اردوغان و پوتین در پی انحصار صدور و فروش گاز به اروپا
۱۳۹۵ بهمن ۱۴, پنجشنبه
روز چهارشنبه ۱۳ بهمن (اول فوریه) شورای فدراسیون روسیه قرارداد ساخت خط لوله انتقال گاز طبیعی "جریان ترکیه یا "ترکیش استریم" را تصویب کرد. مقام‌های ترکیه و روسیه اطلاع دادند که کارهای ساختمانی آن به زودی آغاز می‌شود.
بیشتر بخوانید: امضای بزرگترین قرارداد گازی بین پوتین و اردوغان
بخش روسی خط گاز چندین سال است احداث شده و این خط لوله تا کناره‌های دریای سیاه برای صدور گاز آماده است. اکنون این خط لوله‌در کف دریا تا سواحل ترکیه کشیده خواهد شد. بر اساس این توافقنامه قرار است نهایتا سالانه بیش از ۶۰ میلیارد مکعب گاز روسیه به ترکیه و از خاک این کشور به اروپا انتقال یابد.
برخی از کارشناسان امور گاز در ترکیه معتقدند "ترکیش استریم" اگرچه اروپا را به گاز روسیه بیشتر وابسته خواهد کرد اما به اقتصاد ترکیه رونق می‌بخشد و روسیه و ترکیه را هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیک خواهد کرد. هزینه پیش‌بینی شده از احداث خط لوله رقمی در حدود ۵ میلیارد دلار است که بخش عمده این هزیه توسط گاز پروم پرداخت خواهد شد.
به باور همین کارشناسان "این تحول گازی منطقه" (احداث خط لوله ترکیش استریم) برای ایران می‌تواند "باخت بزرگی" باشد، چونکه ترکیه با در اختیار داشتن گاز روسی قادر است نرخ گاز وارداتی از ایران را خود تعیین کند. به گفته مقامات ترکیه و روسیه بهره‌برداری از خط لوله گازی ترکیش استریم در سال ۲۰۱۹ خواهد بود. موعد اعتبار قرارداد طرفین ۳۰ ساله است و هر ۵ سال نیز می‌تواند تمدید شود.
چراغ سبز برای شروع احداث خط لوله
اولین بار تاسیس خط لوله "ترکیش استریم" بجای خط لوله "ساوت استریم" در جریان سفر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در دسامبر ۲۰۱۵ به ترکیه پیشنهاد شد و توافقنامه اولیه آن توسط روسای جمهور دو کشور به امضا رسید.
اکنون پارلمان‌های هر دو کشور اجرا و نهایی شدن ترکیش استریم را تصویب کردند. مقام‌های روسی بر این باورند که این خط لوله می‌تواند ریسک‌های ترانزیتی را کاهش دهد. در حال حاضر بخش عمده خط لوله گازی روسیه از خاک اوکرائین عبور می‌کند که برای روسیه به دلیل روابط تیره با این کشور، با ریسک سیاسی همراه بوده است.
بیشتر بخوانید: اتحادیه اروپا در تلاش تاسیس خط لوله گاز ترانس خزر
امید شکری کله سر، کارشناس انرژی که در حوزه گازی روسیه و ایران تحقیق می‌کند به دویچه وله می‌گوید، اتحادیه اروپا خواستار کاهش وابستگی به گاز روسیه است و نگاه چندان مثبتی به اجرای این پروژه ندارد. او براین باور است، بحران اوکرائین و استفاده روسیه از سلاح انرژی، اتحادیه اروپا را مجبور کرده است منابع آلترناتیو برای گاز روسیه بیابد.
باخت ایران در معادلات گازی
به گفته امید شکری ایران در حال حاصر سالیانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر می‌کند و قرارداد ۲۵ ساله گازی دو کشور در سال ۲۰۲۱ به اتمام خوهد رسید. این کارشناس همچنین تاکید می‌کند که نیاز روز افزون ترکیه به گاز و افزایش سالانه ۴ تا ۶ درصدی میزان گاز مصرفی این کشور، لزوم تامین گاز از منابع مختلف و معتبر را افزایش داده است.
او می‌افزاید: «با توجه به اولویت ایران برای صادرات گاز به کشورهای همسایه، ترکیه یکی از این بازارهای بالقوه برای گاز ایران است. وابستگی بیستر ترکیه به گاز روسیه (بیشتر از ۵۰ درصد گاز مصرفی ترکیه توسط روسیه تامین می‌شود) از بعد تامین امنیت انرژی جای سئوال است. با واردات بیشتر گاز از ایران و یا کشور ثالث مثل آدربایجان می‌تواند از میزان وابستگی خود به گاز روسیه بکاهد.»
بیشتر بخوانید: ایران در جایگاه سومین تولیدکننده گاز جهان قرار گرفت
این کارشناس در گفت و گو با دویچه وله خاطرنشان کرد، ایران با بکار‌گیری "دیپلماسی فعال انرژی" بازار گاز ترکیه را حفظ کرده و قصد دارد سهم خویش را در این بازار افزایش دهد. قیمت پیشنهادی در این مرحله به گفته او می‌تواند در قراردادهای بعدی ایران و ترکیه موثر واقع شود.