علی شمخانی: ایران فقط دولت واحد عراق را به‌رسمیت می‌شناسد

علی شمخانی، دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران اعلام کرده که جمهوری اسلامی تنها یک عراق یکپارچه و فدرال را به رسمیت می‌شناسد و رفراندوم استقلال اقلیم کردستان را در مسیر منافع اربیل ارزیابی نمی‌کند.

خبرگزاری ایرنا، یکشنبه ۲۶ شهریور به نقل از شمخانی نوشت: «جمهوری اسلامی ایران به عنوان دوست و هم‌پیمان برادران کرد که همواره و در سخت‌ترین شرایط در کنار آنها بوده، برگزاری رفراندوم را تامین کننده منافع اقلیم کردستان ارزیابی نمی‌کند و با آن مخالف است.»

او عنوان کرده که رفراندوم در اقلیم کردستان به شکل‌گیری تهدیدات جدید و شکننده منجر می‌شود و اثراتی ضد امنیتی بر منطقه، عراق و به ویژه اقلیم کردستان خواهد داشت.

پارلمان اقلیم کردستان در جلسه روز ۲۴ شهریور که پس از دو سال تعطیلی تشکیل شد، طرح رفراندوم استقلال را تصویب کرد. این همه‌پرسی که قرار است ۲۵ سپتامبر (۴ مهر) برگزار شود، از همان ابتدا تنش‌های داخلی بین احزاب کرد و بحث‌های سیاسی در منطقه را دامن زده است.

بیشتر بخوانید: پارلمان اقلیم کردستان با همه‌پرسی استقلال موافقت کرد

پارلمان اقلیم ۱۱۱ نماینده دارد. در نشست رای‌گیری برای برگزاری رفراندوم، ۳۸ نماینده غایب بودند و از ۷۳ نماینده حاضر، ۶۵ نفر به این طرح رای مثبت دادند. دو حزب گوران (جنبش تغییر) و اتحاد اسلامی، از جمله مخالفان داخلی این رفراندوم هستند و نمایندگان آنها در رای‌گیری حضور نیافتند. این دو حزب  پس از احزاب ائتلافی حاکم بر اقلیم، یعنی حزب دمکرات و اتحادیه میهنی، قدرتمندترین احزاب کردستان عراق به شمار می‌روند.

"رفراندوم اثرات ضد امنیتی دارد"

علی شمخانی با تمجید از "نقش تعیین‌کننده و موثر" کردها در دولت عراق و ضرورت تداوم بهره‌گیری از این ظرفیت در مسیر تقویت ساختارهای امنیتی، اقتصادی و سیاسی در اقلیم کردستان گفته است: «رویکرد مخالف کشورهای همسایه عراق با برگزاری رفراندوم در این اقلیم شرایط پیچیده‌ای را برای کردستان پس از این همه پرسی ایجاد می‌کند.»

او تاکید کرده که ایران به طور قطع صرفا دولت واحد، یکپارچه و فدرال عراق را به رسمیت می شناسد: «هرگونه خدشه به اصل راهبری حفظ تمامیت ارضی و وحدت سرزمینی عراق، موجب بازبینی و تغییر جدی در روند همکاری موجود بین ایران و اقلیم کردستان عراق می‌شود.»

بیشتر بخوانید: همه‌پرسی استقلال کردستان عراق؛ تنشی جدید یا تحقق یک رؤیا؟

شمخانی می‌گوید: «در شرایطی که عراق با تلاش و جانفشانی مردم این کشور اعم از عرب، کرد، ترکمن و... به مرحله پایانی پاک‌سازی خاک خود از لوث وجود تروریست‌های تکفیری نزدیک می‌شود، این اقدامات که وجاهت و اعتبار قانونی نیز ندارند به طور قطع اثرات ضد امنیتی بر منطقه، عراق و به ویژه اقلیم کردستان خواهد داشت.»

رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان، با مخالفت دولت مرکزی عراق، آمریکا، آلمان، ترکیه نیز همراه بوده است. وزارت خارجه آمریکا قبلا ابراز نگرانی کرده که برگزاری این همه پرسی "اولویت‌های مهم‌تر" نظیر رویارویی با داعش را تضعیف کند. پس از تصویب طرح همه‌پرسی در پارلمان اربیل آمریکا بار دیگر خواهان انصراف از چنین اقدامی شد و آن را به ضرر امنیت، ثبات و صلح منطقه و عراق خواند. سازمان ملل نیز طی بیانیه‌ای از مقامات اقلیم خودمختار کردستان خواست به جای همه‌پرسی، مطالبات خود را طی مذاکره با دولت مرکزی پیگیری کنند.

