۵۰ سالگی ورزشگاه آزادی تهران به روایت تصویر

ورزشگاه آزادی پیش از انقلاب ورزشگاه آریامهر نامیده می‌شد. در استادیوم ۱۰۰ هزار نفری، به ویژه بازی‌های خانگی تیم ملی فوتبال ایران و همچنین دو تیم استقلال و پرسپولیس برگزار می‌شود. ورزشگاه آزادی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ورزشگاه‌های جهان به شمار می‌رود. ورزشگاه آریامهر رسما ۲۶ مهر ۱۳۵۰ گشایش یافت، اما از ابتدای سال ۱۳۵۳ مورد استفاده قرار گرفت.

ساختار مجموعه ورزشی آزادی به این شکل است: استادیوم ۱۰۰ هزار نفری، سالن ۱۲ هزار نفری، سالن‌ تیراندازی، پیست اسکیت، پیست اتومبیل‌رانی، پیست موتورسواری، دریاچه برای ورزش‌های آبی، پیست کارتینگ، سالن‌های مخصوص بسکتبال، والیبال، وزنه‌برداری، کشتی، بانوان و بدن‌سازی، زمین‌های تنیس، کمپ تیم‌های ملی فوتبال، مجموعه سوارکاری، استخر، ورزشگاه دوچرخه‌سواری، زمین‌های فوتبال، زمین بیسبال و کریکت و جاده تندرستی.

در روز ۲۶ مهر سال ۱۳۵۰ خورشیدی و در چارچوب جشنواره بزرگداشت ۲۵۰۰ سالگی شاهنشاهی پارس، استادیوم آریامهر تهران به طور رسمی افتتاح شد. در این فستیوال تعداد زیادی از رهبران جهان، سران کشورها، افراد سلطنتی و شخصیت‌های مطرح حضور داشتند.

مشعل بازی‌های آسیایی ۱۳۵۳ تهران را شاهزاده رضا پهلوی روشن کرد. وی پس از انجام این عمل نمادین، آتش بازی‌های آسیایی تهران را به دست ورزشکاران سپرد. سپس گروهی از ورزشکاران حاضر در بازی‌های آسیایی مشعل این المپیک آسیایی را به ورزشگاه آریامهر حمل کردند.

بازی‌های آسیایی ۱۳۵۳ هفتمین دوره بازی‌های آسیایی بود که از ۱۰ تا ۲۵ شهریور در تهران برگزار شد. مجموعه ورزشی آریامهر تهران میزبان این بازی‌ها بود که در آن بیش از ۳ هزار ورزشکار از ۲۵ کشور به رقابت پرداختند. اسرائیل نیز در این بازی‌ها حضور داشت. در بازی‌های آسیایی تهران از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند پیست مصنوعی و دوربین‌های فتوفینیش استفاده شد.

شاه سابق ایران، محمدرضا پهلوی در دوران سلطنت خود اهمیت ویژه‌ای به ورزش اختصاص داد. وی بسیاری از رقابت‌های بازی‌های آسیایی را در استادیوم به عنوان تماشاگر مشاهده کرد.

در بازی‌‌های آسیای ۱۳۵۳ تهران تیمور غیاثی در ماده پرش ارتفاع دو و میدانی، برنده مدال طلا شد. وی موفق شد از مانع ۲ متر و ۲۱ سانتیمتری عبور و رکورد جدیدی را در آسیا ثبت کند. کامیابی بی‌نظیر تیمور غیاثی یکی از حساس‌ترین و تماشایی‌ترین رویدادهای بازی‌های آسیایی ۱۳۵۳ در ورزشگاه آریامهر بود.

نخستین صعود تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی با نتایج مطلوب دیدارهای خانگی این تیم در ورزشگاه آریامهر میسر شد. علی پروین (نفر اول از راست) کاپیتان تیم ملی فوتبال ایران در آن دوران بود.

تیم‌های فوتبال استقلال و پرسپولیس تهران تاکنون در ۹۳ بازی رسمی به دیدار هم رفته‌اند. اکثر این‌ رویارویی‌ها با میزبانی ورزشگاه آزادی برگزار شدند.

مهدی مهدوی‌کیا در پیراهن تیم پرسپولیس و آرش برهانی در ترکیب آبی‌پوشان استقلال در شهرآورد ۷۶ پایتخت که در روز ۶ بهمن سال ۱۳۹۱ در استادیوم آزادی برگزار شد، به دنبال مهار توپ و حریف هستند. این دیدار بدون گل مساوی به پایان رسید در مجموعا ۹۳ دربی میان این دو تیم، استقلال ۲۶ بار برنده شده است و پرسپولیس نیز ۲۴ دفعه. ۴۳ دیدار نیز با نتیجه مساوی پایان یافت.

