احمد شيرزاد / "زيان جبران‌ناپذير" ارجاع پرونده ايران به شوراى امنيت
۱۳۸۴ بهمن ۱۲, چهارشنبه
امنيت ملى جمهورى اسلامى گفته است، چنين تصميمى به معناى «پايان ديپلماسى» براى تهران است؟ دكتر احمد شيرزاد نماينده مجلس ششم و عضو شوراى مركزى جبهه مشاركت، به پرسش‌هاى صداى آلمان پاسخ داده است.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور
دویچه‌وله: دکتر شیرزاد بیانیه‌ی لندن نشانگر وحدت کامل ۶ قدرت بزرگ جهانی است در ارائه دادن گزارش پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد. ارجاع پرونده از نظر قوانین بین‌المللی چه تفاوتی با ارائه گزارش به شورای امنیت دارد؟
احمد شیرزاد: آنطور که از خبرها برمی‌آید در حال حاضر شورای امنیت فقط قرار است در جریان مسایل مربوط به پرونده هسته‌ای ایران قرار بگیرد، ولی از شورای امنیت درخواست اقدامی نمی‌شود. در صورت ارجاع پرونده معنایش این‌ست که آژانس تشخیص بدهد که کشور مورد نظراز قوانین آژانس تخلف کرده و بعنوان تهدید صلح و امنیت بین‌المللی باید در موردش تصمیم‌گیری بشود. البته ما باید منتظر تصمیم آژانس بمانیم و این فعلا توافق ۵ کشور دارای حق رای در شورای امنیت، باضافه‌ی آلمان، است. احتمال زیاد داده می‌شود که شورای هیات مدیره آژانس هم با این درخواست موافقت بکند. اما این بهرحال یک قدم اولیه است، به این معنا که به شورای امنیت اطلاع داده بشود. ممکن است که شورای امنیت هم در جلسه‌ای این را بررسی بکند، ولی در حقیقت آژانس، اینطور که از این تصمیم برمی‌آید، از شورای امنیت درخواست اقدامی نمی‌کند.
دویچه‌وله: دکتر شیرزاد، در هرحال آقای لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی، تاکید کرده‌اند چه گزارش و چه ارجاع پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی برای ایران بمعنای «پایان دپیلماسی»ست. ارزیابی شما چيست؟ اصرار بر پایان بخشیدن به جستجوی راه‌های دیپلماتیک چه پیامدهایی می‌تواند برای ایران داشته باشد؟
احمد شیرزاد: خوشبختانه در هفته‌های اخیر دو طرف مسئله روی راه حل گفتگو و دپیلماسی تاکید داشته‌اند و ایران هم راه حل‌های دیپلماتیک را رد نکرده است...
دویچه‌وله: اما در هرحال مسئله‌ی گزارش پیش آمده و آقای لاریجانی گفته‌اند که حتا گزارش هم بمعنای «پایان دیپلماسی» برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود!
احمد شیرزاد: بله، البته این تحقق صحبت آقای لاریجانی بشرط آنست که این به تصویب آژانس هم برسد. در واقع این یکنوع تهدید ضمنی هست که از طرف ایران دارد مطرح می‌شود که شاید یک عامل بازدارنده‌ای باشد که آژانس چنین تصمیمی را تصویب نکند. اما با وجود این اگر تصویب هم بشود بهرحال حرف آقای لاریجانی ممکن است که بعدا با تغییراتی همراه باشد. اینها را الان قطعا نمی‌شود پیش‌بینی کرد. بهرحال، معمولا در این نوع کشمکش‌ها طرفین خط و نشان‌هایی می‌کشند، اما نهایتا راه حل دپیلماتیک، فکر می‌کنم، درچنین وضعیت بحرانی همیشه جاذبه‌ی خودش را داشته باشد.
