شب یلدا ، شب هندوانه، شاهنامه و اهورامزدا

شب یلدا درازترین شب سال

از لحاظ نجومی شب یلدا شب اول زمستان و طولانی‌ترین شب سال است و فردای آن با آمدن خورشید روزها طولانی‌تر شده و تابش نور خورشید افزایش می‌یابد. به این دلیل بود که ایرانیان باستان، شب آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا میترا می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند.

شب زاد روز ایزدمهر یا میترا

واژه "یلدا" واژه سریانی وبه معنی زایش و تولد است. ایرانیان باستان شب زادروز ایزد مهر یا میترا را شب یلدا می‌نامیدند . ریشه این باور و اعتقاد برمی‌گردد به گاه‌شماری و اندیشه‌هایی که ایرانیان پیرو کیش مهرپرستی داشتند.

پیروزی روشنایی بر تاریکی

بنابر باور پیشینیان در پایان این شب دراز تاریکی شکست می خورد و روشنایی پیروز می شود. ایرانیان در این شب در خانه‌های خود آتش روشن می‌کردند و باور داشتند که با روشن نگاه داشتن آتش می‌توانند به ایزد مهر کمک کنند تا او بتواند بر سردی و تاریکی که آن را از خصوصیات اهریمن می‌دانستند پیروز شود.

جشن شب یلدا از کهن‌ترین جشن‌های ایران باستان

جشن شب یلدا یکی از کهن ترین جشن‌های ایران باستان است که به آن "شب چله" هم می گویند . «چله» همان «چهل» فارسی است. زمستان را با توجه به سردی هوا به دو چله تقسیم می‌کردند که به آن «چله‌ی بزرگ» و «چله‌ی کوچک» می‌گفتند.

ایرانیان باستان در پایان هر چله جشنی برگزار می‌کردند که به نوعی با گرما و آتش در ارتباط است یکی جشن سده است که برای رفتن سرما آتش روشن می کردند و دیگر جشن چهارشنبه سوری در پایان زمستان که با گرما به پیشواز سال نو بروند.

سنت های شب یلدا

از سنت‌های این شب دور یکدیگر جمع شدن و فال حافظ گرفتن وخواندن شاهنامه است. شکستن گردو و فال گرقتن با گردو نیزدر این شب مرسوم است که حاضران با انتخاب و شکستن گردو، از روی پوکی و یا پری آن ، آینده گویی می‌کنند.

آیین و مراسم شب یلدا

خوردن میوه های زمستانی و آجیل جزيی از مراسم شب یلدا است. گفته می‌شود میوه‌هایی مانند هندوانه، انار، سیب و پرتقال به خاطر تشابه رنگی به طلوع و غروب خورشید انتخاب می‌شوند. از طرف دیگرخوردن این میوه ها را که اغلب دانه های زیادی دارند را موجب برکت و فراوانی می‌دانند.

خوردن هندوانه در شب یلدا

بعضی ها باور دارند که خوردن مقداری هندوانه در شب یلدا موجب می‌شود که در سراسر زمستان سرما و بیماری بر انسان اثر نکند.

جشن شب یلدا در بین زرتشتیان

جشن شب یلدا در روز بیست و هشتم آذر ماه در بین زرتشتیان برگزار می شود. در این شب زرتشتیان بخش‌هایی از کتاب اوستا را می خوانند و نیایش می کنند.

زرتشتیان به مناسبت شب یلدا سفره‌ی زیبایی می‌اندازند و به تبعیت از هفت عنصر مقدس هفت نوع میوه و خوردنی در آن می‌گذارند. گرفتن فال حافظ و شکستن گردو هم از رسوم شب یلدا است .

جشن شب یلدا در بین زرتشتیان همراه با موسیقی و نمایش است

مراسم شب یلدا در شهرهای ایران

شب یلدا یکی از سنت‌های قدیمی است که در ایران باقی مانده است. باور به نیرد تاریکی و روشنایی در این شب موجب پدید آمدن مراسم متعددی در بسیاری از شهرهای ایران است که تم اصلی این مراسم نیرد تاریکی و روشنایی از یک طرف وتازش سرمای اهریمنی است.

یکی از مراسمی که در شب چله در بعضی از شهرهای ایران متداول است "چله زری" و "عمو چله" است که درغرب ایران از جمله ملایر و کرمانشاه برگزار می‌شود .

سفره شب یلدا

میوه‌های شب یلدا با تزئینی جالب. تزئین میوه‌های شب یلدا به اشکال مختلف در سال‌های اخیر روایج یافته است.

آش شب یلدا