سخنان فائزه هاشمی؛ "انعکاس درماندگی جامعه برای تغییر"

پروانه سلحشوری، نماینده سابق مجلس در واکنش به مصاحبه جنجال‌برانگیز اخیر فائزه هاشمی با «انصاف نیوز» در یادداشتی در سایت «دیده‌بان» به حملاتی پرداخته که چه از سوی اصلاح‌طلبان چه تندروها به او شده و بحثی را باز کرده است به نام ««ناتوانی آموخته شده».

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

اشاره او به این واقعیت است که امروز اکثریت جامعه ایران دچار حس درماندگی است. درماندگی جامعه‌ای که تلاش‌هایش «برای تغییرات مثبت، به نتایج ملموس منجر نشده» و «برای بهبود شرایط زندگی‌شان و تغییرات ایجاد شده در به فرسنگ‌ها دورتر» چشم دوخته‌، به این که «شاید مردی از خویش برون آید و کاری بکند.»

سایت انصاف نیوز روز شنبه متن و ویدئوی گفت‌وگوی مفصلی با فائزه هاشمی به مناسبت چهارمین سالروز مرگ اکبر هاشمی رفسنجانی را منتشر کرد که او در آن گفته است حکومت ایران اصلاح‌ناپذیر است و او دوست داشته ترامپ انتخاب شود زیرا «مردم هر چه تلاش می‌کنند اصلاحات انجام بگیرد برای حاکمیت "مرغ یک پا دارد" و نه تنها تغییری ایجاد نمی‌شود "برعکس مردم سرکوب می‌شوند».

از نظر او ادامه فشارهای ترامپ ممکن بود بالاخره حکومت را مجبور کند که درسیاست‌های خود تغییری به وجود آورد.

اما نماینده مجلس پیشین به فائزه رفنسجانی انتقاد می‌کند که این حس درماندگی برای یک فعال سیاسی «با رویکردی درون زا» که باید به دنبال بهبود شرایط باشد قابل پذیرش نیست و چنین فردی یا اصولا فعالان سیاسی نباید دلخوش به انتخابات کشورهای دیگر باشند.

روی سخن او نه فقط به فائزه رفسنجانی که به مجموعه‌ای از اصلاح‌طلبان، اصولگرایان اعم از تندرو و «اعتدال‌گرا» است که همگی این یا آن روی سکه را می‌خواستند؛ ترامپ یا بایدن و نگاه‌شان به انتخابات آمریکا بوده است. او می‌گوید: «نقد فائزه هاشمی بعضا توسط کسانی صورت می‌گیرد که آنها نیز چشم به انتخابات امریکا دوخته بودند و البته چشم به راه حضور جو بایدن در کاخ سفید. آنان نتیجه ایجاد این تغییر در کاخ سفید را، کاهش تحریم‌ها و در نهایت بهبودهای حداقلی در زندگی مردم می‌دانند اما به نظر می‌رسد که میان هر دو طیف؛ چه آنانکه که خواهان تداوم حضور ترامپ در قدرت بودند و چه آنانکه که بایدن را می‌پسندند، یک نقطه اشتراک وجود دارد و آن هم رنج بردن از "ناتوانی آموخته شده" است.»

کاهش تحریم‌ها «برای مردمی که حتی با واکسن کرونا هم سیاسی برایشان برخورد می‌شود»

پروانه سلحشوری می‌‌‌گوید گذشته از این که سخنان فائزه هاشمی چقدر قابل پذیرش باشد یا نه، نظر او تنها متخص به خودش نیست و «در محاوره‌های مردم یا در گروه‌های مجازی» نیز تکرار می‌شود و آنها نیز می‌گویند «اگر ترامپ بیاید، حتی اگر از جنگ و تحریم بمیریم بهتر از مرگ تدریجی با کرونا و زندگی در فقر و بدبختی است». بنابراین باید به سوال‌هایی کلیدی پاسخ داده شود.

