1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

چرا نزدیکی ایران به روسیه مدافعانی سرسخت دارد؟

طاهر شیرمحمدی۱۳۹۵ شهریور ۱۸, پنجشنبه

علی یونسی، وزیر اطلاعات سابق و مشاور رئیس جمهور می​گوید ایران می​تواند با روسیه پیمان نظامی ببندد. مقامات ایرانی حاضرند پایگاه نظامی دراختیار روسیه قرار دهند. تحولات جدید در مناسبات ایران و روسیه به نفع کیست؟

https://p.dw.com/p/1Jydv
عکس: Fotolia

در میان مقامات جمهوری اسلامی ایران تاکنون هیچ کس چون علی یونسی، مشاور رئیس جمهور و وزیر اطلاعات سابق ایران از روسیه سرسختانه دفاع نکرده است. او در مصاحبه با خبرگزاری فارس صریحا می​گوید: "مدافع سرسخت استفاده روسیه از پایگاه نظامی همدان هستم".

بیشتر بخوانید: نماینده مجلس: استقرار جنگند‌های روسی در همدان خلاف قانون اساسی است

یونسی که پست​های مهمی چون وزیر اطلاعات و ریاست سازمان قضایی نیروهای مسلح را برعهده داشته، در توضیح عقیده خود می​گوید: «روسیه امروز با روسیه دوران تزاری و شوروی متفاوت و این کشور از آن دوران گذشته دور شده است.»

یونسی: نباید ترسی از همکاری با یک ابرقدرت داشت

وزیر اطلاعات سابق ایران که "با نگاه امنیتی به پدیده​ها و معادلات سیاسی منطقه نگاه می‌کند"، معتقد است "همکاری نظامی ایران و روسیه مهم و استراتژیک و لازم است" و "نباید ترسی از همکاری با یک ابرقدرت داشت".

علاوه بر یونسی مقامات دیگر ایرانی هم از دادن پایگاه به روسیه دفاع کرده‌اند. مسعود پزشکیان، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در همین رابطه می​گوید "همکاری‌های ایران و روسیه در همدان قطعا با اجازه مقام معظم رهبری انجام شده است." بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم استفاده روسیه از پایگاه نوژه را قابل تمدید .​داند.

مدافعان دراختیار گذاشتن پایگاه نظامی ایران به روسیه روی این موضوع هم تاکید دارند که همکاری دو کشور استراتژیک و راهبردی است.

افشار سلیمانی سفیر سابق ایران در باکو و اوکراین، نزدیکی ایران و روسیه را استراتژیک نمی​داند و آن را فقط برای امتیاز گرفتن روسیه از غرب تحلیل می​کند. سلیمانی در پاسخ به پرسش دویچه‌وله، تاکید می​کند که با تحویل سامانه اس۳۰۰ و استفاده جنگنده​های روسی از پایگاه نوژه همدان، حضور ناوگان نظامی روس در بندرانزلی و پرتاپ موشک​های کروز از دریای خزر به سوریه، ظاهرا تحولی در روابط دو کشور پدیدار شده است.

همکاری​های ایران و روسیه فقط در محور سوریه است

به باور این دیپلمات سابق جمهوری اسلامی، تحولات جدید در مناسبات روسیه و ایران "بیشتر به نفع روسیه است". او دلیل آن را این گونه توضیح می​دهد: «به دلیل عدم همکاری روسیه با ایران در زمینه تکنولوژی​های نظامی، عدم فروش تجهیزات برترنظامی به ایران، عدم پذیرش ایران در سازمان شانگهای و عدم همکاری جدی روسیه با ایران در موضوع رژیم حقوقی دریای خزر و مسائل قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی، نمی​توان سخن از اتحاد راهبردی دو کشور به میان آورد. همکاری​ها عمدتا حول محور سوریه است که درصورت نزدیک شدن روسیه به آمریکا دچار اختلال خواهد شد. مسکو برای اخذ امتیاز در رابطه با تحریم ناشی از دخالتش در اوکراین و پیشروی ناتو به خارج نزدیک روسیه، احتمال زیاد دارد در سوریه با واشنگتن معامله کند.»

سلیمانی درباره اظهارات برخی مقامات که "سرسختانه" از نزدیکی ایران و روسیه دفاع می​کنند یادآور می​شود: «مقامات باید به گذشته روابط روسیه و ایران و حمایت​های روسیه از عراق در جنگ ۸ ساله، رای دادن مکرر روسیه به قطعنامه​های شورای امنیت علیه ایران و موارد زیادی ازخلف وعده​های مسکو درقبال تعهداتش نسبت به ایران توجه کنند و بدانند که روسیه به احتمال زیاد با آمریکا مصالحه خواهد کرد.»

