صف بستن اسرائیلی‌ها برای دیدن فیلم‌های ایرانی در تل‌آویو

هفته‌ی گذشته پنجمین جشنواره‌ی "سینما و زن" در اسرائیل برگزار شد. در این جشنواره که به نمایش فیلم‌های ساخته‌ی کارگردان زن یا درباره‌ی زندگی زنان اختصاص دارد، پنج فیلم از کارگردانان زن ایرانی نیز به روی پرده رفت.

فرهاد مرادیان که سال‌هاست در تل‌آویو اقامت دارد، در نوشته‌ای که به‌طور اختصاصی برای "وبلاگستان" دویچه وله تهیه کرده، می‌نویسد که استقبال سینماروهای اسرائیلی از این جشنواره، به ویژه از فیلم‌های ایرانی بسیار چشم‌گیر بوده است.

فرهاد مرادیان، نویسنده‌ی وبلاگ "کافه گینزبورگ" است و در "دفتر خاطرات مجازی" خود از سال ۲۰۰۶، اغلب درباره‌ی زندگی ایرانیان مقیم اسرائیل می‌نویسد.

ب. الف

گزارش وبلاگ‌نویس "کافه گینزبورگ"

"گبه" در تلویزیون اسرائیل

اولین فیلم ایرانی ساخته شده بعد از انقلاب که در اسرائیل به روی پرده آمد، فیلم "گبه" از محسن مخملباف بود. این فیلم هم‌زمان با نمایشش در سایر کشورها، در سینمای موزه‌ی تل-آویو هم به نمایش درآمد. با این‌که علت برگزیدن محل نمایش ظاهراً به خاطر پیش‌بینی این امر بود که فقط دست اندرکاران و منقدان سینما از این فیلم دیدن خواهند کرد، این فیلم با استقبال بی‌سابقه‌ای از طرف عامه‌ی مردم مواجهه شد، تا جایی که برای دیدن آن لازم به رزرو کردن بلیط از چندین روز قبل بود.

این فیلم، ماه‌ها پیوسته در سینمای موزه تل-آویو به روی صحنه بود. رسانه‌های گروهی در باره این فیلم گزارش کردند تا جائی که در بخش اخبار فشرده‌ی رادیو تلوزیون هم به نقد این فیلم و پخش قطعاتی از آن پرداخته شد.

از آ‌ن سال به بعد اکثر فیلم‌های ایرانی، به‌خصوص فیلم‌هائی که در جشنواره‌های بین‌المللی در اروپا مورد استقبال قرار می‌گیرند، هم‌زمان در سینماهای اسرائیل به روی پرده می‌آیند و در این‌جا هم با استقبال بی‌نظیر مردم روبرو می‌شوند. فیلم‌های ایرانی علاوه بر این‌که در جشنوارها و سینماتک‌ها و سینماها به‌روی پرده می‌آیند، در شبکه‌های تلویزیونی نیز پخش می‌شوند. کانال‌های فیلم علاوه بر نمایش گهگاه فیلم‌های ایرانی، هفته‌هائی را فقط به فیلم‌های ایرانی اختصاص می‌دهند که در طی آن فیلم‌های ارزنده‌ی ایرانی، هرکدام چندین بار ودر ساعات مختلف پخش می‌شوند.

در جشنواره‌های سینمائی با عنوان‌های مختلف، که هرساله در اسرائیل برگزار می‌شوند، فیلم‌های ایرانی جای خاص خود را دارند. در جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم و موسیقی که سال گذشته در اسرائیل برگزار شد، سه فیلم از ایران به روی پرده رفت.

دشمنی بی‌دلیل

شاید از دیدگاه برخی از مردم دنیا، استقبال مردم یک کشور از فیلم‌های ساخت کشور دیگر که همواره سران آن از تهدید به نابود کردن هم دم می‌زنند، تعجب آور باشد. اما این امر از چندین موضوع سرچشمه می‌گیرد:

اول این‌که شهروندان اسرائیلی، به‌خصوص در سال‌های اخیر از این امر آگاهند که حکومت در ایران، نماینده‌ی مردم ایران نیست و گفتار و رفتار حکومت، فقط از طرف معدودی از ایرانیان قابل قبول است. هم‌چنین شهروندان اسرائیلی از رنجی که مردم ایران از طرف حکومتشان تحمل می‌کنند، آگاهند.

دیگر این‌که ریشه و دلیل دشمنی حکومت ایران که حتا مرز مشترکی با اسرائیل ندارد، برای شهروندان اسرائیلی روشن نیست.

موضوع دیگر این‌که وقتی صحبت از هنر و ادبیات در میان است، شهروندان اسرائیلی مرزها را در نظر ندارند و حتا در سال‌های اخیر از شنیدن موزیک‌های کلاسیک موسیقی‌دانان آلمانی زمان هیتلر که از دوستان او محسوب می‌شدند، نیز پرهیز ندارند.

