می‌نویسد که در درک سخنان ولادیمیر پوتین، دچار مشکل شده است.

هشدار روزونامه ‌های ترکیه به اردوغان

روزنامه ملیت ترکیه هشدار می‌هد که "همراهی ترکیه در حمله به سوریه خطرناک است". ملیت در سرمقاله خود به این مسئله اشاره می‌کند که حمله آمریکا باعث سقوط بشار اسد نخواهد شد و پس از این حمله، ترکیه بیش از هر کشور دیگر با خطر روبرو خواهد شد. ملیت یادآرو می‌شود که موشک‌های سوریه احتمالا به سوی ترکیه پرتاپ خواهند شد و حادثه "ریحانلی" که در آن مرز‌نشینان ترکیه در نتیجه پرتاب موشک کشته و زخمی شدند تکرار خواهد شد.

روزنامه‌های ترکیه از قول فیصل مقداد معاون وزیر خارجه سوریه هم نوشتند در صورتی که ترکیه، اسرائیل و اردن در هر اقدامی علیه سوریه مشارکت کنند، سوریه این کشورها را مورد حمله قرار خواهد داد.

رابرت پشل، سخنگوی پیمان آتلانتیک شمالی ناتو هم ۱۵ شهریور ۱۳۹۲ اعلام کرد که ناتو قصد ندارد نقشش را در درگیری‌های سوریه گسترده کند. وی اما تاکید کرد برای دفاع از یکی از اعضای ناتو که با سوریه هم‌مرز است، یعنی ترکیه، باید کاری انجام داد.

بنابه درخواست اردغان از فوریه ۲۰۱۳موشک‌های پاتریوت سه کشور آمریکا، هلند و آلمان نیز در سه شهر جنوبی استان "قهرمان مرعش" در نوار مرزی با سوریه مستقر شدند.

صف‌بندی مخالفین و موافقین

عارف کسگین کارشناس مقیم آنکارا می‌گوید، طرح احتمال حمله نظامی آمریکا علیه سوریه و مشارکت ترکیه در ائتلاف علیه سوریه سبب شده است که جامعه ترکیه به دو قطب موافق و مخالف حمله نظامی تقسیم شود. مخالفین بیم دارند که حمله به سوریه بیشترین زیان را به ترکیه برساند و دامنه درگیری‌ها به داخل ترکیه نیز سرایت کند.

کسگین نتیجه می‌گیرد گرچه در میان دولتمردان ترکیه انگیزه و میل دخالت نظامی بیشرشده، اما آن‌ها مستقیم وارد جنگ نخواهند شد و فقط امکانات لجستیکی و فرودگاه‌های خود را در اختیار آمریکا قرار خواهند داد.

هم زویفرت و هم کسگین در گفتگو با دویچه وله تاکید می‌کنند که ترکیه آماده مشارکت در ائتلاف علیه سوریه هست، اما حمایت ترکیه فقط به پشتیبانی لجستیکی از آمریکا محدود خواهد بود.