از جمله این که اگر تحریم‌ها کاهش یابد، «برای مردمی که حتی با واکسن کرونا هم سیاسی برایشان برخورد می‌شود، چه سودی دارد؟» یا فرضی دیگر؛ مثلا بالا رفتن شانس محمدجواد ظریف در انتخابات ۱۴۰۰ و پیروزی او به عنوان رئیس جمهور آتی. آیا «تفاوتی به حال مردم ایجاد خواهد شد؟ مگر بیش از این است که جناب دکتر ظریف بفرمایند این همان سبک زندگی است که خودمان انتخاب کرده‌ایم؟»

این نماینده پیشین مجلس معتقد است که «باید بپذیریم که ملتی که خود را ناتوان از ایجاد تغییرات مثبت ببیند، شرایطش با رفتن ترامپ و آمدن بایدن بهتر نمی‌شود».

برخورد بی‌رحمانه یک جامعه جنسیت زده

در برخورد به سخنان فائزه هاشمی، فعال سیاسی و نماینده پیشین مجلس ایران منتقدانی از هر دسته و جناح به میدان آمدند. حتی برادر او محسن هاشمی. پروانه سلحشوری می‌پرسد مگر او مانند همه افراد سیاسی حق گفتن نظرش را ندارد؟ پس چرا مصاحبه‌اش «با سیلی از واکنش‌های انتقادی مواجه شده است؟»، «چرا برخی، اصلاح‌طلبان تا این حد قیم مابانه برخورد می‌کنند؟ چرا محسن هاشمی نامه سرگشاده می‌نویسد؟»

محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران در نامه سرگشاده‌ای به خواهرش از او خواست "صحبت‌های خود را اصلاح و از این موضع عذرخواهی" کند و مانع "تخریب پدر از طرف تجدیدنظرطلبان خارجی و افراطیون داخلی" شود.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

از نظر پروانه سلحشوری این برخوردها آیینه یک جامعه‌ جنسیت زده است که «از نگاه جنسیتی فارغ نمی‌شود و در قبال گفته‌های فائزه نیز با همین نگاه جنسیتی» برخورد می‌کند؛ «با حملات بی‌رحمانه» و «تلخ آنکه در این میان، زنان اصلاح‌طلب به مراتب بی‌رحمانه‌تر از سایر افراد مورد هجمه و حمله از هر سو قرار می‌گیرند.»

از نظر پروانه سلحشوری «زنگ‌های خطر مدت‌هاست» برای مردم و حکومت به صدا درآمده است. او به یک نمونه، از نمونه‌های بسیار اشاره می‌کند؛ مهاجرت سه هزار پزشک در عرض ۱۰ ماه و آنرا «هشداری» می‌داند که جدی گرفته نشده و امروز صدایش «به مراتب بلندتر از گذشته شده است». از نظر او «تغییر» نیاز اصلی جامعه است. 

کیهان سرنخ «کاسبان واقعی تحریم» را پیدا کرد

در دو روز اخیر از چپ و راست به فائزه هاشمی حمله شد. روزنامه کیهان با اشاره به انتقاد محسن هاشمی و محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و رئیس‌دفتر دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی که گفته بود «هیچ قوم و ملتی با نگاه به خارجی سربلند نشده» و نقل قولی هم از جواد امام، مدیرعامل بنیاد باران که گفته «فشار خارج چه از سوی ترامپ و یا بایدن موردقبول ما نیست»، پرسیده «کاسبان واقعی تحریم، چه کسانی هستند؟»

این روزنامه پس از وصل کردن انواع حوادث و گفته‌ها و ادعاها برای اثبات تلاش اصلاح‌طلبان برای افزایش «تحریم» و «براندازی» به  سخنان فائزه هاشمی رسیده و نتیجه گرفته است که او و اصلاح‌طلبان «کاسبان واقعی تحریم» هستند. کیهان می‌گوید حرف فائزه هاشمی «طبیعتاً حرف دل بسیاری از مدعیان اصلاحات است» و از جمله شواهد قعطی به «بیانیه‌های مکرر اصلاح‌طلبان رادیکال برای ماندن در برجام» اشاره کرده و می‌گوید «به‌ویژه نامه‌ای که شماری از اصلاح‌طلبان تندرو در خردادماه ۹۷ خطاب به مسئولان عالی نظام» نوشتند، تاکید بر مذاکره مستقیم با آمریکا بوده است.

