مجلس به نیلی احمدآبادی هم رأی اعتماد نداد
روز چهارشنبه (۷ آبان/ ۲۹ اکتبر) جلسه بررسی صلاحیت محمود نیلی احمدآبادی، وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری، در مجلس شورای اسلامی برگزار شد تا تکلیف حاشیه‌دارترین وزارتخانه دولت حسن روحانی روشن شود؛ وزارتخانه‌ای که طی یک سال گذشته دو سرپرست و یک وزیر داشته است و روز چهارشنبه باید باز هم از سد بهارستان عبور می‌کرد.
مجلس اصولگرا اما "قطار کابینه" را که روحانی می‌خواست به سرعت پیش رود، باز هم متوقف کرد.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، محمود نیلی احمدآبادی در جلسه علنی روز چهارشنبه مجلس با ۱۶۰ رای مخالف، ۷۹ رای موافق و ۷ رای ممتنع از مجموع ۲۴۶ رای، نتوانست از نمایندگان برای تصدی پست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رای اعتماد بگیرد.
"رای فراجناحی بدهید"
حسن روحانی روز چهارشنبه در همان دقایق اولیه جلسه علنی مجلس به همراه نیلی وزیر پیشنهادی علوم، فانی وزیر آموزش و پرورش، علوی وزیر اطلاعات و برخی دیگر از اعضای هیات دولت برای دفاع از وزیر پیشنهادی علوم وارد مجلس شورای اسلامی شد.
روحانی با اشاره به سوابق علمی، انقلابی و اخلاق اسلامی نیلی، او را بهترین گزینه برای تصدی پست وزارت علوم دانست و از نمایندگان ملت خواست تا "با رای فراجناحی" خود به "گزینه اصلی دولت" رای اعتماد بدهند.
روحانی در دفاع از نیلی گفت: «نیلی احمدآبادی منتخب من است و همه تحقیقات به من گفته که ایشان لیاقت دارد که بار این مسئولیت را بر دوش گیرد. چرا دروغی را علم می‌کنید، بدانید که هدف نهایی و مطلوب نهایی نیلی است و از نظر ما وزیر شایسته‌ای است و می‌تواند به خوبی بار مسئولیت وزارت علوم را بردوش بگیرد.»
تأکید روحانی بر "گزینه نهایی" اشاره به نوشته‌ی برخی رسانه‌ها و گمانه‌زنی‌هایی است که محمود نیلی احمدآبادی را "گزینه واقعی" مورد نظر رئیس جمهور نمی‌دانند و از "گزینه اصلی" سخن به میان آورده‌اند.
پرحاشیه‌ترین وزارتخانه
این سومین بار بود که رئیس جمهور برای دفاع از وزیر پیشنهادی علوم در مجلس حضور یافت. پیش از این دولت، جعفر میلی منفرد و رضا فرجی دانا را به عنوان وزرای پیشنهادی علوم معرفی کرده بود که میلی منفرد موفق به کسب رای اعتماد مجلس نشد. روحانی با انتخاب فرجی دانا درحالی که انتظار می‌رفت "توفیقی" گزینه بعدی او باشد، محافظه‌کارانه‌تر عمل کرد و توانست اعتماد مجلس را جلب کند.
در آستانه یک‌سالگی دولت روحانی، مخالفان عملکرد وزارت علوم او را هم تاب نیاوردند. آنها از عملکرد وزیر علوم در دانشگاه‌ها از جمله انتخاب رؤسای دانشگاه‌ها از طریق اعزام هیات‌های سه نفره، "کند شدن سرعت رشد علمی و انتصابات جنجال برانگیز" انتقاد می‌کردند.
اصرار مخالفان فرجی دانا بر این بود که استیضاح او ربطی به بورسیه‌های غیرقانونی ندارد.
"شوخی با مجلس"
صلاحیت نیلی در حالی روز چهارشنبه در مجلس مورد بررسی قرار گرفت که فضای بهارستان، فضای نیلی نبود. مدت‌هاست بازار گمانه‌زنی در مورد گزینه نهایی رئیس‌جمهور برای وزارتخانه علوم، نقل محافل سیاسی در ایران است.
صف مخالفان محمود نیلی طولانی بود؛ حتی طولانی‌تر از صف مخالفان میلی منفرد و فرجی دانا. آن دو حداقل حمایت شکننده فراکسیون اکثریت را داشتند، اما نیلی این را هم نداشت. نمایندگان از "دولتی‌ها" دلخور بودند؛ هم منتقدان دولت و هم حامیان دولت.
منتقدان از معرفی نیلی به مجلس خشنود نبودند و هر کدام بهانه‌ای برای رای ندادن به وی داشتند؛ از سابقه مدیریتی و نقش او در اتفاقات سال ۸۸ تا "برنامه تکراری‌اش برای اداره وزارت علوم". آنها می‌گفتند، نیلی احمدآبادی نه برنامه‌ای دارد و نه نسبت به این ماجرا جدی است. روزنامه "وطن امروز" می‌نویسد: «نمایندگان معتقدند معرفی نیلی یک شوخی با مجلس است.»
محور اصلی انتقادات مخالفان نبودن تجربه و توان کافی در وزیر پیشنهادی علوم، عدم مرزبندی شفاف وی با "فتنه"، عدم ارائه برنامه مناسب و بی‌انگیزه بودن نیلی در دو جلسه دیدار با نمایندگان بود. نمایندگان مخالف می‌گفتند: «نیلی گزینه‌ای برای رای نیاوردن است.»
علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس، با اشاره به رای عدم اعتماد به وزیر پیشنهادی علوم حساسیت بیش از حد به حوادث سال ۸۸ را از دلایل رای عدم اعتماد عنوان کرد.
برخی حامیان دولت هم به خاطر کم‌کاری دولتی‌ها در رایزنی برای گرفتن رای اعتماد، به صف مخالفان پیوسته بودند. حامیان نیلی می‌گفتند، به وزارت علوم رای می‌دهند اما گلایه‌مندند که در میدان رایزنی‌ها تنها مانده‌اند. به اعتقاد آنها دولت باید در حمایت از نیلی بیشتر تلاش می‌کرد.
یکی از حامیان منتقد دولت عابد فتاحی، نماینده ارومیه است. فتاحی در گفتگویی با روزنامه "اعتماد" می‌گوید، هر چند که از وزیر پیشنهادی حمایت می‌کند اما "انتقادات جدی به دولتی‌ها دارد". به اعتقاد او "دولتی‌ها کاری کرده‌اند که نیلی رای نیاورد." این نماینده از "سستی دولت در رایزنی با نمایندگان" انتقاد می‌کند و می‌گوید: «آیا دولت حمایت ما را نمی‌خواهد؟ اصلا چنین سستی تا کنون ندیده بودم. دولت با نمایندگان خیلی فاصله دارد. مخالفین دولت ۵۰ نفر هم نیستند اما چرا شما با ۲۰۰ نفر بقیه ارتباط نمی‌گیرید؟»
او سپس به گفته‌های الیاس نادران اشاره می‌کند که گفته بود، نیلی گزینه جدی دولت نیست. فتاحی ادامه می‌دهد: «دولت که با مجلس شوخی ندارد. اگر با مجلس شوخی کنند، کارت‌های واقعی خود را در برابر مهره اصلی نشان می‌دهیم.»
روزنامه "سیاست روز" در مقاله‌ای با عنوان "هدف از معرفی نیلی چیست"، می‌نویسد: «روحانی با معرفی یک گزینه‌ی ضعیف که احتمال رای آوردن آن بسیار پایین است هزینه درگیری با مجلس را بالا برده است تا با مظلوم‌نمایی، خود را مصر برای حرکت و مجلس را سنگ‌انداز راه در اذهان عمومی جا بیندازد.»
گزینه‌ای در برابر مجلس اصولگرا
علاوه بر نمایندگان مجلس برخی از فعالین حوزه دانشگاه نیز نسبت به رای آوردن نیلی امید نداشتند. صادق زیبا کلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، با وجود اینکه از نیلی به عنوان یک انتخاب "مناسب و صحیح" برای وزارت علوم نام می‌برد، اما معتقد بود که وی از مجلس اصولگرا رای نخواهد گرفت.
به گفته‌ی او "مجلس اصول‌گرای کنونی تنها به کسی رای می‌دهد که اطمینان داشته باشد همان فضای بعد از ۸۸ را دوباره در دانشگاه حاکم کرده و به آنها – مخالفان دولت- تمکین می‌کند."
روزنامه "آفتاب یزد" در مقاله‌ای از جلسه امروز مجلس به عنوان "آزمون بزرگ پارلمان نشینان" یاد کرده است که یکی از دستاوردهای آن بنا بر این نوشته، می‌توانست "جلوگیری از یکه‌تازی اقلیت مجلس" باشد. این روزنامه می‌نویسد: «باید محیط آرام و بدون التهاب برای تحقیق و مطالعه دانشجویان فراهم شود، نباید شاهد محروم شدن از تحصیل یا بازنشستگی اجباری بود، باید به دانشگاه هویت و استقلال بخشید، باید فضای یاس و ناامیدی از آموزش عالی رخت بر بندد.»
نویسنده مقاله در دفاع از نیلی و گزینه‌های روحانی در تصدی وزارت علوم خطاب به روحانی می‌نویسد: «این بایدها و نبایدهای شما و وزیرتان است. فرجی دانا به دلیل اعتقاد به این بایدها و نبایدها و تلاش در راه عملی کردن آنها بود که دوست داشتنی و مورد قبول اکثر دانشگاهیان بود.»
گزینه‌های جدی‌تر علوم چه کسانی هستند؟
اعتماد می‌نویسد: «رئيس‌جمهور باید به فکر گزینه بعدی‌اش باشد که می‌گویند گزینه اصلی است». خبرگزاری "تسنیم" گزینه‌های اصلی را "احمد معتمدی"، رئیس فعلی دانشگاه امیرکبیر و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات و علی افخمی، رئیس موسسه دهخدا می‌داند.
وطن امروز پیش‌تر نوشته بود: «معتمدی و افخمی دو گزینه‌ای هستند که دولت در نظر دارد در صورت رای عدم اعتماد به نیلی احمدآبادی، آنها را به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی کند.»
وزارت علوم در دولت یازدهم از ناکام‌ترین وزارتخانه‌ها بوده است؛ وزارتخانه‌ای با نگاه جناحی شدید.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور، نشان داده است که برای تصدی وزارت علوم سیاست خاصی را دنبال می‌کند؛ سیاستی همخوان با ذائقه‌ی دانشگاهیان، اساتید و دانشجویان. اما حالا که دکتر محمود نیلی احمدآبادی، رئیس سابق دانشکده فنی و سرپرست موقت دانشگاه تهران، هم از مجلس رای اعتماد نگرفت، باید دید رئیس‌جمهور تا کجا می‌تواند به سیاست خود در قبال وزارت علوم وفادار بماند.