این دیپلمات سابق جمهوری اسلامی به دویچه‌وله می‌گوید: «شاید مقامات ایرانی تصور می​کنند بانزدیک شدن به مسکو می​توانند از آمریکا و غرب امتیازاتی بگیرند، اما بعید به نظرمی​رسد چنین اتفاقی بیفتد. به هرحال در شرایط کنونی تنها روسیه است که با ایران همراهی می​کند. روسیه، شوروی سابق نیست و توان ادامه بازی​های بزرگ را به دلایل مختلف اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیکی ندارد و باهدف هم​سازی با غرب و دریافت امتیاز مبادرت به ایفای نقش در سوریه کرده است و همراهی​اش با ایران به احتمال زیاد مقطعی است.»

کارشناس روس: همکاری بیشتر به نفع ایران است

رجب صفراف، رئیس "مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه" برخلاف افشار سلیمانی، همکاری ایران و روسیه را راهبردی می​داند و در این رابطه به دویچه‌وله چنین توضیح می​دهد: «حرف​های آقای یونسی درست و منطقی است و او از منظر منافع ایران صحبت می​کند. همکاری نظامی بین روسیه و ایران با نظرداشت منافع مشترک روسیه و ایران مفید هست و اگر ما به اصل این موضوع نگاه بکنیم این همکاری بیشتر به نفع ایران است.»

صفراف جزء کارشناسانی است که مواضعی متمایل به سیاست​های ایران دارد و از نزدیکی ایران به روسیه طرفداری می​کند. او ادامه می​دهد: «دادن پایگاه به روسیه موقعیت ایران در منطقه را عوض کرد. با استفاده موقت روسیه از پایگاه نظامی نوژه تمامی صحنه ژئوپلیتیکی منطقه عوض شد. برنامه​های استراتژیک در منطقه به هم خورد و برنامه آمریکا را فلج کرد. نقش ترکیه را کم رنگ کرد، عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس را هم به وحشت انداخت.»

این کارشناس روس اضافه می​کند: «استفاده موقت پایگاه نظامی نوژه نقش و جایگاه نظامی ایران را هم در جهان نشان داد. جمهوری اسلامی به نمایش گذاشت که سیاست مستقلانه​ای در منطقه و جهان را دارد. هر کشور دیگری بجای ایران بود بارها فکر می​کرد، چون آمریکا و غرب به دنبال بهانه​هایی هستند که به هر قیمتی می​خواهند مانع​تراشی بکنند در مقابل برداشتن تحریم​ها علیه ایران و این بهانه خوبی می​توانست باشد که ایران را متهم بکنند که چارچوب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را رعایت نکرده است. چون از همکاری ایران و روسیه، غرب و آمریکا خوشششان نمی​آید.»

بیشتر بخوانید: تردیدها و ابهام‌ها درباره حضور بمب​افکن​های روسی در ایران

رئیس مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه تاکید می​کند: «ما تجربه تلخی از جنگ جهانی دوم داریم که روسیه دیرتر از ابرقدرت​های دیگر خاک ایران را ترک کرد. ولی نباید نگران باشیم که روسیه از خاک ایران بیرون نخواهد آمد. من به سخنان آقای یونسی که گفته است این روسیه دیگر روسیه زمان تزاری و یا شوروی نیست، اضافه می​کنم که ایران هم ایران قبلی و زمان شاهان نیست.» رجب صفراف نتیجه می​گیرد که همکاری ایران و روسیه به نفع هر دو کشور است.

"ایران هم از کارت روسیه استفاده می​کند"

پروفسور ولادیمیر ساژین، از"موسسه‌ خاورشناسی روسیه" نیز که مسائل مربوط به ایران را در رسانه‌های روسیه تحلیل می‌کند می​گوید: «هم مسکو از ایران استفاده می​کند برضد آمریکا و غرب و برعکس ایران هم مثلا از کارت روسیه استفاده می​کند در نقشه دیپلماسی و اقتصادی​اش در جهان. مثلا برای بهبود روابط خود با غرب و مخصوصا با اروپای غربی از روسیه استفاده می​کند. بدین سبب این سیاست پایه​ای و ژئوپلیتکی هست.»

Rajab Safarov
رجب صفرافعکس: privat
Soleyman Afshari
افشار سلیمانیعکس: Afshar Soleymani
Iran Ali Yunesi
علی یونسیعکس: Fars


به باور ساژین روسیه و ایران می​خواهند مناسبات خوبی داشته باشند، اما سیاست جهانی با سیاست منطقه​ای در حال حاضر پیچیده​تر شده و سمت​های مختلفی پیدا کرده​اند. این کارشناس مقیم مسکو احتمال می​دهد که روابط بین ایران و روسیه در بحران سوریه بهتر اما در بخش​های دیگر بدتر شود و در حال حاضر پیش بینی این تحولات مشکل هست.

روس‌ها رفتند که برنگردند یا برگردند؟