سندروم هاوانا؛ آیا روسیه پشت این ماجرا است؟
۱۴۰۳ فروردین ۱۴, سه‌شنبه
خواب‌آلودگی، سرگیجه، مشکلات در بینایی و سردرد؛ اینها عوارضی از سندروم هاوانا به شمار می‌روند که در میان شماری از مقامات و دیپلمات‌های غربی بویژه آمریکایی مشاهده شده است. مشخص نیست که ریشه این علائم در کجاست؟ برخی تحقیقات، سرنخ این سندروم را در واحد اطلاعات نظامی روسیه می‌دانند؛ صحبت از نوعی "سلاح شنیداری" با انرژی هدایت‌شده است؛ روسیه اما این اتهام را رد می‌کند.
سندروم هاوانا به مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌های پزشکی اطلاق می‌شود که سال ۲۰۱۶ نخستین‌بار در میان شماری از کارمندان سفارت ایالات متحده در هاوانا، پایتخت کوبا به ثبت رسید. این سندورم به همین دلیل، هاوانا نام گرفت.
گفته شده است که افراد مبتلا به این بیماری مرموز در اثر ایجاد یک موج فشار در سر به علائم یادشده همچنین به اختلال در خواب و تینیتوس (وزوز گوش) دچار می‌شوند.
روزنامه‌نگاران اشپیگل، اینسایدر و سی‌بی‌اس به شواهدی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد اعضای واحد اطلاعات نظامی روسیه با کد ۲۹۱۵۵ ضمن استفاده از سلاح‌های خاص، می‌توانند در پشت این عوارض قرار داشته باشند. این در حالی است که پیشتر نیز سوء‌ظن‌های نسبت به روسیه مبنی بر احتمال استفاده این کشور از چنین روش‌ها و سلاح‌هایی وجود داشت.
بیشتر بخوانید: "سندرم هاوانا" گریبانگیر دیپلمات‌های آمریکا در برلین
گزارش این روزنامه‌نگاران البته برخلاف یافته‌های سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا در سال ۲۰۲۳ میلادی است که چنین موضوعی را تکذیب کرده بودند. یکی از مقامات ارشد اطلاعاتی آمریکا در همین خصوص گفته بود که "بسیار بعید" است یک "دولت متخاصم" در پشت چنین سندرومی باشد.
پیشتر نیز نشریه اشپیگل و پلتفرم سوئدی "Bellingcat" گزارش داده بوند که روسیه در حال کار بر روی روشی است که از طریق آن می‌توان از راه دور امواج خطرناک را به سوی شخص هدف ارسال کرد. امواج رادیویی و صوتی می‌توانند از طریق گوشی موبایل به شخص مورد نظر منتقل شوند.
اولین مورد در آلمان
طبق گزارش‌ها علائم این سندروم در شماری از کارمندان و اعضای سرویس‌های مخفی کشورهای چین، آلمان، استرالیا، روسیه، اتریش و آمریکا نیز مشاهده شده است.
با این حال طبق برخی بررسی‌ها نخستین مورد از علائم این سندروم احتمالا سال ۲۰۱۴ در شهر فرانکفورت آلمان مشاهده شد. در آن زمان یکی از کارمندان کنسولگری آمریکا در این شهر دچار علائم سندروم هاوانا شد.
به گزارش نشریه آلمانی اشپیگل، خبرنگاران سال‌ها درباره این موارد تحقیق کردند؛ با قربانیان و کارشناسان مصاحبه کردند؛ اسناد داخلی را ارزیابی کردند و رد پای ماموران سرویس مخفی روسیه را دنبال کردند.
حال نتایج این تحقیقات نشان داده است که ماموران سرویس مخفی روسیه در حال تحقیق در مورد سلاح‌های شنیداری بودند. شناسایی عاملان احتمالی نیز امکان‌پذیر بود؛ آنها احتمالاً عضو سرویس‌های مخفی روسیه هستند.
واکنش روسیه: بی‌اساس است
در واکنش دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در روسیه، این گزارش‌ها را "بی‌اساس" خواند. به گفته او درباره این موضوع "از سال‌ها پیش در مطبوعات صحبت می‌شد"، اما هیچ‌کس "مدرک قانع‌کننده‌ای منتشر نکرده است."
به گزارش خبرگزاری فرانسه، پیش از این در سال ۲۰۲۲ شماری از کارشناسان آمریکایی گزارشی را منتشر کردند که بر مبنای آن انرژی الکترومغناطیسی و امواج فراصوت ساطع‌شده از فاصله کوتاه می‌توانند باعث بروز علائمی شوند که عمدتا در افراد مبتلا به سندروم هاوانا دیده می‌شود. یک سال بعد اما گزارش سرویس‌های اطلاعاتی حاکی از آن بود که "هیچ مدرک معتبری" مبنی بر استفاده از چنین سلاح‌هایی در ارتباط با سندروم هاوانا وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: ماموران سازمان اطلاعات آمریکا در وین و "سندروم مرموز هاوانا"
واحد اطلاعات نظامی روسیه که گفته می‌شود از چنین سلاح‌هایی استفاده می‌کند، مسئول عملیات خارجی است و با کد ۲۹۱۵۵ شناخته می‌شود. این واحد متهم به آن شده که چندین حمله در خارج از روسیه ترتیب داده است از جمله تلاش برای مسموم کردن سرگئی اسکریپال، جاسوس سابق روس در بریتانیا در سال ۲۰۱۸.
۱۵۰۰ مورد مشکوک به سندروم هاوانا
اشپیگل گزارش می‌دهد که مقام‌های آمریکایی رسما ابتلا به سندروم هاوانا را جزو موارد غیرعادی در وضعیت سلامت افراد می‌دانند. دولت جو بایدن بر اساس قانون هاوانا به قربانیان، غرامت پرداخت می‌کند اما آن را به "شرایط پیشین، بیماری‌های مرسوم و عوامل محیطی" نسبت می‌دهد.
طبق گزارش‌ها تا کنون حدود ۱۵۰۰ نفر با علائم ابتلا به این سندروم به نهادهای مربوطه مراجعه کرده‌اند. محافل دولتی در آمریکا اما تخمین می‌زنند که از میان این موارد تنها حدود ۱۵۰ مورد را می‌توان به سندروم هاوانا نسبت داد.