روزی برای هرکس که به خاطر قلم زندانی است
روز ۱۵ نوامبر از سوی انجمن جهانی قلم به عنوان روز "نویسندگان زندانی" نام گذاری شده است. به گزارش کمیته نویسندگان زندانی انجمن قلم، تنها در شش ماهه اول سال ۲۰۱۱ میلادی، ۲۳ نویسنده تهدید به قتل شده‌اند، ۱۱ نویسنده مفقود شده‌اند، برای ۱۰۷ نویسنده حکم زندان صادر شده و۲۴ نویسنده نیز در سراسر جهان کشته شده‌اند. بر اساس این گزارش در همین زمان ۶۴۷ نویسنده ممنوع‌القلم شده‌اند.
«دیرک زاگر» مدیر انجمن قلم آلمان، در گفت و گو با شبکه دو تلویزیون آلمان (ZDF) درمورد وضعیت نویسندگان در ایران گفته: «در ایران نویسندگان و روزنامه‌نگاران همچنان در حال رویارویی با حکومت هستند و به زندانی مخوف در تهران فرستاده می‌شوند که خوفناکی آن خارج از تصور است.»
وی همچنین شرح داده که زندان اوین به شکنجه‌هایش معروف است به خصوص درمورد زندانیان سیاسی و نویسندگان منتقد که به حبس‌های طولانی در این زندان محکوم می‌شوند.
فرج سرکوهی عضو انجمن قلم آلمان و مشاور این نهاد در حوزه ایران، به دویچه وله می‌گوید که انتخاب روز نویسندگان زندانی، بهانه‌ای است تا توجه افکار عمومی جهان نسبت به این افراد جلب شود. وی تاکید می‌کند که این تنها کاری نیست که انجمن قلم در این روز انجام می‌دهد: «بیش از ۱۱۲ شعبه‌ی انجمن قلم در سراسر دنیا، برنامه‌های گوناگونی در این روز برگزار می‌کنند، ازجمله کنفرانس‌های مطبوعاتی، داستان‌خوانی، شعرخوانی و ارائه گزارش در مورد وضعیت نویسندگان در کشورهایی که یا تحت تعقیب قرار می‌گیرند یا سانسور و زندانی می‌شوند، و البته به طور دقیق یعنی با ذکر اسامی، با ذکر موارد و غیره. این گزارش‌ها برای رسانه‌ها فرستاده می‌شوند و در برخی کشورها مثل آلمان در رسانه‌ها هم منتشر می‌شوند. هدف این روز اصولاً برانگیختن توجه افکارعمومی اروپایی یا آمریکایی به وضعیت نویسندگان زندانی است و انجمن قلم بین‌المللی "پن"، سعی می‌کند که در این روز توجه افکارعمومی را برانگیزد.»
فرج سرکوهی ادامه می‌دهد که برانگیختن افکارعمومی به فشار بر دولت و حکومت منجر می‌شود: «پن سعی می‌کند که با تماس‌های گوناگون و به کار گرفتن اهرم‌های گوناگون، دولت‌های اروپایی را وادار کند که در مذاکرات و معاملات‌شان با ایران مسئله‌ی حقوق بشر و آزادی بیان را که یکی از بندهای حقوق بشر است، در نظر گیرند.»
ولی آیا تا کنون انجمن قلم موفق شده با وارد کردن این فشارها یک نویسنده زندانی را نجات دهد؟ فرج سرکوهی به مورد شخصی خودش اشاره می‌کند: «من محکوم به سه بار اعدام شده بودم و یکی از چیزهایی که بسیار در آزادی من تأثیر داشت، "پن" آلمان بود که آن موقع توانست با دولت آلمان تماس بگیرد و دولت آلمان را از طریق اهرم افکارعمومی وادار کند که به دولت ایران فشار آورد و در نهایت حکم اعدام من به یکسال حبس تبدیل شد. بخش مهمی از این موضوع، نتیجه‌ی فعالیت‌های "پن" آلمان بود.»
فرج سرکوهی تاکید می‌کند که این موارد اگر در ایران تنها یک بار بوده در مورد کشورهای دیگر بارها و بارها اتفاق افتاده است.
«شما تنها نیستید»
به غیر از نمونه‌هایی که تلاش‌ها و اطلاع رسانی‌های انجمن قلم باعث آزادی یک نویسنده زندانی شده، مواردی هم بوده که این انجمن و نویسندگان مشهور عضو آن به زندانیان نامه نوشته‌اند و به این ترتیب، زندانی را متوجه کرده‌ان که او تنها نیست و دنیا او را فراموش نکرده است.
فرج سرکوهی می‌گوید: «مهم‌ترین هدف این است که به نویسندگان سراسر دنیا گفته شود که شما در برابر دیکتاتور‌ها تنها نیستید. چون وقتی کسی را زندانی می‌کنند، آن فرد خود را در برابر یک سیستم قدرتمند، تنها احساس می‌کند. "پن" سعی می‌کند که با ارتباط با آن زندانی، به او این حس را بدهد که شما تنها نیستید و فراموش نمی‌شوید و همکاران‌تان از شما حمایت می‌کنند.»
معیار انجمن قلم برای حمایت از یک نویسنده زندانی تنها یک چیز است. فرج سرکوهی می‌گوید: «کسی که تخیل یا تفکر خودش را در قالب‌های ادبی‌ـ هنری یا ادبی بیان کرده و به این دلیل زندانی شده یا تحت تعقیب قرار گرفته، ما از او حمایت می‌کنیم. حالا این که کیفیت اثرش خوب است یا نه، آن مسئله‌ای است که به نقد ادبی مربوط می‌شود و به "پن" مربوط نمی‌شود.»
فرج سرکوهی در توضیح این که نویسندگان یاد شده چگونه شناسایی می‌شوند می‌گوید: «شعب مختلف "پن" با همکاران خود در سراسر دنیا تماس دارند. ما اطلاعات‌مان را اول از طریق همکاران همان کشورها می‌گیریم. دوم این که انجمن قلم بین‌المللی و شعب‌اش یکی از نهادهای معتبر دنیاست و به همین دلیل ما با عفو بین‌الملل ارتباطات خیلی خوبی داریم، همچنین با گزارشگران بدون مرز و با همه‌ی نهادهای مدافع حقوق بشر ارتباطات گسترده‌ای داریم و بخشی از اطلاعات‌مان را از طریق آن‌ها می‌گیریم. علاوه بر این، انجمن قلم بودجه‌ای دارد برای ترجمه‌ی آثار نویسندگان کشورهایی که از نظر اقتصادی ضعیف‌ترند و ادبیات‌شان زیاد مشهور نیست، مثل ایران، از طریق این ترجمه‌ها ما با آثارشان آشنا می‌شویم.»
۱۵ نوامبر روزی است برای تلنگر زدن به افکار عمومی و انتشار آمارهایی که نشان می‌دهند همچنان بخش‌هایی از دنیا مناطقی بسیار ناامن برای کسانی است که اهل اعتراض هستند و قلم‌شان تیز است.
نویسنده: میترا شجاعی
تحریریه: مهیندخت مصباح