شاید زمانی که جیمی ولز به فکر راه اندازی ویکی‌پدیا افتاد، تصور نمی‌کرد که روزی به خاطر این ایدۀ خلاقانه، نامش در لیست ۱۰۰ انسان تأثیر گذار قرن قرار بگیرد. در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۰۱ سایت انگلیسی ویکی‌پدیا شروع به کار کرد و در عرض کمتر از دو سال شمار مقاله‌هایش به رقم ۱۰۰ هزار رسید.

اما این تنها جهش ویکی‌پدیا نبود، زیرا هنوز تا یک میلیون فاصله‌ای به اندازۀ ۹۰۰ هزار مقاله وجود داشت. این رقم برای ویکی‌پدیا در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۴ دست یافتنی شد. در این روز مقاله‌های این سایت در ۱۰۵ زبان به شمار یک میلیون عدد رسید.

همگان همه چیز را دانند

حیات ویکی‌پدیا متکی به کاربران اینترنتی است. به عبارتی دیگر هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد، می‌تواند در پیدایش و ویرایش مقاله‌های ویکی‌پدیا سهیم شود. نوشتن یا ویرایش کردن در این سایت، مشکل و پیچیده نیست، کافی است که نام خود را به عنوان کاربر در آن ثبت و راهنمای طرز کار را مطالعه کنید. البته در این بین، پایبندی به اصول و سیاستهای ویکی‌پدیا نیز الزامی است: "بی طرفانه بودن" مهمترین اصل نوشتن در این دانشنامه است.

شعار اصلی ویکی‌پدیا در اختیار گذاشتن آزاد دانش است. نویسندگان در ازای نوشتن برای این سایت، مبلغی را دریافت نمی‌کنند و برای استفاده از مقالات ویکی‌پدیا نیز لازم به عضو شدن و پرداختن حق عضویت نیست. انگلیسی، آلمانی و اسپانیایی به ترتیب سه زبان دارای بیشترین تعداد مقاله هستند.

اما با در نظر گرفتن همۀ مواردی که در بالا ذکر شد، سهم فارسی زبان با وجود استفادۀ گسترده‌اشان از اینترنت، در نوشتن برای ویکی‌پدیا بسیار ناچیز است.

برای دانستن کمبودهای ویکی‌پدیای فارسی، کافی است تا عبارت "Live Earth" – زمین زنده ( کنسرت بزرگی که به تازگی با اجرای بیش از ۱۵۰ هنرمند در هفت قاره به اجرا در آمد) را در بخش جستجوی ویکی‌پدیای فارسی و انگلیسی وارد کنید. بدون شک تفاوت محسوسی را مشاهده خواهید کرد. این مقایسه حتی برای صفحۀ نخست ویکی‌پدیا به هر دو زبان نیز قابل اجراست.

خودکشی داده شد!

البته شاید نتوان دو زبان فارسی و انگلیسی را با هم مقایسه نمود، اما به روز نبودن تنها مشکل ویکی‌پدیای فارسی نیست. خطاهای دستوری فراوان، جمله‌های ابتدایی، سطح علمی نه چندان بالا و کم عمق بودن مقالات نیز از جمله نقایصی است که صاحبنظران برای ویکی‌پدیای فارسی برشمرده‌اند، که در کنار تمام موارد ذکر شده، اشتباهات علمی را هم می‌توان اضافه نمود.

هم اکنون تعداد کل مقالات فارسی ویکی‌پدیا ۲۲,۶۸۷ است، که بسیاری از آنها نیز ناقص هستند و مدتهاست که در انتظار ویرایش یا تکمیل از سوی کاربران به سر می‌برند. اما این نقایص و کمبود مقالات بیشتر ناشی از حضور ناچیز فارسی زبانان است که آن را هم می‌توان به عدم آشنایی کاربران ایرانی با ویکی‌پدیا و امکانات آن دانست.

برای نمونه اطلاع نداشتن از امکان نوشتن در ویکی پدیا یا ویرایش مقالات دلیلی است که فائزۀ ۲۲ ساله، دانشجوی حسابداری از آن نام می‌برد. بسیاری از جستجوگران هنوز هم برای یافتن مفاهیم مورد نظر خود به سایت انگلیسی این دانشنامه مراجعه می‌کنند.

اما در این میان کسانی نیز هستند که می‌توان از آنها به عنوان نویسندگان با سابقۀ ویکی‌پدیا نام برد. با داشتن ۹ مدال ویکی‌پدیا، مانی پارسا با نام کاربری "مانی"، جز یکی از همین نویسندگان است. بر پایۀ آمار کاربری وی، او از زمان عضویتش در سال ۲۰۰۴ تا کنون ۳۶,۸۱۰ بار کار ویرایشی روی مقالات انجام داده است.

هرچند که ویکی‌پدیای فارسی تا کامل شدن راه درازی را در پیش رو دارد، اما در حال حاضر یکی از در دسترسترین دانشنامه‌های آنلاین فارسی است، که یقیناً تکامل و بهتر شدن آن به همکاری همۀ کاربران فارسی زبان بستگی دارد.

کیمیا