بر اساس اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت موظف است امکانات تحصیل رایگان را برای همه شهروندان تا پایان دوره تحصیلات متوسطه فراهم کند. این اصل اما سال‌هاست به فراموشی سپرده شده است.
روزنامه شرق جدولی منتشر کرده از لیست شهریه‌هایی که مدارس ایران اعم از دولتی و غیرانتفاعی در سال جاری از دانش‌آموزان دریافت کرده‌اند. بر اساس این جدول، مدارس دولتی به طور متوسط سالانه ۳۰۰ هزار تومان شهریه می‌گیرند. این رقم برای مدارس نیمه دولتی ۸۰۰ هزار تومان و برای مدارس غیرانتفاعی از چهار تا هفت میلیون تومان است.
بر اساس گزارش روزنامه شرق، مدارس دولتی در سال تحصیلی جاری تنها برای مقطع کلاس اول بین ۲۵۰ تا ۵۵۰ هزار تومان شهریه دریافت کرده‌اند. این در حالی است که وزارت آموزش و پروش بارها اعلام کرده که تحصیل در مدارس دولتی رایگان است و این مدارس حق ندارند هیچ وجهی از دانش‌آموزان دریافت کنند.
هزینه‌های متفرقه مدارس
غیر ازشهریه، مبالغ دیگری نیز از خانوادههای دانش‌آموزان دریافت می‌شود. این مبالغ تحت عناوینی چون برپایی جشن تکلیف یا جشن شکوفه‌ها و نیز تهیه لباس فرم برای دانش‌آموزان دریافت می‌شود. متوسط این مبلغ حدود ۱۵۰ هزار تومان است.
این تنها هزینه ثابتی است که خانواده‌ها علیرغم غیرقانونی بودن مجبور به پرداخت آن هستند. در کنار این‌ها، مخارج دیگری چون تهیه لوازم تحریر، مانتو و روپوش مدرسه، کیف مدرسه، وسایل ورزشی، کتاب‌های درسی و... نیز جزو هزینه‌های گریزناپذیر دانش‌آموزان است. مطابق جدول روزنامه شرق، مجموع این هزینه‌ها به طور متوسط ۴۲۰ هزار تومان است.
به تمامی این هزینه‌ها باید مخارج سرویس مدارس یا رفت و آمد دانش‌آموزان را نیز اضافه کرد. هزینه سرویس مدارس در سال جاری ماهانه بین ۲۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است.
این بدان معناست که هر خانواده که دانش‌آموزی را به مدرسه دولتی بفرستد در ابتدای سال باید ۸۷۰ هزار تومان برای یک سال بپردازد و ماهیانه نیز بین ۲۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان تنها برای سرویس مدارس. به این مبالغ هزینه‌های جاری مثل خورد و خوراک دانش‌آموزان و مخارج عادی روزانه یک دانش‌آموز را هم باید اضافه کرد.
این در حالی است که حداقل حقوق یک کارمند در ایران ۶۰۰ هزار تومان است و کارمندی با این میزان حقوق، چاره‌ای جز ثبت نام فرزندش در مدرسه دولتی ندارد.
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• ابعاد طرح
تمام مدارس ایران باید تا پایان برنامه پنجم توسعه "هوشمند" شوند. ورود رایانه و نرم‌افزارهای آموزشی به کلاس‌های درس، خداحافظی با گچ و تخته‌سیاه و استفاده از امکانات آموزشی برخط (آن‌لاین) از جمله ره‌آوردهای این طرح برشمرده می‌شوند. اما این طرح چقدر عملی است و مدارسی که تا کنون هوشمند شده‌اند از چه امکاناتی برخوردارند؟
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• "کاریکاتور گونه و شوخی"
محمدرضا نیک‌نژاد، عضو انجمن صنفی معلمان، این طرح را "کاریکاتور گونه، طنز و یک شوخی" می‌داند. به اعتقاد او «هیچ یک از مولفه‌های واقعی هوشمندشدن در مدارس هوشمند وجود ندارد».
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• مدرسه‌ای به بزرگی یک کلاس
حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر آموزش و پرورش جمهوری اسلامی، دی‌ماه ۱۳۹۱ از "هوشمندسازی موفقیت‌آمیز ۳۰ هزار مدرسه" خبر داد. محمدرضا نیک‌نژاد چندی پیش به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت: «به عنوان نمونه در مدرسه ما که هوشمند معرفی شده است، از ۱۹ کلاس تنها در یکی از آنها ویدیو-پروژکتور با یک کامپیو‌تر قدیمی گذاشته‌اند و با این امکانات می‌گویند که نه یک کلاس بلکه یک مدرسه هوشمند شده است!»
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• هزینه‌ای هنگفت
سخت‌افزار لازم برای هوشمندسازی هر کلاس درس بین ۷ تا ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد. اگر هدف هوشمندسازی همه کلاس‌ها باشد، باید این هزینه را در تعداد کلاس‌های درس کل کشور ضرب کرد. به این مبلغ باید هزینه نرم‌افزارهای آموزشی، زیرساخت اتصال مدارس به مجتمع‌های آموزشی، آموزش معلمان، استخدام کادر فنی و ... را هم افزود.
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• پول از صندوق دولت یا از جیب والدین؟
پایگاه اینترنتی تابناک آذر ماه ۱۳۹۱ نوشت که «والدین در برخی مدارس دولتی ملزم به پرداخت سالانه ۱۰۰ هزار تومان و در برخی موارد ۱۲۰ هزار تومان برای هوشمندسازی مدارس به صورت نقدی و یا اقساط شده‌اند. این در حالی است که ۴۰ میلیارد تومان برای هوشمندسازی مدارس از محل اعتبارات قانونی اختصاص داده شده است».
