همکاری آهنگین با مهاجران
۱۳۹۶ شهریور ۱۰, جمعه
در پایان سال تحصیلی گذشته و آغاز تعطیلات تابستانی در ایالت نورد راین وِستفالِن، بزرگترین ارکستر دانش‌آموزی این ایالت در دورتموند اثری از آهنگساز ایرانی رامین فتاحی‌پور که به عنوان مهاجر در آلمان زندگی می‌کند را در تالار مدرسه گارتِنشتات Gartenstadt بر صحنه برد.
این ارکستر ۵۰ نفره که تا کنون تجربه اجرای آهنگهای شرقی را نداشت، توانست اثر تلفیقی فتاحی‌پور را به خوبی اجرا کند.
۵ نوازنده ایرانی، عارف ابراهیم‌پور (کمانچه)، بهنام خاتمی (نی)، بابک خزایی (تار)، رامین فتاحی‌پور (پیانو) و اسکندر آبادی (تنبک و دف) این ارکستر سمفونیک را همراهی می‌کردند و بخش‌های ویژه ایرانی اثر را می‌نواختند. به جز غزل دهواری که در این ارکستر فلوت می‌نوازد، دانش‌آموزان دیگری از کشورهای گوناگون هم در این ارکستر فعالیت دارند.
ارنست والتر هِمِریش که ۳۰ سال است ارکستر دانش‌آموزی دورتموند را رهبری می‌کند، ارکستر گارتِنشتات (Gartenstadt) و "حلقه باز زندگی" رامین فتاحی‌پور را گام کوچک ولی موثری در راه جذب مهاجران به جامعه آلمان می‌داند و بر آن است که در سال تحصیلی جدید، آثار همانندی را با ارکستر خود تمرین و اجرا کند.
اسکندر آبادی همکار دویچه وله با رهبر ارکستر، آهنگساز اثر و چند نوازنده ایرانی شرکت‌کننده در آن کنسرت، گفتگو کرده که بخش کوتاهی از آن در زیر می‌آید:
دویچه وله: چگونه با رامین فتاحی‌پور و اثر او آشنا شدید؟
همریش: پدر یکی از نوازندگانمان او را می‌شناخت و معرفی کرد. او پی ارکستری برای اجرای کارش بود و ما هم موقعیت را مغتنم شمردیم و اثری از ریمسکی کورساکوف و یک آهنگ از فیلم "علا الدین و چراغ جادو" و یک کار از خودم که بوی آهنگهای شرقی می‌داد را به کنسرت افزودیم. من اول نتها را از آقای فتاحی‌پور گرفتم و مطالعه کردم و متوجه شدم که ارکستر ما خوب می‌تواند این کار را اجرا کند.
کدام جنبه موسیقایی کار مشکل‌تر بود؟ از نظر هارمونیک، ملودی یا ریتم؟
همریش:از نظر هارمونیک سخت نبود ولی بخش آهنگهای ایرانی و گامهای ویژه را باید یاد می‌گرفتیم. سختترین بخش، قسمت‌هایی ریتم‌های اثر بودند که تکیه و سکته‌های ویژه ضرب‌آهنگهای ایرانی داشتند.
جالب‌ترین و جاذبترین بخش کار برای شما چه بود و چه چیزی در درجه اول شما را به اجرای این اثر سوق داد؟
همریش: بیش از همه همنوازی سازهای شرقی و غربی. من نمونه های بسیاری از آمیزش این دو جهان موسیقایی را نمی‌شناسم. این آمیزش مرا خیلی تحت تأثیر قرار داد.
یعنی آیا باز به سراغ چنین آثاری خواهید رفت؟
همریش: بعید نیست. فعلا که خوشحالم که این کار را به انجام رسانده ایم ولی بیشک این انگیزه ای برای انجام چنین کارهای تلفیقی بوده است. پیشتر تلاش کرده بودم کاری با نی انجام دهم و یکی از رؤیاهای من اجرای موسیقی کلیسایی با نی است ولی این اولین بار است که یک کار تلفیقی ایرانی - اروپایی را اجرا می‌کنم.
چه ویژگی‌هایی رهبری مانند شما را تشویق می‌کند که یک اثر را به اجرا درآورد؟
همریش: اثر باید مانند این کار فتاحی‌پور، متنوع باشد یعنی بخشهایی برای ارکستر کوچک و بزرگ داشته باشد و ریتمش هم یکنواخت نباشد.
از این که برخی از بخش‌های کار به نحو احسن اجرا نشد، ناراضی نیستید؟
همریش: من به خودم و این ارکستر می‌بالم که این اثر را اجرا کرده است. اینها نوازندگان خانواده‌های موسیقیدان و فرهنگی نیستند و خود انگیخته یا به اصرار من به این ارکستر آمده‌اند. همین که این بچه‌ها با این علاقه این کار را تمرین کرده و نواخته‌اند از نظر من باعث خرسندی و شادمانی است. توجه داشته باشید که پدر و مادرهای این بچه ها مشوق کارشنان نیستند و زندگی آنها در اصل فرصت و موقعیت نواختن ساز را به آنها نمی‌دهد. آنوقت یک چنین ارکستری تا کنون چند جایزه موسیقی را به خود اختصاص داده. خوب این مایه افتخار نیست؟
آقای فتاحی‌پور، منظور شما از عنوان اثرتان "حلقه باز زندگی" چیست؟
رامین فتاحی‌پور: با درود و سپاس. زندگی به نظر من به دایره‌ای می‌ماند اما دقت که می‌کنیم جای بازی هم دارد که به ما امکان می‌دهد از دایره زندگی شخصی‌مان بیرون یعنی فراتر برویم. این واقعیت را می‌شود به انسان‌ها در سراسر جهان تعمیم داد اگرچه این حرف خیلی مبالغه جلوه کند. مقصود من از نوشتن این اثر، بیان این مطلب است که در دنیا یک سلسله رویدادها رخ می‌دهند که همواره به تکرار شروع و ختم می‌شوند. اگرچه همه این واقعیت را می‌دانند ولی باز این قضیه دایره وار تکرار می‌شود.
روند رسیدن به اجرای کار با ارکستر سمفونیک چطور بود؟
فتاحی‌پور: من با دست اندرکاران آلمانی یک ارکستر سمفونیک آشنا شدم که با موسیقی و سازهای ایرانی هیچ آشنایی نداشتند. این برای منی که از ایران آمده ام، انگیزه جدی بود که سازها و موسیقی کشورم را به اینجایی‌ها بشناسانم. من البته اولین کسی نیستم که موسیقی تلفیقی ساخته اما به نوبه خودم توانستم هنرمندان و سازهای ایرانی مانند نی، تار، کمانچه، دف و تنبک را باز مطرح کنم و در رسانه‌های آلمان انعکاس دهم.
از اجرای کدام بخش کار راضی‌تر بودید؟
فتاحی‌پور: از بخش آخر. چون در آن مرحله گویی همه جا افتاده بودند و همنوایی بهتری داشتند. برای من جای سپاس دارد از همه ارکستر به ویژه ایرانی‌ها که قطعه من را کار خودشان دانستند و گویی امضای آنها هم زیر نواختنشان دیده یا بهتر بگویم شنیده می‌شود. در آخر باید از رهبر ارکستر آقای هِمِریش هم تشکر کنم که با کار و بحث و تبادل نظر این اثر را به اجرا رساند.