پرده‌برداری یک زن آلمانی از اندرونی‌های ناب ایرانی • گفت‌وگو با لنا اشپت

لنا اشپت زاده‌ی شهر مونیخ، تحصیل‌کرده‌ی شرق‌شناسی و شیفته ایران است. او در کتاب "پشت پرده‌های بسته" از نوآوری‌های طراحی داخلی و اندرونی‌های ناب ایرانی پرده برداشته است. گفت‌وگویی با او به فارسی درباره مشاهداتش در ایران.

شنیدن صوت 26:02

کتاب "پشت پرده‌های بسته" که به همت لنا اشپت (Lena Späth) شکل گرفته و از جمله از طریق سایت او (www.lenaspath.com) در دسترس قرار دارد، تلاشی است در راه معرفی نوآوری‌های طراحی داخلی در ایران و اندرونی‌های منحصر به فرد ایرانی.

لنا اشپت که در بیش از یک دهه‌ی گذشته سفرها و اقامت‌های متعددی در ایران داشت، در همان نخستین سفرش شیفته ایران شد؛ عشقی که تا به امروز پایدار است. او که در شهر مونیخ به دنیا آمده و تحصیل کرده، مدتی است که در شهر بارسلون در اسپانیا زندگی می‌کند، اما مرتب به ایران در رفت‌وآمد است.

به همین خاطر او خود را متعلق به تنها یک جا نمی‌داند و ایران را هم "یکی از وطن‌های خود" به حساب می‌آورد. آشنایی روزافزون با صنایع دستی، معماری و طرح‌های ایرانی و هنرمندان ایران از یک سو و کمبود مطالب پرمایه درباره ایده‌ها و گرایش‌های تازه در طراحی داخلی ایران سبب شد که لنا به فکر انتشار این کتاب بیافتد.

لنا برای پیدا کردن این امکان و آشنایی بیشتر با اندرونی‌های منحصر به فرد ایرانی، از روابط شخصی و امکانات موجود در اینترنت، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بهره گرفت و آرام‌آرام توانسته نمونه‌های برجسته‌ای برای ارائه و معرفی این نوآوری‌ها بیابد.

BG Behind closed curtains, Interior Design in Iran

طراحی از امیرحسین رحیمی یگانه که با استفاده از ساز سنتی تنبک ساخته شده است

ترکیب عناصر گوناگون شرقی و غربی

تقریبا تمامی خانه‌هایی که در "پشت پرده‌های بسته" معرفی می‌شوند، با وجود تمام تفاوت‌های بارز، یک "مخرج مشترک" دارند و آن تلاش برای تلفیق و پیوند عناصر معماری و طراحی داخلی و مبلمان سنتی و فرم‌های مدرن غربی است، البته در اشکال و ابعاد گوناگون.

"قهرمانان" این کتاب نیز غالبا کسانی هستند که از تجربه زندگی و تحصیل در خارج از کشور، به ویژه در اروپا برخوردارند و گاه در زمینه‌های هنری به معنای وسیع کلمه فعالیت دارند.

تجربه زندگی و کار در داخل و خارج ایران سبب شده که افق دید این افراد گسترده‌تر شود و آنان به ذهنیتی برسند که برای ترکیب و آمیزش عناصر یادشده لازم است؛ ترکیبی که تنها شکل ظاهری ندارد، بلکه از بافتی عمیق و طبیعی برخوردار است و در عین حال نمایانگر تلاش این افراد است برای رسیدن به هویتی تازه.

در مقدمه‌ی این کتاب که به دو زبان انگلیسی و فارسی نگاشته شده، به ویژگی‌های معماری و طراحی ایرانی و تفاوت‌های آن با معماری غربی اشاره شده و همچنین به دشواری‌هایی که در راه رسیدن به آمیزش هماهنگ این دو وجود دارد. از جمله‌ی این تفاوت‌ها استفاده از سقف و دیوار در معماری ایرانی به عنوان عنصری تزئینی است، فراسوی وظیفه‌ی ‌آن‌ها به عنوان عنصری فضا‌دهنده و فضاساز.

اکثر خانه‌هایی که در "پشت پرده‌های بسته" معرفی شده‌اند، در خارج از تهران هستند، از جمله در اصفهان، کاشان یا شمال ایران. لنا اشپت برای تهیه و انتشار این کتاب سفرهای پژوهشی متعددی انجام داده و با ایرانیان زیادی در تماس بوده است.

او خود می‌گوید که آشنایی با زبان فارسی و داشتن ریشه‌ای آلمانی به ایجاد ارتباط با مردم ایران تأثیری مثبت داشته و راه او را برای رسیدن به هدف تا اندازه‌ای راحت‌تر کرده است.

لنا در گفت‌وگو با دویچه وله (فارسی) از مشاهدات خود می‌گوید و از نسیم‌های تازه‌ای که در طراحی داخلی ایران وزیدن گرفته است.

نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

پرده‌برداری از اندرونی‌های منحصر به فرد

به تازگی کتابی تحت عنوان "پشت پرده‌های بسته" به ابتکار لنا اشپت به انتشار رسیده که در آن نمونه‌های متفاوتی از طراحی داخلی ایران معرفی شده‌اند. در این "اندورنی‌های منحصر به فرد" عناصر معماری و طراحی شرقی و غربی با یکدیگر پیوند خورده‌اند. صاحبان این خانه‌ها در اکثر موارد طعم زندگی و یا تحصیل در خارج از کشور را چشیده‌اند. برخی از آنها نیز به صورت مستقیم با هنر سر و کار دارند.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

بهشتی مدرن

یکی از خانه‌هایی که در کتاب "پشت پرده‌های بسته" معرفی شده‌اند، "بهشتی مدرن" در قلب اصفهان است. در این خانه گچ‌بری، آینه‌کاری‌، و کاشی‌کاری‌هایی را می‌توان دید که در کنار مبلمانی به سبک طراحی اسکاندیناوی قرار گرفته‌اند. استفاده از شیشه‌های رنگی نوری ویژه به فضاهای این خانه می‌بخشد.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

فضایی منحصر به فرد

حمام این خانه نیز منحصر به فرد است. کاشی‌هایی با رنگ‌های گرم و همچنین استفاده از درهای چوبی فضایی مطبوع پدید آورده‌اند. در سقف در بالای وان پنجره‌ای هشت ضلعی تعبیه شده که در روز فضا را روشن می‌کند و در هنگام شب امکان نگریستن به آسمان را فراهم می‌کند.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

تلفیق شرق و مدیترانه

در خانه‌ای دیگر که در کتاب "پشت پرده‌های بسته" معروفی شده، عناصر شرقی با رنگ‌ها و طراحی‌های سواحل مدیترانه به ویژه در اسپانیا پیوند خورده‌اند. این خانه که در قلب اصفهان و در نزدیکی بازار واقع است، قرار بود تخریب شود و به جای آن یک پارکینگ بزرگ احداث گردد. صاحب آن اما در بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ میلادی دست به بازسازی و مرمت این خانه‌ی قدیمی زد. حیاط این خانه نیز رنگ و بوی سواحل مدیترانه را دارد.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

فضایی باز

سفر به شمال برای اکثر استرس‌زده‌های تهران فرصتی است برای تنفس و آرامش. برخی که از شرایط و امکانات لازم برخوردارند، زندگی را به منطقه‌ی سرسبز شمال منتقل می‌کنند. یکی از خانه‌های ساحلی که در کتاب "پشت پرده‌های بسته" معروفی شده، در کلارآباد مازندران قرار دارد. در آرایش داخلی این ویلا از جمله در آشپزخانه از بتون استفاده شده است. یکی از ویژگی‌های بارز این ویلا فضای باز آن است.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

سنت و مدرنیته

در تقریبا تمامی خانه‌هایی که داستان آن‌ها در "پشت پرده‌های بسته" روایت شده‌اند، علاقه به ترکیب سنت و مدرنیته دیده می‌شود. این خانه در نزدیکی بازار تهران قرار دارد و صاحب آن خود فردی هنرمند است. او جواهرساز و طراح مبلمان است. یکی از دیوارهای این اطاق خود به اثری هنری می‌ماند.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

"مبلمان سنتی"

در این خانه وسایل منحصر به فردی نیز دیده می‌شوند، از جمله یک صندلی و میزی کوچک که با استفاده از تنبک و مهره‌های چرتکه ساخته شده‌اند.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

فضایی آرام‌بخش

گرایش به مرمت و بازسازی خانه‌های بسیار قدیمی در نقاط مختلف ایران وجود دارد، به ویژه در شهر کاشان. در یکی از اتا‌ق‌های این خانه قدیمی که در کاشان واقع است، طاقچه‌های بزرگ، تابلوهای گوناگون با طرح‌های ایرانی، گچ‌بری‌های ساده و رومیزی‌ با طرحی شرقی در کنار مبلمانی با طرح‌های ساده‌ی اسکاندیناوی قرار گرفته و نمونه‌ی موفقی از ترکیب سنت و مدرنیته به دست داده‌اند.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

سقف و دیوارهای طراحی‌شده

در معماری ایرانی سقف و دیوارها افزون بر فضاسازی، از نقشی تزئینی نیز برخوردارند. آینه‌کاری، شیشه‌کاری و گچ‌بری بخشی از طراحی داخلی یکی دیگر از خانه‌های مرمت‌شده در کاشان را تشکیل می‌دهند. گلیم و پارچه‌های سنتی نیز در کنار مبلبمان قدیمی غربی قرار گرفته‌اند. دو میز گرد سیاه‌رنگ نیز از عناصر مدرن در طراحی داخلی این فضا محسوب می‌شوند.
نسیم نوآورانه‌ی طراحی داخلی در اندرونی خانه‌های ایرانی

عشق به ایران

لنا اشپت تحصیل‌کرده‌ی رشته‌ی شرق‌شناسی است. او در شهر مونیخ به دنیا آمده و مدتی است که در اسپانیا زندگی می‌کند. لنا در بیش از یک دهه‌ی گذشته سفرها و اقامت‌های متعدد در ایران داشته و این کشور را یکی از "وطن‌های" خود می‌داند. او انتشار این کتاب را فرصتی می‌داند تا علاقمندان به هنر و طراحی را با نوآوری‌ها و گرایش‌هایی که در این زمینه در ایران جریان دارد، آشنا سازد.

نویسنده: شهرام احدی