کیهان نوشته است که تلاش‌های «مدعیان اصلاحات که بر مبنای تأکید بر لزوم مذاکره و دوری از اقدامات متقابل (به بهانه لزوم دوری از تنش‌زایی) در مقاطع مختلف» نیز سند دیگری بر این است که آنها خواهان تحریم و کاسبان تحریم بوده‌اند.

این ادعا از سوی کیهان به نمایندگی از سوی تندروترین جناح‌های قدرت در ایران در حالی طرح می‌شود که تمام تلاش‌های اصلاح‌طلبان از هنگام روی کار آمدن خاتمی برای تنش زدایی با منطقه و کشورهای غربی و کوشش‌های دولت اعتدال برای رسیدن به برجام و باز کردن درهای ایران روی جامعه جهانی در همین راستا با هدف برداشتن تحریم‌ها بوده است.

اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان در مقابل می‌گویند این پافشاری بر عدم مذاکره با آمریکا و تلاش تندروها برای شکست برجام بود که شدیدترین فشار تحریم‌ها را برای مردم ایران به همراه آورد. آنها به کاسبان تحریم در دوران محمود احمدی‌نژاد اشاره می‌کنند که منافع میلیاردی بردند. فشار تحریم‌ها در دوران ترامپ نیز اگر به ابعادی غیرقابل تصور نمی‌رسید چه بسا هم‌چنان به جیب مخالفان پذیرش پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی، طرفداران ادامه سیاست خصومت با آمریکا، اسرائیل و کشورهای عرب منطقه سودهای نجومی می‌رساند.

مردم حاضر شدند حتی به فلاحیان ری‌شهری رای دهند

در مقابل پروانه سلحشوری که می‌گوید سخنان فائزه هاشمی آیینه جامعه‌ای آسیب دیده است که دیگر امیدی به تغییر ندارد، کیهان می‌پرسد «مدعیان اصلاحات»، داعیه‌دار چه چیزی هستند «جز براندازی و کودتا؟» و «این چه نوع اصلاحاتی هست که با تحریم‌های ترامپ معنا پیدا می‌کند؟!»

سخنان پروانه سلحشوری را مهدی محمودیان، فعال اصلاح‌طلب و عضو حزب اتحاد نیز به شکلی دیگر تکرار کرده است. او می‌گوید: «واقعیت آن است که اظهارات خانم هاشمی فارغ از درستی و غلطی آن دیدگاه تعداد قابل توجهی از جامعه ایران را تشکیل می‌دهد».  او نیز معتقد است که «اکثریت مردم از ایجاد اصلاحات ناامید شده‌اند» زیرا با هیچ روشی به نتیجه نرسیده‌اند. نه با شرکت در انتخابات، نه با انتخاب بد به جای بدتر.

مهدی محمودیان در مصاحبه با شماره روز دوشنبه روزنامه مستقل می‌گوید: «مردم طی ۳۰ سال اخیر در هر انتخاباتی که اجازه حضور داشتند و یا حداقل‌های حضور فراهم بود به‌روشنی به کسانی رای دادند که در شعارهایشان خواهان تغییر رفتارها بودند؛ به خاتمی رای دادند برای اصلاح؛ حکومت اما خاتمی را تندرو خواند. در مجلس خبرگان حتی حاضر شدند به فلاحیان و ری‌شهری رای بدهند تا صدای اعتراض‌شان را به گوش حاکمیت برسانند، به روحانی رای دادند به کسی که سال‌ها منصوب حاکمیت بوده است، اما نتیجه این شد که امروز می‌بینیم تا سه روز به دولت منتخب و مستقر نمی‌گویند هواپیما را چه کسی زده است.» از نظر او «جامعه از انتخابات تا خیابان را رفته است و امروز ناامیدتر از هر روز دیگری به دنبال راهی برای تنفس می‌گردد».

لحن روزنامه کیهان در برخورد با فائزه هاشمی بر این سخن سلحشوری نیز مهر تایید می‌زند که او به خاطر زن بودن به مراتب «بی‌رحمانه‌تر» هدف حمله قرار می‌گیرد و اساسا حق اظهار نظر ندارد. کیهان نوشته است که فائزه هاشمی «جز انتساب به پدر مرحوم خود کیست و چیست و اگر فرزند مرحوم هاشمی نبود، چه جایگاهی داشت که اینچنین زبان به جسارت و وقاحت بگشاید.»