واکنش‌های گسترده به حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران
۱۴۰۱ بهمن ۷, جمعه
الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان حمله به سفارت این کشور در تهران را یک "حمله تروریستی" دانست و در توییتی ضمن تسلیت به کشته شدن مامور حفاظت از سفارت، این حمله را به شدت محکوم کرد. او نوشت: «ما خواستار رسیدگی سریع به اقدام تروریستی و مجازات تروریست ها هستیم. حمله تروریستی به نمایندگی دیپلماتیک غیرقابل قبول است.»
علی‌اف خواستار تحقیقات فوری شد.
صبح روز جمعه فردی با اسلحه کلاشینکف به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران حمله کرد و رییس حراست سفارت باکو را کشت. دو محافظ سفارت نیز زخمی شدند.
در پی این حمله جمهوری آذربایجان اقدام به تخلیه کارکنان سفارت خود در تهران کرد آیخان حاجی زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور گفت: «مسئولیت این حمله به عهده ایران است». وزارت خارجه جمهوری آذربایجان سیدعباس موسوی، سفیر ایران در باکو را احضار و حمله مسلحانه به سفارت خود در تهران را به شدت محکوم کرد.
وزارت خارجه جمهوری آذربایجان از مقامات ایرانی خواست «سریعاً عامل حمله تروریستی را به دست عدالت بسپارند، تحقیقات کاملی را انجام دهند، سایر مشارکت کنندگان در سازماندهی و ارتکاب جنایت را شناسایی و مجازات کنند.» در این دیدار همچنین گفته شد که "کمپین سیستماتیک ضد آذربایجانی در ایران" آبشخور چنین حمله است.
واکنش مقام‌های ایران
خبرگزاری تسنیم از تماس تلفنی حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران با جیحون بایراموف، وزیر خارجه جمهوری آذربایجان گزارش داد و نوشت او در این تماس «پیشنهاد کرد برای روشن شدن ابعاد مختلف حادثه، نهادهای امنیتی دو کشور در همکاری نزدیک با یکدیگر، موضوع را پیگیری و بررسی کنند.»
رسانه‌های ایران همچنین نوشتند که او و احمد وحیدی، وزیر کشور جمهوری اسلامی اهداف و انگیزه مهاجم مسلح را مورد بررسی قرار دادند. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت که نیروهای انتظامی و امنیتی بلافاصله وارد عمل شده و فرد ضارب را دستگیر کردند که هم اکنون تحت بازجویی قرار دارد.
مهاجم مرتبط با سپاه ؟
خبرگزاری غیررسمی ترند در آذربایجان به نقل از یک منابع آگاه نوشت مهاجم یاسین حسین زاده، شهروند ایرانی است و گمان می رود با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارتباط داشته باشد. به نوشته ترند کمپین گسترده‌ای که علیه آذربایجان در ماه‌های اخیر در مطبوعات و دفاتر ایران به راه افتاده، منجر به این حمله شده است. مناسبات ایران و جمهوری آذربایجان پیش از این نیز با تنش‌هایی روبرو بوده است.
این خبرگزاری در گزارشی به حملات متعدد از بعد از انقلاب اسلامی به سفارتخانه‌های مختلف در ایران، از حمله به سفارت آمریکا در اولین سال انقلاب و سپس سفارت‌های بریتانیا و عربستان سعودی اشاره کرده و نوشته است که این رفتار در جمهوری اسلامی بی‌سابقه نیست.
واکنش‌های جهانی
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در ایران را قویا محکوم کرد و گفت در کنار علی‌اف خواهاان تحقیقات فوری در این مورد است. پرایس افزود: «هر گونه حمله به دیپلمات ها یا مراکز دیپلماتیک در هر جایی غیرقابل قبول است.»
او تاکید کرد که «ایران بر اساس کنوانسیون ژنو مسئولیت حمایت از دیپلمات‌های خارجی در ایران را بر عهده دارد.»
رئیس دوره‌ای مجمع عمومی سازمان ملل، اسرائيل، روسیه، ژاپن، اوکراین، ترکیه، مصر، عراق، شورای همکاری خلیج فارس: و سفارتخانه‌ای اروپایی این حمله را را محکوم کردند و برخی از آنها این حمله را "تروریستی" دانستند.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز جمعه در کانال تلگرامی خود نوشت کشورش از حمله‌ای دیگر به سفارت آذربایجان "شوکه" شده است. او به همتایان آذربایجانی خود تسلیت گفت.
اولگ نیکولنگو، سخنگوی وزارت خارجه اوکراین در توییتی نوشت: «اوکراین قویا حمله امروز به سفارت آذربایجان در تهران را که باعث کشته شدن یکی از پرسنل امنیتی و مجروح شدن چندتن دیگر از آنها شد حکوم می‌کند. ما به عزیزان قربانی صمیمانه تسلیت می‌گوییم و بهبودی سریع را برای مجروحان آرزومندیم.»
حلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه، نیز به صراحت اعلام کرد: «هر تهاجمی علیه آذربایجان، تهاجم به ترکیه است».
"تروریستی نبود، شخصی بود"
با وجود آن که بسیاری کشورها، از جمله خود جمهوری آذربایجان این حمله را تروریستی دانستند، اما مقام‌های ایران إصرار دارند که "اقدامی با انگیزه شخصی" و "غیرتروریستی" بوده است.
به گزارش ایسنا، حسین امیرعبداللهیان جمعه شب در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با رئیس بیمارستان شهدای تجریش و سفیر آذربایجان در ایران، گفت: «از نظر دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی ایران، اقدام مسلحانه صورت گرفته علیه سفارت آذربایجان در تهران، عملیات تروریستی و سازمان یافته نیست و با انگیزه شخصی صورت گرفته است.»
او افزود: «از همان ابتدای حادثه آقای رئیسی رئیس جمهور دستور اکید صادر کردند که این حادثه از نظر حقوقی و قضایی پیگیری شود و در مورد یکایک کسانی که احیانا در این موضوع قصور داشته‌اند پیگیری‌های حقوقی و قضایی انجام شود.»
پس از این حمله مهاجم به سفارت جمهوری آذربایجان دستگیر شد.
مقام‌های ایران می‌گویند بازجویی ها از او آغاز شده است. وزیر خارجه ایران از تماس با "مقامات ذیربط از جمله وزیر کشور، وزیر اطلاعات، سازمانهای اطلاعاتی کشور و فرمانده کل فراجا" خبر داده و وعده پیگیری داده است.
قوه قضاییه ایران نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که بر اساس تحقیقات اولیه انگیزه فرد مهاجم "کاملا شخصی" بوده است.
رسانه‌های ایران به نقل از متهم نوشته‌اند که "آمده بود تا همسرش را به خانه ببرد که فروردین ماه امسال به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران مراجعه کرده و از آن پس به منزل مراجعه نکرده است."
قوه قضاییه هم در اطلاعیه خود می‌نویسد: «بررسی سوابق متهم نشان می‌دهد متهم در ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ شکایتی را مبنی بر مفقودی همسرش در ارومیه ثبت کرده است. همسر وی اهل باکو بوده است» که «در ابتدای سال همسر فرد مهاجم با کمک دو نفر دیگر از اعضای خانواده اش به جمهوری اذربایجان می رود و دیگر برنمی گردد.»
با این همه، این نظر مطرح است که با توجه به اظهارات مقام‌های آذربایجان و واکنش،های بین‌المللی و نیز سابقه جمهوری اسلامی در حمله به سفارتخانه‌ها اثبات غیرتروریستی بودن حمله به سفارت آذربایجان شاید هنوز به شواهد و مستندات بیشتری نیازمند باشد.