در روز ۸ فروردین ۱۳۸۸ محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور پیشین ایران برای تماشای دیدار تیم ملی فوتبال ایران مقابل ملی‌پوشان عربستان سعودی در مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۰ در استادیوم آزادی حضور یافت. اما حضور وی با خوش‌اقبالی برای تیم ایران همراه نبود. تیم ملی فوتبال ایران این بازی خانگی را ۲ بر ۱ باخت و سرانجام از صعود به جام جهانی آفریقای جنوبی نیز بازماند.

در روز ۵ فروردین ۱۳۸۴ در پایان بازی مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان بین تیم های ملی فوتبال ایران و ژاپن، ازدحام جمعیت برای خروج از ورزشگاه آزادی منجر به کشته شدن ۷ نفر و زخمی شدن ۳۹ نفر شد. یکی از دلایل بروز این حادثه، قرار گرفتن یک بالگرد در نزدیکی خروجی ورزشگاه بود. این هلیکوپتر برای حمل رئیس وقت نیروی انتظامی در نزدیکی ورزشگاه فرود آمده بود.

در روز ۱۸ مهر سال ۱۳۸۳ ورزشگاه آزادی میزبان دیدار تیم‌های ملی فوتبال ایران و آلمان بود. حضور شاگردان یورگن کلینزمان و یوآخیم لوو در تهران با استقبال بی‌نظیر تماشاگران ایرانی روبرو بود.

در ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در دیدار با ملی‌پوشان ایران در استادیوم آزادی بازیکنان برجسته‌ای مانند میشائل بالاک، ینس له‌مان، فیلیپ لام و میروسلاو کلوزه حضور داشتند.

مهدی مهدوی‌کیا در آن دوران به عنوان لژیونر فوتبال ایران در باشگاه هامبورگ در بوندس‌لیگای آلمان فعال بود. میشائل بالاک نیز از بهترین هافبک‌های فوتبال جهان به شمار می‌رفت. تیم ملی فوتبال آلمان این دیدار در استادیوم آزادی را که طور مستقیم از شبکه تلویزیون ZDF آلمان پخش شد، با نتیجه ۲ بر صفر به سود خود به پایان رساند.

در پی افزایش فشار فیفا بر روی دولت ایران در مورد پایان ممنوعیت تبعیضی ورود زنان به استادیوم‌ها، درهای ورزشگاه آزادی تهران سرانجام در روز ۱۸ مهر ۱۳۹۸ به روی زنان باز شد. در این تصویر، زنان در جایگاه ویژه و با محدودیت‌های فراوان به تشویق تیم ملی فوتبال ایران در دیدار مقدمانی جام جهانی ۲۰۲۲ در برابر تیم ملی کامبوج پرداخته‌‌اند.

تشویق تیم ملی فوتبال ایران توسط زنان تماشاگر در استادیوم آزادی سرانجام انرژی بیشتری به ملی‌پوشان فوتبال ایران بخشید و باعث پیروزی ۱۴ بر صفر تیم ملی ایران در برابر تیم ملی کامبوج شد.

ورزشگاه آزادی پس از دیدارهای فوتبال با حضور تماشاگر، اغلب با مشکل گسترده حفظ شرایط بهداشتی و مدیریت دفع زباله روبرو است. تاکنون راه‌ حلی برای مهار این مشکل جدی در ورزشگاه آزادی یافت نشده است.

معمار و طراح ورزشگاه آزادی عبدالعزیز فرمانفرمائیان است. طرح ورزشگاه براساس دید کامل برای همه تماشاچیان در نظر گرفته شده‌ است. بیشترین دید تماشاچی از مرکز زمین در شمال و جنوب ۱۳۶ متر و در شرق و غرب ۱۲۶ متر است. پس از نصب صندلی در طبقه دوم ورزشگاه در ماه تیر سال ۱۳۹۵، گنجایش ورزشگاه از ۱۰۰ هزار به ۷۸ هزار و ۱۱۶ نفر کاهش یافت.

استادیوم فوتبال آزادی همچنین برای ورزش دو و میدانی نیز استفاده می‌شود. اما برای تماشای مسابقات دو و میدانی زنان در این ورزشگاه محدودیت‌های فراوانی وجود دارد.

در ماه آبان ۱۳۵۴ کنسرت فرانک سیناترا، آوازه‌خوان مشهور، در ورزشگاه آریامهر تهران برگزار شد. حضور این اسطوره موسیقی جهان در ورزشگاه آریامهر به عبارتی جاودانه است.

بیش از یک سال است که شیوع ویروس کرونا مانع ورود تماشاگران به استادیوم آزادی شده است. هواداران عاشق فوتبال برای پایان همه‌گیری کرونا و بازگشایی دوباره استادیوم آزادی با حضور زنان، لحظه‌شماری می‌کنند.