زمینههای بالاگرفتن درگیری سپاه و پژاک در غرب ایران
۱۳۹۴ شهریور ۱۱, چهارشنبه
بهمن ریحانی، فرمانده "سپاه نبی اکرم" استان کرمانشاه روز دوشنبه (۹ شهریور/ ۳۱ اوت) اعلام کرد که در درگیری نیروهای سپاه با نیروهای به گفته او "ضد انقلاب" تعدادی از این افراد کشته و زخمی شدند. این مقام محلی سپاه پاسداران از "پاکسازی" برخی از مناطق مرزی استان کرمانشاه خبر داد. او همچنین گفت در این درگیریها "مقادیر قابل توجهی سلاح و مهمات" نیز ضبط شده است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران هم روز دوشنبه به نقل از امیر شاه آبادی، سرپرست معاونت سیاسی و امنیتی استانداری کرمانشاه گزارش کرد که در درگیریهایی غرب کشور "تعدادی از نیروهای گروهک تروریستی پژاک در استان کرمانشاه کشته و یا زخمی شدند." امیر شاه آبادی بدون اشاره به میزان دقیق تلفات پژاک افزود که در این درگیری سروان پاسدار عبدالحمید حسینی، یکی از نیروهای "قرارگاه شهید کاظمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی" نیز کشته شده است.
پیش از وقوع این حوادث در استان کرمانشاه، در استان کردستان هم مقامات محلی بروز برخی درگیریها را تائید کردند. علیرضا آشناگر، استانداری کردستان، "حمله پژاک" به پاسگاهی در مریوان را تأیید کرده بود.
بیشتر بخوانید: رویارویی پیشمرگه‌های کرد ایرانی با سپاه و دستگیری ۳۰ نفر
اعدام "یک عضو پژاک" در زندان ارومیه
روز چهارشنبه (۲۶ اوت/ ۴ شهریور) و قبل از بروز درگیریها در کرمانشاه، بهروز آلخانی، زندانی سیاسی کرد، در زندان ارومیه اعدام شد. آلخانی به "ارتباط با پژاک" و "دخالت در قتل دادستان شهر خوی" متهم شده بود. گروه پژاک اعلام کرده بود که حملات خود را به تلافی حمله سپاه پاسداران به افراد این گروه و "نقض محرز آتشبس" انجام داده است.
"حزب حیات آزاد کردستان" معروف به "پژاک" مدعی‌ست "برای احقاق حقوق ملت کرد در ایران" مبارزه میکند. فعالیت این گروه بیشتر در مناطق مرزی بین ایران، عراق و ترکیه است و به گفته رحیم رشیدی، روزنامه نگار کرد مقیم واشنگتن، پژاک تحت هدایت و رهبری "حزب کارگران کردستان" (پکک) فعالیت میکند.
رشیدی به دویچه وله میگوید: «پژاک از نظر سیاسی، نظامی و ایدئولوژی یک گروه وابسته به پکک است و آقای عبدالله اوجالان را رهبر خود میداند. این گروه هیچ استراتژی مشخصی در رابطه با حل مسئلە ملی کردهای ایران ندارد. آمار دقیقی هم از تعداد نیروهای این گروه نداریم. پژاک در مرامنامه سیاسی خود هم از سرنگونی جمهوری اسلامی حرفی نمیزند و اساسا بە سرنگونی رژیم اعتقادی ندارد و به کرات این مسئلە را تکرار کردە است. بنابراین ادعای مبارزه مسلحانه این گروه علیه جمهوری اسلامی ایران، بدون یک استراتژی نظامی و روشن؛ بیمعنی است. سیاست و عملکرد و حتی زبان سیاسی این گروه کپی پکک است. اما ما میدانیم که پکک یک گروه مربوط به ترکیه هست و ترکیه و ایران شرایط سیاسی، نظامی و اقتصادی متفاوتی دارند. سیاستی که پکک در ترکیه پیاده میکند شاید جواب مثبتی بدهد و موفقیتآمیز باشد. ولی کپی این سیاست نمیتواند، خود بە خود در ایران و یا کشور دیگری جواب مشابهە همچون ترکیە بدهد».
