آشنایی با جامعه آلمان از طریق کار داوطلبانه

گزارش زیر خلاصه میزگردی با شرکت مارینا خنیده سرپرست سازمان خدمات اجتماعی کلیسای پروتِستان و پناهجویان فعال در سازمان خدمات داوطلبانه را می‌خوانید که همکار ما اسکندر آبادی ترتیب داده است. در این میزگرد تعدادی از داوطلبان فعال در این خدمات نیز شرکت دارند و از انگیزه‌ها و تجارب خود می‌گویند.

دویچه وله: خانم خنیده شما سخنگوی بخش خدمات داوطلبانه کلیسای پروتستان در آلمان هستید. سازمان شما عمدتا در چه زمینه‌هایی فعالیت می‌کند؟

مارینا خنیده: سازمان‌های زیرمجموعه ما "یک سال خدمات عام المنفعه"(FSJ) را هماهنگ و پشتیبانی می‌کنند. یا به عبارت دیگر از  سال ۲۰۱۱ در "سازمان سراسری خدمات داوطلبانه" مشارکت دارند. این خدمات داوطلبانه، تحت پوشش نهادهای قانونی آلمان به افراد بالاتر از ۱۶ سال امکان می‌دهد به مدت شش تا ۱۸ ماه به خدمات داوطلبانه مشغول شوند. در این مدت این جوانان مشمول بیمه خدمات درمانی رایگان می‌شوند. مزایای اجتماعی این پناهجویان پرداخت می‌شود و دست آخر به آنها پول توجیبی به عنوان کمک هزینه غذا و مسکن تعلق می‌گیرد. آنها در سازمان‌های اجتماعی مثل مهدکودک‌ها، موسسات فرهنگی، بیمارستان‌ها، مراکز بازسازی و حفظ آثار تاریخی به کار گرفته می‌شوند و به جامعه خدمت‌رسانی می‌کنند. مهمتر از همه این است که این تجربه می‌تواند به عنوان جهت‌یابی مسیر زندگی در آلمان درنظر گرفته شود و به پناهجو کمک می‌کند که تصمیم بگیرد در آینده چه کاری می‌خواهد انجام دهد. بعضی‌ها هم به این شکل کار حرفه‌ای خود را آغاز می‌کنند.

چه چیزی پیشنهاد شما را از دیگر سازمان‌های مشابه متمایز می‌کند؟

خدمات داوطلبانه ویژه پناهجویان  که از سال ۲۰۱۵ تایید قانونی پیدا کرد، برای جوانها و افراد مسن‌تری که به آلمان می‌آیند این امکان را فراهم می‌آورد که وارد روند روزمره کار در آلمان بشوند، با ساختار عادی زندگی آلمانیها آشنا شوند که با ساختار زندگی پناهجویان متفاوت است. پناهجویان جوان می‌توانند با افرادی آشنا شوند که علایق مشترکی با آنها دارند و ببینند کار و زندگی در آلمان چگونه است.

در این خدمات که با حمایت کلیسا انجام می‌شود ۱۴ هزار داوطلب فعال هستند. چند نهاد پشتیبان در این خدمت رسانی دخیل هستند؟

تقریبا ۴۸ نهاد هستند که به عنوان زیر مجموعه کلیسای پروتستان فعالیت می‌کنند. در این سازمان مسؤولیت من هماهنگی خدمات داوطلبانه ویژه پناهجویان هست. ۴۰۰ نفر از این ۱۴ هزار نفر در این قسمت مشغول هستند.  بیش از ۹ هزار نفر دیگر در بخش "یک سال خدمات عام‌المنفعه" (FSJ) فعالیت می‌کنند و  حدود ۱۲۰۰ نفرشان نیز در سازمان سراسری خدمات داوطلبانه همکاری دارند. اینها داوطلبانی هستند که توسط نهادهای زیر نظرکلیسای پروتستان هماهنگ می‌شوند.

