بازار مسگری کرمان و نوای چکش‌هایی کە خاموش می‌شوند

مجموعە گنجعلی‌خان یکی از بازار‌های مشهور و تاریخی کرمان است. پته، قالی و پستە از سوغات‌های کرمان محسوب می‌شوند. اما در کنار این‌ها، یکی از راسته‌های محبوب گردشگران "راستە مسگران" است.

کرمان بە دلیل وجود معادن مس، از قدیم یکی از مراکز مهم ساخت ظروف مسی بودە است. هنر قلم‌زنی بە سبک "سطح‌کاری" خاص منطقه کرمان است. در این روش، مسگران از ایجاد فرورفتگی در ظروف پرهیز می‌کنند و فقط طرح مورد نظر را بر روی سطح مس می‌اندازند.

کاوش‌های باستان‌شناسان آمریکایی در سال ١٩۶۴ میلادی در تل ابلیس (به معنای تپه شیطان) کە در دشت بردسیر در ۸۰ کیلومتری جنوب‌غربی شهر کرمان واقع شدە است، نشان می‌دهد کە ساکنان این منطقه در دورە هزارە پنجم قبل از میلاد از ابزارهای مسی استفادە کردەاند.

اگرچه بازار مسگران کرمان زمانی رونق زیادی داشتە و از هر سویش صدای چکش‌زنی به گوش می‌رسیده، اما به گفتە فعالان حوزه گردشگری از این بازار تنها مجسمه مرد مسگر و چند نمایشگاه محصولات مسی به یادگار مانده است. در حال حاضر حتی يک کوره مس در بازار کرمان دیده نمی‌شود.

تعداد شاغلان در بازار مسگران کرمان از چند صد نفر در دهه‌های گذشتە به چند نفر در حال حاضر کاهش یافتە است. بیشتر قلم‌کاران اساتید سالخوردە هستند و جوانان کمی این هنر را آموختەاند. افزایش قیمت جهانی مس، افزایش‌دستمزد هنرمندان مسگر و استفادە عموم از ظرف و ظروف چینی از دلایل عمده کاهش رونق صنعت مسگری به شمار می‌رود. اما دلایل دیگری نیز وجود دارد.

تنها سرنوشت راستە مسگران در بازار گنجعلی‌خان این‌گونه نیست. بازار کفاش‌ها، کلاه‌مال‌ها، گیوه‌دوزها، نمدمال‌ها و زرگرها هم تعریفی ندارد. فعالان بازار می‌گویند محصولات چینی به دلیل ارزان‌تر بودن، حتی با وجود کیفیت پایین‌، جای تولیدات داخلی را گرفتە است. برای برخی از مشتری‌ها تشخیص محصول دست مسگران، از نمونه چینی آن به یک چالش تبدیل شدە است.

مشکلات اقتصاد ایران از جمله تحریم‌ها، تورم و کاهش قدرت خرید مردم به شدت بە صنایع دستی و گردشگری آسیب زدە است. علی‌رغم برخورداری از اقلیم‌های متفاوت و ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی بسیار، ورود گردشگران خارجی به ایران در سال‌های اخیر کاهش چشمگیری داشتە است.

این وضعیت بسیاری از صنایع دستی ایران را در آستانه نابودی قرار دادە است. اما بعضی از کشورها از فرصت‌های بە‌دست‌آمده نهایت استفادە را بردەاند. برای مثال چین بازار مس‌گری را از آن خود کردە و کشورهایی مثل ترکیه، هند و پاکستان سعی در به دست گرفتن بازار فرش و قالی دارند، بازاری کە ایران در گذشته جایگاهی مهم در آن داشت.