این روزنامه‌نگار کرد، ضمن اشاره به "نارضایتی حزب دمکرات کردستان ایران و حزب کومله" از اقدامات پژاک، میگوید: «این گروه در چند سال گذشتە و با مشارکت رهبری پکک، نقاط استراتژی خط مرزی که احزاب اصیل کرد ایرانی چون حزب دمکرات کردستان ایران کە دو دهە پیش در آن مستقر بودند را به سپاه پاسداران ایران واگذار کرده است. این در حالی است کە تاکنون در این رابطە هیچ گونە توضیحی بە مردم کرد ندادەاند».
رشیدی بر این باور است کە توافق اتمی ایران با قدرت‌های جهانی بە سرکوب بیشتر داخلی بە ویژە در کردستان میانجامد و جمهوری اسلامی در صدد میلیتاریزە کردن بیشتر کردستان است. این روزنامەنگار کرد همچنین معتقد است کە مستقل نبودن پژاک در تصمیم‌گیری سیاسی بە عنوان یک حزب، عملکرد این جریان را نیز زیر سوال بردە است و این تردیدها زمانی بیشتر می‌شود کە پکک دارای روابطی خوب با ایران است و در تحولات منطقە هم در جبهە ایران قرار گرفتە است.
"آتشبس بین سپاه و پژاک"
سامان رسول پور، تحلیل‌گر ایرانی کرد، هم درباره علل درگیری پژاک با نیروهای سپاه پاسداران به دویچه وله چنین توضیح میدهد: «اقدامات پژاک تازگی ندارد. در یک دهه گذشته که پژاک فعالیت داشت هر از گاهی درگیریهایی هم وجود داشته است. در دو سال پیش که درگیریهای گسترده و سختی بین پژاک و نیروهای سپاه پاسداران در کوهستان قندیل درگرفته بود، گفته شد که یک توافقی بین سپاه و پژاک برای آتشبس انجام گرفته است. بعد از این آتشبس حدود دو سالی بود که سلاح‌ها خاموش شد. بر مبنای این توافق پژاک متعهد شده بود که فعالیت مسلحانه خود را متوقف و حمله نکند. متقابلا حکومت ایران هم متعهد شده بود که اعدام زندانیان سیاسی کرد را متوقف بکند. به نظر میرسد که این اتفاق حدود دو سال افتاد. پژاک حملات خود را تا حدودی متوقف کرد و جمهوری اسلامی ایران هم احکام اعدام را اجرا نکرده بود و تعداد اعدامیهای هم کاهش پیدا کرده بود».
بیشتر بخوانید: تدریس زبان کردی؛ نشانه تغییر سیاست دولت یا بازی سیاسی
اما چه چیز باعث شد که درگیریها دوباره از سرگرفته شد؟ رسولپور به این پرسش دویچه وله چنین پاسخ میدهد: «به نظر من دو عامل برای این درگیریها وجود دارد اولی عامل منطقهای و دیگری پیروی از مسئله کنش و واکنش. وقتی جمهوری اسلامی ایران اعدام میکند، پژاک هم واکنش نشان میدهد و حملات انتقام‌جویانه انجام میدهد. اما به لحاظ منطقهای هم حکومت ایران از افزایش درگیری بین پکک و ترکیه خرسند بوده است. دولت ایران مایل نیست مشکل کردها در ترکیه حل بشود چون این مسئله در سرنوشت کردهای ایران هم تاثیر میگذارد و جمهوری اسلامی میخواهد که مسئله کرد در ترکیه لاینحل باقی بماند. مسئله حمله به کامیون‌ها و یا حمله به خط لوله را هم رسما پکک بر عهده نگرفته است».
رسول پور نتیجه می‌گیرد که جمهوری اسلامی ایران بعد از توافق اتمی با ۶ قدرت جهانی این پیام را میدهد که در داخل تغییری رخ نمی‌دهد و برخورد همچنان از موضع قدرت و اقتدار خواهد بود. این کارشناس تاکید میکند که تا زمانی که مشکلات کردها به شکل ریشهای در ایران حل نشود، شاهد درگیریها و خشونتهای بیشتری خواهیم بود.