دویچه وله: ما تعدادی از این داوطلبان را اینجا داریم. روبروی من رضا هاشمی‌نیا، حمیده سیمو، بهران سراتا و صبا حسن نشسته‌اند. آقای هاشمی‌نیا شما دقیقا چه کار می‌کنید؟

رضا هاشمی‌نیا: من از هفت ماه پیش در انجمن کلیسای خودمان با کشیشمان کار خودم را شروع کردم. کشیش به من گفت: رضا تو می‌توانی خدمات اجتماعی داوطلبانه را انجام دهی، این کار هم برای تو خوب است و هم برای آنها، چون خود تو هم یک پناهجو هستی و بهتر می‌توانی به این پناهجویان کمک کنی. خود من یک پناهجو هستم و الان دارم به پناهجویان دیگر کمک می‌کنم. به طور مثال، وقتی یکی از پناهجویان مشکلی دارد و به مترجم نیاز دارد یا می‌خواهد به بیمارستان مراجعه کند، من همراهی‌شان می‌کنم. اگر پناهجویی وقت ملاقاتی در اداره امور اتباع خارجی داشته باشد ، یا در مرکز کاریابی ویا اداره امور اجتماعی، من آنها را همراهی می‌کنم.

حمیده سیمو: من تقریبا هفده سال است که در آلمان زندگی می‌کنم و دو سال است که ساکن بن هستم. من کارم را به عنوان داوطلب در امور ویژه پناهجویان آغاز  کردم. در نزدیکی محل زندگی‌ام، موسسه آموزشی برای خانواده‌ها وجود داشت. آنجا اعلامیه‌ای را دیدم که بر روی آن نوشته شده بود: "کافه پناهجویان" و یا "کافه محفل آشنایی". می‌خواستم حتما بروم و ببینم چه خبر است. این کافه بعد از آمدن موج وسیعی از پناهجویان باز شده بود. در آنجا من برای پناهجویان تازه وارد مترجمی می‌کردم. بعد از آن، اطلاعیه‌ای که مدیر این موسسه منتشر کرده بود را خواندم که در آن او در جستجوی نیروی داوطلب برای کار با پناهجویان بود. یکی از داوطلبان هم به من پیشنهاد کرد در این پروژه همکاری کنم چون من به هر حال در این کار فعالیت داشتم. در سال ۲۰۱۶ شروع به همکاری با سازمان خدمات داوطلبانه کردم. وظیفه من این است که به خانواده‌های مشخصی که در اقامتگاه دسته‌جمعی در بادگودسبرگ زندگی می‌کردند در مرحله اسکان و مراجعه به ادارات مختلف کمک کنم. گهگاهی هم وظایف نامه‌نگاری اداری آنها را به عهده می‌گیرم.

به طور خاص این سازمان چه حسنی برای شما داشت؟

در ابتدا من آشنایی کمی یا آشنایان کمی در شهر خودم داشتم، اما بعد به لطف این کار شبکه اجتماعی بزرگتری از میان داوطلبان و پناهجویان درست کردم. الان می‌توانم خوب با مردم کنار بیایم، مشکلات‌شان را می‌فهمم، آلمانی‌ام بهتر شده و می‌توانم این زبان را به آنها هم یاد بدهم. به عنوان فرد در جامعه آلمان احساس تاثیر گذار بودن می‌کنم. می‌خواهم همکاری داشته باشم، نمی‌خواهم بی‌تفاوت باشم بلکه می‌خواهم در شکل‌گیری این جامعه نقش داشته باشم.

بهران سِراتا: ۲۸ ساله هستم و سال ۲۰۱۴ (سه سال پیش) از کشور اریتره به اینجا آمده‌ام. سال پیش بود که پس از پایان آموزش زبان در مرحله "بی ۱" دنبال کارآموزی می‌گشتم، که به یک سرای سالمندان معرفی شدم و از آن هنگام صبحها آنجا کار میکنم.

