بزرگترین نمایشگاه کامپیوتر برای نابینایان ده ساله شد

در حاشیه این دوره از نمایشگاه "سایت سیتی" در فرانکفورت چندین نشست سخنرانی و بحث و گفت‌وگو در زمینه‌های چشم‌پزشکی، مشاورت نابینایان و چگونگی برخورد مردم با این طیف از جامعه، برگزار شد. برای نمونه پروفسور والتر از دانشگاه صنعتی آخن نمونه‌های موفق و کارای پیوند پرده‌ی مصنوعی چشم را معرفی کرد که توسط آن، فرد کاملاً نابینا دو درصد بینایی خود را باز می‌یابد.

ورود داده‌ها

عموما داده‌پردازی سه بخش را در برمی‌گیرد که بخش نخست آن همان ورود داده‌ها به دستگاه‌های کامپیوتری است. از آنجا که به تازگی صفحه کلید‌ها که تا کنون در ورود داده‌ها نقش اصلی را بازی می‌کردند، جایشان را به صفحه‌های صاف بی‌کلید یا همان فینگرتاچ داده‌اند، بسیاری از شرکت‌های ویژه‌ی نابینایان، صفحه کلیدهای ویژه‌ای برای پرهیز از این مشکل ساخته‌اند.

یک شرکت لهستانی دستگاه کوچک دویست گرمی ساخته است به نام "بریل پن" Braillepen که به آسانی به آی‌فون و دستگاه‌های مانند آن وصل می‌شود. نابینا با کمک این دستگاه تند و راحت می‌تواند متن دلخواهش را بنویسد.

اما اسکنر ها هم کار ورود داده به کامپیوتر را انجام می‌دهند. شرکت پروتاک از نورنبرگ در جنوب آلمان، اسکنر ریزی را نمایش عرضه کرده که به آی‌فون وصل می‌شود و نابینا به کمک آن میتواند شماره مسلسل کالاهای گوناگون را بخواند. یک برنامه که در آی‌فون نصب شده، نام کالای مورد نظر را برای نابینا می‌خواند و وی به این ترتیب می‌تواند از محتوی قوطی‌های کنسرو آگاه شود.

عنصر دوم داده‌پردازی کارهای سخت افزاری و نرم افزاری درون کامپیوتر است. در این بخش، شرکت‌ها می‌کوشند برنامه‌های ویژه ی نابینایان را هرچه خودکارتر بسازند. شرکت تاکتیل ویو Taktil View از هلند نرم‌افزاری به همین نام را ارائه کرده که به کمک آن نابینایان می‌توانند شخصاً نقشه حتا نقشه‌های شهرها را تولید و چاپ کنند. این برنامه، در نابینا توانمندی کارهای گرافیکی را ایجاد می‌کند.

بخش اصلی داده‌پردازی که دستیابی به تکنیک‌های کامپیوتری را برای نابینایان مشکل می‌کند، خروج داده‌هاست. از آنجا که چاپگرها و مانیتورها برای نابینا قابل استفاده نیستند، بیشتر دستگاه‌های ویژه این بخش را به عهده دارند. برجسته نگارها، متن را قابل لمس و صداسازها گاه حتا تصویرهای کوچک را شنیداری می‌کنند. چاپگرهای نابینایی کوچکتر، سریعتر و کم سروصداتر می‌شوند و دستگاه‌های معمولی آنچه را که بر روی صفحه‌ی اکرانشان می‌آید، با صدای مصنوعی می‌خوانند.

درحالیکه شرکت اپل صداساز خود را در سیستم عامل همه‌ی دستگاه‌هایش جا داده، شرکت‌های دیگر برای سیستم‌های عامل ویندوز، آندروید و مانند آنها صداهای تازه‌تر می‌سازند. یکی از برنامه های جالب در بخش خروج داده‌ها، برنامه ی آر تی اف سی  RTFC است که توسط یک مهندس نابینا طراحی شده است. این برنامه متن‌های گوناگون را به خط ویژه ی نابینایان تبدیل و حتا شنیداری می‌کند.

