بیش از ۸۰۰ هزار کشته در نسلکشی رواندا
بیست سال پیش نسلکشی در رواندا بیش از ۸۰۰ هزار کشته برجای گذاشت. جامعه جهانی، بخصوص سازمان ملل متحد و فرانسه به دلیل خودداری از مداخله به موقع برای خاتمه آن با انتقاد جهانیان مواجه شدند.
آغاز نسلکشی
روز ششم آوریل ۱۹۹۴ موشکی در نزدیکی فرودگاه کیگالی، پایتخت رواندا، به هواپیمای جونوال هابیاریمانا، رئیس جمهوری این کشور اصابت کرد. در پی این حمله او که از قوم هوتو بود، به همراه سییرین نتاریامیرا، رئیس جمهوری بروندی، و هشت سرنشین دیگر این هواپیما کشته شدند. روز پس از این حادثه نسلکشی در رواندا آغاز شد که به کشته شدن دستکم ۸۰۰ هزار نفر منجر شد.
کشتار هدفمند
هوتوهای تندرو این حمله موشکی را به مخالفان قوم توتسی نسبت دادند و حملات گسترده خود را علیه اقلیت قومی توتسی و هوتوهای میانهرو آغاز کردند. کشتار مخالفان برنامه ریزی شده انجام شد. در مرکز توجه آنها ابتدا فعالان حقوق بشر، ژورنالیستها و سیاستمداران مخالف بودند.
نجات خارجیان
در حالی که همهروزه هزاران نفر در کیگالی و روستاهای رواندا به قتل میرسیدند، نیروهای ویژه بلژیک و فرانسه به سرعت حدود ۳۵۰۰ شهروند خارجی را از این کشور بیرون بردند. چتربازان بلژیکی در ۱۳ آوریل موفق شدند هفت کارمند آلمانی شبکه خبری آلمان "دویچه وله" و خانواده آنها را از کیگالی خارج کنند. تنها ۸۰ نفر از ۱۲۰ کارمند رواندایی این شبکه از این کشتار جان سالم به در بردند.
بیتوجهی جهانی
رومئو دالر، فرمانده کانادیایی کلاه سبزهای سازمان ملل متحد میگوید برنامه کشتار توتسیها از آغاز سال ۱۹۹۴ در دستور کار بود. او این خبر را در ۱۱ ژانویه به اطلاع سازمان ملل متحد رسانده بود، اما به گزارش او ترتیب اثر داده نشد. گفته میشود که کوفی عنان، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد، به هشدارهای بعدی فرماندهان این سازمان جهانی نیز اهمیتی نداده بود.
تبلیغ رسانهای نفرت
شبکه رادیویی (RTLM) و هفته نامه "كانگورا" به نفرت علیه قوم توتسی دامن میزدند. هفته نامه "كانگورا" حتی در سال ۱۹۹۰ "ده فرمان" نژادپرستانه قوم هوتو را منتشر کرد. شبکه رادیویی (RTLM) نیز در برنامههای موسیقی و ورزشی خود مردم را به قتل شهروندان توتسی ترغیب میکرد.
پناه به هتل
در کیگالی بیش از هزار نفر به هتلی در این شهر پناه بردند. پس از آن که میل کالینز، رئیس بلژیکی این هتل کشور را ترک کرد، فردی به نام روسهسا باگینا سرپرستی این هتل را به دست گرفت. او با پرداختن پول و مشروب فراوان شبهنظامیان هوتو را از کشتار پناهجویان هتل بازداشت.
کشتار در کلیسا
جانیان به پناهندگان به کلیساها نیز رحم نکردند. حدود ۴ هزار مرد، زن و کودک در کلیسایی در نزدیکی کیگالی به قتل رسیدند. جانیان با چاقو، دشنه و تبر قربانیان خود را از پای درمیآوردند. این کلیسا امروز یادگاری از این حوادث دردناک است. جمجمه و استخوانهای قربانیان، لباسها و دیوارهای سوراخسوراخشده یاد آن زمان را زنده نگاه میدارند.
نقش فرانسه
فرانسه رابطه نزدیکی با رژیم حاکم هوتوها داشت. قوای نظامی فرانسه در ماه ژوئن پس از آن که شورشیان هوادار جبهه میهنپرستان رواندا (RPF) موفق شدند جانیان را به عقبنشینی وادار کنند، وارد عمل شدند. ارتش فرانسه نظامیان و شبه نظامیانی که مسئول نسل کشی بودند را یاری رساند تا به زئیر (جمهوری دمکراتیک کنگو) بگریزند. این افراد هنوز خطری برای صلح در رواندا هستند.
موج پناهجویان
میلیونها نفر از قوم توتسی و هوتو در جریان این نسل کشی به تانزانیا، زئیر و اوگاندا پناهنده شدند. شمار پناهندگان به زئیر حدود دو میلیون نفر است. نظامیان پیشین هوتو و کسانی که در نسل کشی دخالت داشتند قدرت را در میان این پناهجویان به دست گرفته و سازمان "گروههای دمکرات برای آزادی رواندا (FDLR)" را تاسیس کردند. این سازمان تا امروز عاملی برای بیثباتی در شرق کنگو بوده است.
فرار جانیان
یک سرباز در چهارم ژوئیه سال ۱۹۹۴ در مقابل کلیسای "خانواده مقدس" پاس میدهد. شورشیان جبهه میهن پرستان رواندا (RPF) به تدریج همه بخشهای این کشور را آزاد و جانیان را مجبور به فرار کردند. فعالان حقوق بشری اما بر این نظرند که اعضای این جبهه نیز برای به قدرت رسیدن دست به جنایتهای فراونی زدهاند. تا امروز هیچ یک از این افراد نیز برای این اقدامات وحشیانه خود به دادگاه فراخوانده نشده اند.
پایان نسل کشی
ژنرال پل کاگامه، رئیس جبهه میهن پرستان رواندا (RPF) روز ۱۸ ژوئیه سال ۱۹۹۴ اعلام کرد که جنگ با هواداران دولت سابق خاتمه یافته است. شورشیان کنترل بر کیگالی و شهرهای مهم دیگر را به دست گرفتند. آنها در ابتدا دولتی موقت تشکیل دادند. کاگامه از سال ۲۰۰۲ رئیس جمهوری رواندا شده است.
زخمهای باقیمانده
قتل عام رواندا حدود یکصد روز به طول انجامید. بیشتر قربانیان وحشیانه با دشنه به قتل رسیدند. همسایه همسایه را میکشت. لاشههای مردان، زنان و کودکان خیابانها را پر کرده بود. هیچ خانوادهای نبود که قربانی نداده باشد. نه تنها زخمهای بدن که زخمهای روح میلیونها نفر هنوز باز هستند و نسلکشی را فراموش نمیکنند.