دولت آلمان هم با رفراندوم استقلال کردستان عراق مخالف است و حفظ تمامیت ارضی عراق برای احیای صلح و آرامش را بسیار مهم می‌خواند. جانشین سخنگوی دولت آلمان دو روز پیش گفت برگزاری این همه‌پرسی حاصل مشورت و هماهنگی با دولت مرکزی عراق نبوده و از این رو دولت آلمان با انجام آن موافق نیست.

رهبران اقلیم کردستان سه سال پیش نیز قصد برگزاری چنین رفراندومی را داشتند که پس از مذاکره با دولت مرکزی کنار گذاشته شد.

انگیزه و هدف رهبران اقلیم

ناظم دباغ، نماینده اقلیم کردستان در ایران، قبلا گفته بود که کردها می‌خواهند با این رفراندوم، دولت بغداد را متوجه خواست دیرین کردهای منطقه سازند. چگونگی تقسیم درآمدهای نفتی اقلیم کردستان و هزینه‌های پیشمرگه‌های کرد که نقش مهمی در مبارزه با تروریست‌های اسلام‌گرا در عراق بر عهده دارند از جمله مسائل مورد اختلاف کردها با دولت مرکزی بغداد محسوب می‌شوند.

بیشتر بخوانید: بارزانی: تلاش برای جلوگیری از همه‌پرسی به فاجعه می‌انجامد

رهبر جمهوری اسلامی، در ماه تیر  و در دیدار با حیدر عبادی، نخست وزیر عراق گفته بود: «جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان همسایه، با برخی زمزمه‌ها مبنی بر برگزاری همه‌پرسی برای جدایی یک بخش از عراق مخالف است و دامن‌زنندگان به این موضوع را مخالفان استقلال و هویت عراق می‌داند.»

دولت ترکیه نیز به شدت مخالف همه‌پرسی استقلال کردستان عراق است و این اقدام را مخل امنیت منطقه می‌خواند. البته حزب دمکرات کردستان عراق به رهبری بارزانی تاکید می‌کند که برگزاری رفراندوم به معنای جدایی نیست اما ایران و ترکیه نگرانند که در صورت پیروزی بارزانی در این همه‌پرسی و حمایت اکثریت مردم کردستان عراق از استقلال، حزب دمکرات کردستان عراق با وجود اطمینان خاطری که داده، قدم‌های بعدی را به سوی جدایی بردارد.

تهران و آنکارا بیم دارند که کردهای ترکیه و ایران جایی امن برای تقویت نیروهای خود پیدا کنند و بر شدت و گستره فعالیت‌های خود بیفزایند. از این گذشته این نگرانی در کل منطقه نیز وجود دارد که با جدایی کردستان عراق، ترکیب شیعه سنی عراق نیز به هم بریزد و ترکیب جمعیتی عراق به شکلی نامتوازن به سمت شیعیان سنگینی کند. احتمال درگیری میان دولت مرکزی عراق با اقلیم کردستان و هم‌چنین گروه‌های دیگر کرد عراقی با حزب دمکرات نیز وجود دارد.

رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح ایران بر اساس همین نگرانی، یک ماه قبل به ترکیه و به دیدار اردوغان رفت. سرلشگر باقری در دیدار با مقامات ترکیه نسبت به برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق هشدار داد و گفت که تهران و آنکارا این رفراندوم را به ضرر امنیت منطقه می‌دانند.

بیشتر بخوانید: آمریکا خواستار لغو همه‌پرسی استقلال کردستان عراق شد

دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران می‌گوید، توافقات مرزی این کشور صرفا با محوریت دولت مرکزی عراق پابرجا بوده و جدایی اقلیم کردستان از دولت مرکزی عراق به معنای مسدود شدن تمامی معابر و گذرگاه‌های مشترک مرزی خواهد بود.

شمخانی تلویحا تهدید کرده که جدایی اقلیم از خاک عراق، به معنای پایان گرفتن همه توافق‌های نظامی و امنیتی ایران و با عراق نیز خواهد بود: «پس از آن ایران در چارچوب تامین امنیت مرزهای مشترک در رویکرد خود برای مقابله با حضور و فعالیت ضدانقلاب ایرانی که در مناطقی از کردستان عراق تردد دارند، به صورت جدی تجدید نظر کرده و با شیوه‌های کاملا متفاوت نسبت به گذشته رفتار خواهد کرد.»

منتقدان سیاست‌های تهران می‌گویند جمهوری اسلامی که سال‌ها در عراق دخالت آشکار سیاسی و نظامی دارد، نباید همه پرسی کردها را "نقض صریح حاکمیت ملی و تمامیت ارضی عراق"  بداند.