قتل ماموستا برهان عالی کار کیست؟
۱۳۸۸ شهریور ۲۲, یکشنبه
گفتگو با مختار زارعی، روزنامه‌نگار و فعال مدنی کرد:
دویچه‌وله: اطلاعاتی در باره نحوه ترور ماموستا برهان عالی دارید؟
مختار زارعی: ماموستا برهان عالی از شخصیت‌های مذهبی میانه‌رو اهل سنت و امام جمعه مسجد قبا بود. ایشان روز شنبه، پس از نماز به منزل می‌رود تا خود را برای مراسم احیا آماده کند. بعد سه نفر به او مراجعه می‌کنند به بهانه اینکه سوال شرعی دارند. بعد ناگهان سه تیر شلیک می‌کنند. اصابت دو گلوله به گلو و سینه‌‌ی ماموستا باعث می‌شود که او درجا کشته شود. امروز تدفین ایشان است و من در مسیر تشیع جنازه هستم. جمعیت خیلی زیادی آمده و قرار است ایشان را در بهشت محمدی سنندج به خاک بسپارند.
درخبرها هست که ایشان حامی احمدی‌نژاد بوده‌اند. گرایش سیاسی‌شان چه بود؟
ایشان اساسا فعال سیاسی نبود. قبلا هم دکتر جلالی‌زاده، نماینده سنندج، و کسان دیگر که با وی نسبت دوستی و فامیلی داشتند، از ایشان خواسته بودند تا فعالیت‌سیاسی کند. ماموستا همیشه گفته بود، من تنها یک آدم مذهبی هستم. البته ممکن است به‌شکل فردی به کسی رای داده باشد، اما به کسی چیزی نگفته بود.
چند سال داشتند، آیا تنها مسئولیت ایشان امامت مسجد قبا بود؟
حدود ۵۵ سال سن داشتند. دبیر معارف و اخلاق دبیرستان‌های سنندج و عضو شورای حل اختلاف هم بودند. این شورایی است که قوه قضاییه برای حل مسائل محلی مردم درست کرده است.
ایشان رسما تریبون نماز جمعه سنندج را در اختیار داشت؟
در سنندج دو مسجد جامع هست. یکی مسجد اصلی که آقای مجتهدی امامت آن را دارند و دیگری مسجد قبا که تازه‌تر است و حدود ده سال از ساخت آن می‌گذرد. مسجد قبا در مقایسه با مسجد جامع اصلی، مردمی‌تر و کمتر حکومتی است. یعنی آقای مجتهدی را از طرف رهبری انتخاب کرده‌اند، اما امام مسجد قبا، توسط خود مردم انتخاب می‌شد.
پیشینه این ترورها در کردستان چیست؟ آیا ناشی از اختلافات سیاسی، مذهبی یا شخصی است؟
ده سال است که چنین مشکلی بروز کرده و من قبلا هم در گفت‌وگو با رسانه‌ها در این باره هشدار داده بودم. نیروهای تندرو مذهبی در کردستان رو به رشد هستند و از کردستان عراق و از افغانستان تغذیه می‌شوند. یکی از کارهای این گروه‌ها، تکفیر دیگران و متهم کردن آنها به تحریف اسلام است.
ماموستا عالی در یکی از سخنرانی‌های خود در ۴ سال قبل، تندروها را به خوارج تشبیه کرد و مورد تهدید واقع شد. مدتی قبل هم گروه القاعده کردستان، لیستی به شکل شبنامه در کردستان ایران توزیع کرد و افراد آن فهرست را کافرانی خواند که باید کشته شوند. در آن فهرست اسم ماموستا برهان عالی هم بود. البته هیچکس از افراد این فهرست مورد تهدید جدی قرار نگرفت و شاید برهان عالی اولین قربانی آن باشد.
القاعده‌ی کردستان چگونه جریانی است؟
این‌ها قبلا شاخه‌ای از گروه‌های مذهبی تندروی عراق بودند. گروه‌های اسلامی کردستان عراق وقتی برای جهاد با شوروی به افغانستان می‌رفتند، از ایران عبور می‌کردند. آنها در این مسیر، با علمای اهل سنت کردستان ارتباط می‌گرفتند و این مراوده باعث شد که پس از خاتمه حضور شوروی در افغانستان، دست به سازمان‌دهی نیروهای کرد ایرانی بزنند. بن لادن و زرقاوی در چند سال گذشته، این‌ها را به نام القاعده ایران به رسمیت شناختند.
دایره نفوذشان و تعداد نفرات‌شان چقدر است؟
خیلی کم هستند و در حد همان تعدادی هستند که به افغانستان رفتند. از نظر کمی قابل مقایسه با اخوان‌المسلمین کردستان یا اعضای مکتب قرآن نمی‌شوند، اما بسیار خطرناک و خشونت‌طلب هستند.
فرماندار سنندج گفته، برخی گروه‌های سلفی در این ترور بوده‌اند.
بله، من هم چنین فکر می‌کنم. سلفی‌ها هم مسلح هستند. آشکارا مردم را به کشتن تهدید می‌کنند. من شخصا سی‌دی سخنرانی رهبران سلفی را دیده‌ام که بین مردم به‌طور رایگان پخش می‌شود. این‌ها می‌گویند، هر مسلمان مکلف است، ولو با یک چاقو هم شده، مسلح باشد. می‌گویند، ما موطفیم کفار را بکشیم.
چه کسی را کفار می‌نامند؟
هرکه را به دمکراسی اعتقاد داشته باشد، کافر می‌نامند. مثلا مراجعه می‌کردند به علمای اهل سنت و از آنها می‌خواستند فتوا بدهند که جنگ با نیروهای آمریکایی در عراق و افعانستان، یک جهاد مشروع اسلامی است و اگر آنها همکاری نمی‌کردند، می‌گفتند پس شما همکار آمریکا و کافر هستید.
رهبران‌شان چه کسانی هستند؟
یکی حمید عالی است که می‌گویند بن لادن به او مشروعیت داده و اتفاقا نسبت خانوادگی با ماموستا برهان عالی هم دارد و در مریوان است. یکی ماموستایی است در بوکان به نام ماموستا علوی. سلفی‌ها آشکارا در سنندج کلاس و اجتماع دارند و برنامه برگزار می‌کنند. این‌ها خود را مجاهد می‌نامند و کارشان کشتن کفار به قول خودشان است.
سی دی‌ها را چگونه پخش می‌کنند؟
پس از نماز جمعه این‌ها را مجانی بین مردم پخش می‌کنند. من ندیدم کسی با آنها کاری داشته باشد. همین حمید عالی را چند سال پیش حدود سه چهار ماه بازداشت کردند و بعد آزاد شد. در حالی که این فرد نوار تصویری دارد که در آن، بنیانگزار انقلاب را تکفیر کرده، ولی کاری با او نکردند.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: بابک بهمنش