دویچه‌وله: دکتر شیرزاد، با توجه به فضای بین‌المللی که نشاندهنده‌ی نوعی همآهنگی جامعه جهانی علیه ایران است، فکر می‌کنید فردا چه تصمیمی از سوی نشست اضطراری شورای حکام آژانس بین‌المللی احتمال بیشتری دارد؟ ارجاع پرونده‌ی ایران به شورای امنیت یا دادن یک مهلت نهایی به ایران برای به‌اصطلاح شفاف‌سازی؟
احمد شیرزاد: آنطوری که از شواهد برمی‌آید این تصمیم ۶ قدرت به تصویب خواهد رسید. لاکن ممکن است، به احتمال ضعیف‌تر البته، که شورای حکام بازهم مهلت دیگری قائل بشود و در همین مرحله حتا از مسئله اطلاع به شورای امنیت دنبال این کار نرود. دلیلش هم این است که ایران، به نظر من، تا حد زیادی روی این مسئله کوتاه آمده و حاضر شده در شرایط فعلی غنی‌سازی را در مقیاس صنعتی برای مدتی چشم‌پوشی بکند، در حالیکه مواضع قبلی ایران چنین چیزی نبود. الان نقطه‌ی اختلاف در این هست که ایران خواستار این است که غنی‌سازی را در مقیاس آزمایشگاهی مجوز انجامش را داشته باشد، ولی قدرت‌های جهانی به این مقدار هم رضایت نمی‌دهند...
دویچه‌وله: حتا آقای البرادعی صحبت از ۸ تا ۹ سال توقف تحقیقات را کرده بود.
احمد شیرزاد: بله، بله. اختلاف نظر همینجاست. حكومت ایران معتقد است که ما غنی‌سازی را در مقیاس صنعتی انجام نمی‌دهیم. البته نه برای ۹ـ ۸ سال، بلکه در آن پیشنهاد ۶ ماده‌ای که آقای وعيدى ارائه کرده این را برای مدت ۲ سال حداکثر موافقت کرده است. اما به نظر مسئولان ایرانی کارهای تحقیقاتی جزو فرآیند غنی‌سازی نیست و معتقدند که ایران باید مجوز اینکار را داشته باشد.
دویچه‌وله: آنطوری که معلوم است مشکل بر سر عدم اعتماد به ایران است. فکر می‌کنید چگونه می‌شود این اعتمادسازی را بوجود آورد؟ چون در هرصورت تا موقعی که این اعتماد وجود نداشته باشد، مسئله‌ی تحقیقات هسته‌ای هم از نظر آژانس منتفی‌ست.
احمد شیرزاد: مشکل ایران بیش از‌آنکه بخواهد جنبه‌ی حقوقی داشته باشد جنبه‌ی سیاسی دارد، یعنی حتا نفس غنی‌سازی اورانیوم به تنهایی جرم نیست برای یک کشور. کشورهای زیادی هستند در چارچوب مقررات آژانس که غنی‌سازی هم انجام می‌دهند. آنچه وضعیت ایران را دچار پیچیدگی کرده همین مسئله‌ی بی‌اعتمادی‌ست که قبلا به یکی دو کشور محدود می‌شد و الان حوزه‌ی این بی‌اعتمادی، متاسفانه، یکمقداری وسیع‌تر شده است. قطعا اگر ایران بتواند در حوزه‌ی سیاسی اعتماد تعداد قابل توجهی از کشورها را جلب بکند، امید این هست که پرونده وضعیت بهتری بگیرد. متاسفانه ما روندی را طی کردیم که حتا کشورهایی که قبلا اعتماد بیشتری به ما داشتند با دلسردی دارند با ما مواجه می‌شوند، از جمله روسیه و چین. خوب، آنها حداقل اعتماد بهتری داشتند، اما الان به طرف مقابل ما متمايل شده‌اند.
دویچه‌وله: دکتر شیرزاد، خیلی از مقامات ایرانی ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و تحریم‌های احتمالی را بیشتر به ضرر غرب می‌دانند، یا حداکثر می‌گویند که هردوطرف زیان خواهند دید. شما چه فکر می‌کنید؟
احمد شیرزاد: ارجاع پرونده به شورای امنیت طبیعی‌ست که برای کشورهای طرف مقابل ما زیان‌هایی را دربردارد. اما، با توجه به اینکه گزینه‌ی نظامی کاملا نفی شده است از طرف اغلب کشورهایی که درگیر هستند، فکر می‌کنم که زیان‌هایی که برای طرف مقابل هست برای آنها قابل تحمل‌تر است و اگر با یک توافق بین کشورهای مختلف صورت بگیرد سرشکن خواهد شد...