چه نکته‌هایی را در کارتان مثبت می‌بینید؟

اول اینکه با انسانهای زیادی آشنا شدم و تماس برقرار کردم. دوم تجربه‌ای است که در کار با سالمندان کسب می‌کنم. اصولا یاد می‌گیرم که با مردم که بیشترشان آلمانی و جهان‌دیده هستند، چگونه باید صحبت کرد.

اهمیت کار با سازمان سراسری خدمات چیست؟

اول می‌خواستم پس از کارآموزی یک دوره‌ای در رشته دیگری ببینم اما نشد. سرپرستم سازمان سراسری را به من معرفی کرد. اول با خود گفتم که چرا باید کار بی‌مزد بکنم و مورد استثمار واقع بشوم؟ اما خانواده کولهاس (Kohlhaas) که مثل پدر و مادر خودم می‌مانند، به این کار تشویقم کردند و گفتند که از این طریق هم زبانم بهتر می‌شود و هم تجربه می‌اندوزم. آنها حق داشتند کما اینکه برای دوره پرستاری از سالمندان هم جا پیدا کرده‌ام. این گام بزرگ و شادکامی بسیاری است در زندگی من.

دویچه وله: صبا حسن اهل سومالی است. او هم از سوی "سازمان سراسری" در سرای سالمندان به کار مشغول است. از او می‌پرسیم: در جریان کارهای داوطلبانه با سازمان سراسری چه چیزهایی آموخته‌اید؟

صبا حسن: نخست اینکه اعتماد به نفس پیدا کردم و یاد گرفتم کار گروهی یعنی چه. برای من خیلی مهم است که با انسانها کار کنم و مفید واقع شوم و چه خوب که همکارانم پیوسته مرا در این کار پشتیبانی و کمک می‌کنند. من دو سال و نیم است که در آلمان هستم. در سومالی در روستایی که مدرسه‌ای نداشت، با پدر و مادربزرگ دامدارم زندگی و کار می‌کردم و اصلا امکان سوادآموزی نداشتم. حالا اینجا همزمان خواندن و نوشتن و زبان یاد گرفته‌ام که طبیعتا خوشبختی بزرگی است. یک زوج آلمانی از آغاز با من همراهی کرده و می‌کند.

دویچه وله: خانم خنیده، سازمان شما چه خدماتی برای آماده‌سازی نامزدان کارهای داوطلبانه ارائه می‌دهد؟

مارینا خنیده: امتیاز ویژه سازمان ما بر دیگر سازمان‌ها همین است که که نامزدان کارهای ما تنها کار نمی‌کنند بلکه از آغاز توسط مشاوران ویژه امور پرورشی همراهی می‌شوند و از سمینارها و دوره‌های ویژه بهره می‌گیرند. کارشناسان و مشاوران ما بی‌وقفه با داوطلبان کارهای عام‌المنفعه سازمان ما در تماس و گفتگو هستند. افزون بر اینها سازمان هماهنگی کارهای داوطلبانه ما سالانه ۲۵ سمینار آموزشی برای نامزدان کارهای داوطلبانه برگزار می‌کند که طی آنها آموزگاران و آموزندگان با هم درباره چگونگی ادامه کارها و راه‌های تازه بهترسازی کار به گفت‌وگو می‌نشینند.

علاقه‌مندان کجا و چگونه می‌توانند به شما دسترسی پیدا کنند؟

به‌راستی امیدوارم همین گزارش شما تعدادی را که در پی کارهای داوطلبانه هستند، متوجه کارهای ما کند و علاقه‌شان را برانگیزد. علاقه‌مندان می‌توانند به سایت ما: www.ev-freiwilligendienste.de

رجوع و شاخه‌ها و مراکز ما را در شهرهای گوناگون آلمان پیدا کنند و اطلاعات بیشتر را به دست آورند.