باید این موضوع را هم خاطر نشان کرد که با وجود حالت خفقان آوری که حکومت ایران برای شهروندان ایران به‌وجود آورده است، هنردوستان ایرانی بیکار ننشسته اند. طرفداران شنیدن ترانه‌های عبری در ایران کم نیستند، تا جائی که در بین سی‌دی‌هائی که در کنار خیابان‌ها به‌فروش می‌رسد، می‌توان سی‌دی‌های ترانه‌های عبری را هم پیدا کرد. تا به‌حال درخواست‌های چند تن را از دوستان ایرانی پاسخ داده‌ام که از من فایل ترانه‌ها و یا ترجمه‌ی آن‌ها را خواستار بوده‌اند.

تصاویر حق‌طلبانه

ریشه کنی تبعیض و تلاش برای برقراری تساوی حقوق بین زن و مرد، از جمله مسائلی است که زنان و نهضت‌های فمینیستی را در تمام دنیا به خود مشغول داشته است. واضح است که این عدم تساوی در تمام کشورها یکسان نیست. اما حتا در کشورهایی همانند ایران که زنان از حقوق پائینی بر خوردار هستند، از راه‌های گوناگون سعی دارند فریاد خود را به گوش دنیا برسانند. تهیه فیلم‌ از زندگی زنان، یکی از این راه‌هاست. تاکنون جشنواره‌هائی تحت عنوان "فیلم های زنان" در فرانسه، انگلستان، کره جنوبی و ترکیه برگزار شده است.

هفته‌ی گذشته پنجمین جشنواره‌ی "سینمای زنان" در اسرائیل برگزار شد. این جشنواره اختصاص داشت به فیلم‌هائی با کارگردانی زنان و درباره‌ی زندگی زنان. در این جشنواره فیلم‌هایی از کشورهای مختلف از جمله پنج فیلم از کارگردان‌های زن ایرانی به روی پرده رفت:

پنج عصر، از سمیرا مخملباف

روزی که زن شدم از مرضیه مشکینی

بودا از شرم فرو ریخت از حنا مخملباف

چهار زن و یک شوهر از ناهید پرشون

(فیلم قبلی پرشون "فحشا پشت حجاب" چندی پیش از تلویزیون اسرائیل پخش شد)

فیلم انیمیشن پرسپولیس از مرجان ساتراپی

( این فیلم هم‌اکنون در چندین سِنما در سراسر اسرائیل به روی پرده است)

سینمای فمینیستی

فیلم‌های ایرانی بیش از همه فیلم‌های دیگر این جشنواره مورد بحث و بررسی در رسانه‌های گروهی و در بین مردم قرار گرفتند و در بین آن‌ها بیش از همه، فیلم پرسپولیس مورد استقبال قرار گرفت. هم‌چنین مقالات فراوانی در باره فیلم‌های ایرانی این جشنواره توسط منقدین نوشته شد که در جوار بررسی فیلم‌ها به تجزیه و تحلیل موقعیت زن در ایران پرداختند و فعالیت‌های زنان ایرانی را در زمینه‌های هنری و اجتماعی، برای بدست آوردن تساوی حقوق مورد تمجید قرار دادند.

خانم دکتر تیرزا کوگلر، استاد دانشکده‌ی سینما و تلویزیون از دانشگاه تل آویو، مقاله‌ای درچندین صفحه در باره‌ی فیلم‌های ایرانی این جشنواره نوشته است که در ضمن آن، موقعیت زن ایرانی را از نظر اجتماعی، سیاسی و هنری بررسی کرده است. هم‌چنین جایگاه زن در سینمای ایران و فیلم‌های مستند و غیر مستند دیگری را که در باره‌ی زندگی زن ایرانی تهیه شده است، معرفی می‌کند. خانم کوگلر در پایان مقاله‌اش نقل قولی از خانم میلانی، کارگردان فمینیست ایرانی آورده است که می‌گوید شایسته‌تر است که در این جشنواره‌ها، تأکید بر روی زن بودن تهیه کنندگان نباشد، بلکه تأکید بر روی آثار سینمائی‌ای باشد که نشان‌دهنده‌ی جنبه‌های مختلف زندگی از نقطه نظر زنان باشد و بهتر بتواند آرزوی زن را برای به‌دست آوردن استقلال و تساوی حقوق در عصر جدید بیان کند.

شخصاً با خانم میلانی موافق هستم. چون یکی از فیلم‌های ارزنده‌ای که مشکلات زن ایرانی را در تمام طبقات سنی به خوبی نشان می‌دهد، همانا فیلم "دایره" از جعفر پناهی است که به‌نظرمن جای خالی آن در این جشنواره، کاملاً نمایان بود.

فرهاد مرادیان

تل-آویو