دویچه‌وله: یعنی، دکتر شیرزاد، می‌شود گفت که طرف مقابل در کوتاه‌مدت می‌تواند ضرر کند، اما ایران در درازمدت این زیان را بیشتر خواهد دید. آیا اینجور می‌شود ارزیابی کرد؟
احمد شیرزاد: بطور قطع ایران هم در کوتاه مدت و هم در درازمدت ضررهای غیرقابل جبرانی را خواهد دید. در فرآیند تحولات بین‌المللی بعضی از اتفاقات خیلی کند و بطئی جلو می‌روند، ولی اگر به یک تصمیم رسید، خیلی هم سخت می‌شود آنها را تغییر داد. اگر یک وجهه منفی برای ایران در سطح جهانی تثبیت بشود و ایران بعنوان یک کشور تهدیدکننده‌ی صلح و امنیت معرفی بشود، قطعا خود این، بدون اینکه حتا هیچ مجازات اقتصادی هم وضع بشود، برای ما نامطلوب است و آثار خیلی منفی‌ای دارد.
دویچه‌وله: دکتر شیرزاد، شما برای برون‌رفت از بحران کنونی چه راه‌حلی را به مقامات ایرانی و یا هیات مذاکره کننده پیشنهاد می‌کنید؟
احمد شیرزاد: الان واقعا خیلی دشوار است که آدم بخواهد راه حلی را پیشنهاد بدهد. ما در گذشته راه‌های متعددی را پیش روی خودمان داشتیم و می‌توانستیم از این راه‌ها دنبال یک راه‌حل آبرومند باشیم. اما هرچه زمان گذشته، راه‌ها به روی ما بسته شده و تنها مخیر هستیم بین این دو راه که یک‌طرفش درگیری کامل است با قدرت‌های جهانی و یکطرف دیگرش تن دادن به یک سازشی که برای ما هیچ امتیازی نخواهد داشت و یا با حداقل امتیاز همراه خواهد بود. من فکر می‌کنم که اگر ما واقعبینانه برخورد بکنیم و منافع درازمدت کشور را ملاک قرار بدهیم، بازهم راه‌حل مسالمت‌جویانه و راه‌حل گفتگو می‌تواند به نفع ایران باشد، یا حداقل از فشار موجود کم بکنیم تا بعدا شاید با کاسته شدن ازاین فشار دیپلماتیک علیه ایران راه‌های دیگری باز بشود.
دویچه‌وله: دکتر شیرزاد، بعضی‌ها پیشنهاد می‌کنند که هیات مذاکره‌کننده کناره‌گیری کند و تغییر پیدا کند. نظرتان در مورد این پیشنهاد چه هست؟
احمد شیرزاد: هیات مذاکره‌کننده مشکل ایران نیست. البته یک مشکل این است که بعضی وقتها دیپلمات‌های رده سوم و چهارم برای گفتگو فرستاده می‌شوند که آنها قطعا نه اختیاری دارند و نه از توانایی لازم برای پیش‌بردن مذاکرات بهره‌مند هستند. بهرحال در سطح همین حاکمیتی که هست و جناح اصولگرایی که هستند، شاید، افراد سابقه‌دارتری را بشود پیدا کرد که حداقل صحبت آنها یکمقداری بیشتر محل اعتبار باشد، به لحاظ اینکه حرف دولت ایران را بزنند. من فکر می‌کنم که اگر حداقل خود آقای لاریجانی در جریانات مذاکرات باشد، بهتر از آنست که دیپلمات‌های رده‌های پایین‌تر را بفرستند. ولی اینکه اصولا ترکیب این هیاتها و مسئولان آن عوض بشوند، به نظر من مشکل در این قسمت نیست.