سه بخش در یک دستگاه

امروزه کاربران در پی دستگاه‌هایی هستند که هر سه بخش داده‌پردازی را در خود جا داده باشد. شرکت هندیتک Handytech از شهرک هرب Horb در آلمان، دستگاه کوچکی به نام بریل سنس Braillesense را ساخته که جز متن‌نویسی و پخش کتاب‌های شنیداری و گشت‌و‌گذار در اینترنت، می‌شود چندین کار دیگر نیز با آن انجام داد. پرونتو Pronto از شرکت باوم Baum نام دستگاهی با همین امکانات است که با دستگاه یادشده رقابت می‌کند و می‌توان آن را به عنوان برجسته‌نگار به آی‌فون و تلفن‌های همراه دیگر مرتبط کرد.

اما این دستگاه‌ها سیستم‌های عامل ویژه‌ای دارند، در صورتی که کاربران نابینا در پی استفاده از لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای معمولی هستند. شرکت لودویگ بکر از شهر مانهایم محصولی به نام ایزیتایم easytime را ساخته که در اصل یک نت‌بوک با افزوده‌های ویژه ی نابینایان است. این دستگاه که هنوز به بازار نیامده، ۲ کیلو وزن دارد و با سیستم عامل ویندوز ایکس پی کار می‌کند.

دریمبریل dreambraille نام یک دستگاه کره‌ای است که سبک‌تر از دستگاه پیشین و یک لپ‌تاپ کامل با افزوده‌های ویژه ی نابینایان است. این دستگاه که هم اکنون در چند کشور آسیایی و آمریکایی به فروش رسیده، سریع، بهتر و با ویندوز ۷ کار می‌کند.

دری به جهان نابینایان

اگر تا کنون شرکتهای یادشده می‌کوشیدند جهان کامپیوتر و در نتیجه جهان بینایان را برای نابینایان دست‌یافتنی کنند، در نمایشگاه امسال این گرایش نیز مشاهده می‌شد که دری هم به جهان نابینایان باز شود.

برای نمونه شرکت پرکینز که از سال ۱۹۵۱ میلادی دستگاه‌های نابینایی با کیفیتی بالا را میسازد، به دستگاه خود صفحه‌ی اکرانی افزوده است. بدین ترتیب کسی که خط ویژه ی نابینایان را نمی‌داند، می‌تواند نوشته‌های تایپ نابینایی را دنبال کند.

این دستگاه قرار است در آغاز سال تحصیلی آینده به بازار بیاید و در مدرسه‌های امریکا مورد استفاده قرار گیرد. دستگاه دریمبریل نیز همانطور که اشاره شد، یک لپ‌تاپ کامل محسوب می‌شود و هم‌زمان برای بینا و نابینا قابل استفاده است.

بها در برابر تنوع

اگرچه در نمایشگاه "سایت سیتی" مانند هر سال، تازه‌های فنی آنقدر زیاد بودند که در سه روز نمی‌شد همه را دید، این پرسش پیش می‌آید که چه کسانی توان خریدن این دستگاه‌های گران را دارند.

یادداشت‌بردارها و چاپگرهایی که نام بردیم هریک ۵ تا ۶ هزار یورو قیمت دارند یا دستگاه دریمبریل که حتی بهای بالاتری دارد. افزون بر این، تحول و تکامل تکنیک چنان سرعت گرفته که دستگاه‌های ویژه‌ی نابینایان همیشه یک گام عقب‌تر هستند و هم‌قدم با دستگاه‌های معمولی تکامل نمی‌یابند.

با این حال مایه‌ی امیدواری است که شرکت‌هایی هم هستند که به جای تولید دستگاه‌های ویژه‌ی نابینایان، دستگاه،های معمولی در بازار را با اندک تغییری برای نابینایان قابل دسترسی و استفاده کرده و می‌کنند. نمونه‌ی این گونه شرکت‌ها اپل است که در همه‌ی دستگاه،های تازه‌ی خود امکان شنیداری کردن را گنجانده است.