سفیر جمهوری اسلامی در مسکو در واکنش به گزارشهایی که سفر ابراهیم رئیسی به روسیه را ناموفق ارزیابی میکنند، گفت: «اینها همه گمانهزنیهای رسانهای است و نشان میدهد که آنها هیچ اطلاعی از محتوای مذاکرات صورت گرفته، ندارند.»
شبکه خبری انبیسی، شنبه دوم بهمن (۲۲ ژانویه) به نقل از منابع آگاه گزارش داد در جریان این سفر، روسیه با توجه به طولانی شدن مذاکرات احیای برجام در وین، با اطلاع آمریکا پیشنهاد یک توافق موقت را مطرح کرده که جمهوری اسلامی و ایالات متحده از آن استقبال نکردهاند.
وبسایت خبری انتخاب سوم بهمن به نقل از کاظم جلالی نوشت، "این ادعا نیز مطلقا غلط و دروغ است" و بیخبری رسانهها از محتوای مذاکرات رئیسی و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه را تائید میکند.
توافق موقت، طرح دولت بایدن؟
سایت خبری "نور نیوز" نیز روز شنبه مدعی شد، توافق موقت "اسم رمز طراحیشده از سوی دولت جو بایدن" است که رسانههای آمریکایی و برخی کارشناسان غربی پیش از آغاز دور جدید مذاکرات احیای برجام در دولت رئیسی به صورت گسترده مطرح کردهاند.
رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی میگوید رسانهها و کارشناسان غربی همزمان با طرح توافق موقت بر محدودیت زمانی برای به سر انجام رساندن مذاکرات وین نیز تاکید کردهاند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
از میانه فروردین امسال کمیسیون مشترک برجام به ریاست انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مذاکراتی را در وین آغاز کرد که هدف نهایی آن احیای برجام عنوان میشود. آمریکا برای نخستین بار پس از خروج از برجام به طور غیرمستقیم در این مذاکرات مشارکت دارد.
آمریکا و سه کشور اروپایی طرف توافق هستهای بارها تاکید کردهاند که احیای برجام ممکن است، اما زمان برای رسیدن به این هدف "نامحدود" نیست.
تائید تلویحی وجود پیشنهاد توافق موقت
کشورهای غربی معتقدند با توجه به پیشرفت برنامههای هستهای جمهوری اسلامی که محدودیتهای برجامی را کنار گذاشته، اگر مذاکرات احیای برجام به زودی به نتیجه نرسد، ادامه آن بیمعنی خواهد بود.
"نور نیوز" ادعا میکند، آمریکا با متهم کردن جمهوری اسلامی به وقتکشی و طرح مسئله توافق موقت دو هدف اصلی را دنبال میکند که نخستین آن "فرار از تعهدات برجامی و حفظ ساختار تحریمها" است.
این رسانه حکومتی دومین هدف آمریکا را چنین بیان میکند: «ارائه برخی مشوقهای مالی محدود و موقت به تهران در قبال پذیرش تعهداتی که معادل متوقف سازی فعالیتهای هستهای ایران است.»
وبسایت نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران در ادامه نوشت: «بسیار روشن است که جمهوری اسلامی ایران حتی حاضر به پذیرش بررسی پیشنهادی با این مشخصات نیز نمیباشد، چه رسد به آنکه وارد مذاکراتی با این دستور کار شود.»
این ادعا را میتوان تائید تلویحی وجود پیشنهاد توافق موقت تلقی کرد زیر اگر این پیشنهاد اصلا مطرح نبوده، پذیرش یا عدم پذیرش بررسی آن موضوعیت نداشت.
همراهی روسیه با خواست تسریع مذاکرات
میخائیل اولیانوف، مذاکرهکننده ارشد روسیه و نماینده این کشور در مقر سازمانهای بینالمللی در وین ۲۱ ژانویه (اول بهمن) در یک پیام توئیتری نوشت، همه طرفهای برجام در غیاب ایران و با حضور نمایندگان آمریکا برای ارزیابی وضعیت گفتوگوهای احیای برجام دیدار کردند.
به گفته اولیانوف "همکاران غربی" بر ضرورت به سرانجام رسیدن هر چه سریعتر پروسه مذاکرات وین تاکید دارند. او افزود روسیه نیز با فوریت این موضوع موافق است اما تعیین یک "ضربالاجل مصنوعی" را رد میکند.
سابقه دفاع روسیه از توافق موقت
روسیه علاوه بر همراهی با کشورهای غربی در مورد ضرورت تسریع روند مذاکرات، پیش از این نیز توافق موقت را یکی از گزینههای ممکن عنوان کرده بود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به گزارش خبرگزاری فارس، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه دولت رئیسی ۱۵ آذر در پاسخ به آنچه "پیشنهادات طرف مقابل برای یک توافق موقت" خوانده شده، گفته بود: «ما توافق موقت را توافقی خوب برای کشورمان نمیدانیم. توافق باید جامع باشد.»
بنابر این گزارش میخائیل اولیانوف یک روز بعد در واکنش به این سخنان با تاکید بر این که جمهوری اسلامی حق دارد موضوع خود را تعیین کند، گفت: «قطعاً، هیچ منافاتی بین توافقات موقت و جامع وجود ندارد.»
این که دیپلمات ارشد روسی بلافاصله به اظهارات امیرعبداللهیان درباره توافق موقت واکنش نشان داده و آن را گزینهای در کنار توافق جامع عنوان کرده، این احتمال را تقویت میکند که بر خلاف ادعای سفیر ایران در مسکو، روسیه میتوانند چنین پیشنهادی را مطرح کرده باشد.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه میخواهد تحریمهای اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله میکند در صورتی که با ایران معامله کند، میتواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
بسیاری از شرکتها و بخصوص بانکها معنی نقض تحریمها را بخوبی میدانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین میکند.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکتهای ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارشها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمیگردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربینهای گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریمها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدلهای تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بینالمللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطهای ندارند، دستشان برای سرمایهگذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایهگذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکتهای خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بینظیری است".
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکتهای بینالمللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانههای نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریمها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریمها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سالها به دلیل تحریمها راهی را پیدا نمیکرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
-
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایهگذاری میکند. دولت آمریکا در مورد این سرمایهگذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریمهای جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا بهقوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
نویسنده: محمود صالحی