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• پول هوشمندسازی را از والدین بگیرید!
به گفته محمدرضا نیک‌نژاد، عضو انجمن صنفی معلمان ایران، آموزش و پرورش مجوز دریافت کمک مالی از والدین را رسما صادر کرده است. خبرگزاری مهر نیز چندی پیش به نقل از "مدیر مدرسه‌ای از مناطق محروم استان قم" نوشت که سرانه آموزش و پرورش به مدارس تنها هزینه آب و برق و گاز را تامین می‌کند.
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• مقایسه بودجه آموزشی ایران، کوبا و ژاپن
روزنامه اعتماد روز ۲۱ اسفند ۱۳۹۱ مقایسه تأمل‌برانگیزی در مورد بودجه آموزشی ایران، کشور فقیر کوبا و کشور توسعه‌یافته ژاپن منتشر کرد. بر این اساس، کوبا در سال ۲۰۱۰ دوازده درصد از تولید ناخالص ملی خود را صرف آموزش کرده که بیش از دو برابر متوسط جهانی است. در همین سال بودجه آموزشی ژاپن ۲۲ برابر بودجه آموزشی ایران بوده است.
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• بودجه بخور و نمیر آموزش و پرورش در ایران
به نوشته اعتماد، «بودجه اندک آموزش و پرورش ایران، فقط کفاف این را می‌دهد که اتاقی را تبدیل به کلاس کنیم و ۳۰ -۴۰ دانش آموز را روی نیمکت‌های چوبی بنشانیم و معلمی آموزش ندیده، بی‌انگیزه و فقیر را سرکلاس بفرستیم. در چنین شرایطی بیش از ۹۲ درصد بودجه جاری آموزش و پرورش صرف پرداخت حقوق و مزایای پرسنل [...] می‌شود و پول چندانی برای هزینه‌کردن در بخش سایر فصول و کیفیت بخشی باقی نمی‌ماند».
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• طرحی که موجب تمسخر معلمان شده است
بر اساس اخبار منتشر شده در منابع مختلف، نرم‌افزارهای مورد نیاز در بسیاری از "کلاس‌های هوشمند" یا اصلا وجود ندارند یا آموزگاران با نحوه استفاده از آنها آشنا نیستند. این موضوع موجب شده که در مواردی حتی دانش‌آموزان معلمان را مسخره کنند. در این‌جا پرسش دیگری نیز مطرح است: به راستی چند درصد از "مدارس هوشمند" مدیر فنی برای رفع مشکلات فنی احتمالی را دارند؟
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• فرهنگ‌سازی در سطح خانواده‌ها و دانش‌آموزان
پایگاه اطلاع‌رسانی دولت ایران در آذرماه ۱۳۹۱ به نقل او وزیر آموزش و پرورش نوشت: «هوشمندسازی مدارس به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است». اما آیا در مناطق دوردستی که گاه حتی کمبود فضای آموزشی وجود دارد، با آمدن نام "مدرسه هوشمند" تصور مشخصی بر ذهن خانواده‌ها و دانش‌آموزان نقش می‌بندد؟
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• تحمیل هزینه‌ای تازه؟
آیا دانش‌آموزان مناطق محروم آموزش‌های رایانه‌ای دیده‌اند یا اساسا می‌توانند هزینه خرید یک رایانه را تأمین کنند؟
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• هوشمندسازی صوری
عضو انجمن صنفی معلمان ایران طرح یادشده را "صوری" می‌داند. به نظر محمد نیک‌نژاد، «وزیر آموزش و پرورش دنبال کارهای تبلیغاتی با عناوین پرطمطراق همانند هوشمند کردن مدارس است».
-
"مزاحی" با عنوان هوشمندسازی مدارس در ایران
• هوشمندسازی بهتر است یا مقاوم‌سازی؟
برخی از منتقدان ساختمان بسیاری از مدارس در ایران، حتی در بسیاری از نقاط پایتخت، را برای دانش‌آموزان ایمن نمی‌دانند. در این میان این پرسش به ذهن خطور می‌کند که در صورت وجود منابع مالی برای تحقق طرحی چنین پرهزینه، آیا باید رایانه و ویدئو-پروژکتور و تخته‌های دیجیتال به کلاس‌ها آورد یا دیوارها را مقاوم کرد و بخاری‌های نفتی را از کلاس‌ها بیرون برد؟
نویسنده: PB
شهریه نجومی مدارس غیرانتفاعی
کسانی که توانایی مالی برای پرداخت شهریه‌های مدارس غیرانتفاعی را دارند نیز با رشد غیرعادی شهریه این مدارس که ظاهرا تابع هیچ قانونی هم نیست روبرو هستند.
بر اساس گزارش روزنامه شرق، کمترین شهریه مدارس غیرانتفاعی در مقطع دبستان چهار و نیم میلیون تومان و بالاترین آن در مقطع دبیرستان ۹ میلیون تومان است. این در حالی است که اکثر مدارس غیر انتفاعی برای برنامه‌های فوق‌العاده مثل آموزش زبان یا موسیقی، هزینه‌های جداگانه‌ای دریافت می‌کنند و گاه مجموع شهریه آنها به ۱۲ میلیون تومان هم می‌رسد.
اول ماه مهر هم‌زمان با آغاز سال تحصیلی و شور و شوق یادگیری، برای بسیاری از خانوادههای ایرانی، آغاز سالی است که تا پایانش باید حداقل نیمی از درآمد‌شان را صرف "تحصیل رایگان" فرزندان خود کنند.
