استقبال چشمگیر جوانان، دلیل کاهش مدت دوره سربازی؟

دویچه وله: با نظر به اعلام ستاد کل نیروهای مسلح می‌توانید به ما بگویید که از کی اینطور است که جوانان استقبال گسترده و چشمگیر از سربازی می‌کنند؟

فرامرز قره‌باغی: ببینید، موضوع استقبال مطرح نیست. خدمت سربازی برای همه‌ی جوانان پسر بالای نوزده سال اجباری است و باید خدمت سربازی‌شان را بگذرانند. اما بخاطر اینکه نرخ رشد جمعیت ایران در دهه‌ی شصت بالای ۳ درصد بوده، افزایش جمعیت حالا دارد خودش را نشان می‌دهد و ستاد نیروهای مسلح برایش امکانپذیر نیست که دوسال همه‌ی جوانها را در خدمت سربازی نگه بدارد. چون بهرحال به سربازی بردن جوانها هم برای نیروهای مسلح هزینه‌های در پی دارد. علت کاهش خدمت سربازی افزایش تعداد جوانهایی است که به سن خدمت سربازی رسیده‌اند و به اصلاح مازاد نیاز محسوب می‌شوند. منتها در دوره‌ی آقای خاتمی قرار شد که سربازی را بفروشند. یک مدت کوتاهی هم این کار را کردند. ارتش و ستاد نیروهای مسلح مخالفت کردند، با این حال بخاطرمازاد نیروی انسانی وظیفه اعلام کردند که خدمت سربازی مدتش کاهش پیدا می‌کند. همانطور که می‌دانید نیروهای مسلح ایران تقریبا نیمه حرفه‌ای محسوب می‌شوند. بخشی‌شان در دانشکده‌ها و آموزشگاههای نظامی و انتظامی آموزش می‌بینند که اینها نیروهای حرفه‌ای هستند. و بخشی از نیروهای مسلح هم جوانانی هستند که به خدمت سربازی می‌روند، به مدت دوسال باید خدمت‌شان را طی بکنند که الان به دلیل مازاد نیاز بودن کسی از خدمت سربازی معاف نمی‌شود، بلکه مدت خدمتش کاهش پیدا می‌کند.

دویچه وله: این مسئله با درکی که شما از روحیه‌ی جوانان در ایران دارید، با چه واکنشی فکر می‌کنید روبه‌رو بشود یا چه واکنشی را تاکنون شما مشاهده کرده‌اید؟

فرامرز قره‌باغی: می‌شود گفت که اکثر قریب به اتفاق جوانان ایرانی استقبال می‌کنند از کاهش خدمت وظیفه. همانطور که هنگامی که مسئله‌ی خرید خدمت سربازی در واقع مطرح شد، بسیاری از جوانهایی که امکان مالی داشتند، رفتند و خدمت سربازی‌شان را خریداری کردند. طبعا دوره‌ی خدمت سربازی دوره‌ی آسان و سهلی نیست و طبیعتا جوانها ترجیح می‌دهند که بجای اینکه دوسال خدمت سربازی بکنند، در مقاطع دانشگاهی به تحصیل بپردازند یا اینکه وارد بازار کار بشوند.

دویچه وله: تا چه حد هم‌اکنون این بحث در ایران وجود دارد که جوانها به‌جای خدمت سربازی وارد خدمات اجتماعی بشوند؟

فرامرز قره‌باغی: به هرحال فرصت‌های کاری در حال حاضر در کشور بسیار کم است، به ویژه برای جوانها، و یک رقابت شدید برای دستیابی به فرصت‌های شغلی بین جوانها وجود دارد. با این حال این طور به نظر می‌رسد که همین دو سال هم اگر کاهش پیدا بکند، فرصت مغتنمی‌ است برای جوانهایی که در صف‌های طولانی اشتغال منتظر کسب یک فرصت شغلی هستند تا بتوانند امرار معاش بکنند و گذران زندگی بکنند. همانطور که می‌دانید، بخش عمده‌ای از جوانهای ایرانی در حال حاضر به دلیل کمبود فرصت‌های شغلی به خانواده‌ها وابسته شده‌اند و خانواده‌ها مجبورند آنها را از نظر مالی تامین بکنند. بهرحال کاهش خدمت سربازی هم می‌تواند یک امکانی باشد برای اینکه به آنها فرصت بدهد که جست‌وجوی بیشتری بکنند برای یک کار مناسب، کاری که بتواند آینده‌ی آنها را به لحاظ مالی تامین کند.

دویچه وله: اینطور من توضیح شما را می‌فهمم که ورود جوانها به خدمات اجتماعی هم راه‌حلی نیست، با توجه به امکانات کم شغلی.

فرامرز قره‌باغی: ما یک جامعه‌ای داریم با فرصت‌ها و امکانات محدود و نیروی انسانی زیاد. همانطور که گفتم، نرخ رشد جمعیت در دهه‌ی شصت بیش از ۳درصد بوده و همین موجب شده که الان در واقع سپاه بیکاران و سپاه کسانی که جویای یک فرصت شغلی هستند، به بیکاران قبلی افزوده بشود. و طبیعتا در زمینه‌ی خدمات اجتماعی هم ما فرصت‌ها را به‌طور محدود داریم. این فرصت‌ها تعدادشان در قیاس با کسانی که خواهان شغل هستند و هرسال بر تعدادش افزایش می‌یابد، بسیار کمتر است. طبیعتا یک رقابت سنگین و چه بسا گاه کسب راندهایی در این زمینه می‌تواند فرصتی را برای افراد محدودی فراهم بکند. ولی اکثر جوانها متاسفانه بیکار هستند. نرخ بیکاری به‌رغم آن چیزی که دولت اعلام می‌کند، بسیار بسیار بالاتر از این چیزی است که حدس زده می‌شود و گفته می‌شود که نرخ بیکاری حدود ۱۸ درصد است. در حالی که بعضی از متخصصان و کارشناسان پیش‌بینی‌شان در حد ۲۷ تا ۲۶ درصد است.

مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری