پیروزی باربی بر عروسکهای دارا و سارا
عروسکهای دارا و سارا نخستین تجربه بزرگ تولید اسباببازی برای مقابله باعروسکهای غربی بود.علیرغم همه تبلیغات، این عروسکها که در چین تولید میشوند با اقبال کودکان روبرو نشدند. اما فلسفه تولید آنها در جای دیگری نهفته است.
۵ دلار اسباببازی چینی سهم کودکان ایرانی در سال
به گفته دبیر شورای نظارت بر اسباب بازی، ۹۵ درصد اسباب بازیهای وارداتی موجود چینی است. وی میافزاید در سال گذشته ۳۱ میلیون دلار اسباببازی وارد ایران شد و ادامه میدهد: «در برخی کشورها سرانه اسباببازی ۳۵۰ دلار در سال برای یک کودک است که در ایران این رقم ۵ دلار است و آن هم اغلب اسباببازیهای بی کیفیت، فاقد استاندارد و متضاد با ارزشهای فرهنگی است.»
عروسکهایی که مقبول نیفتادند
عروسکهای دارا و سارا که قرار بود به نماد "فرهنگ اسباببازی اسلامی - ایرانی" تبدیل شوند، نتوانستند در میان دختربچهها جای عروسکهای باربی را بگیرند. دارا و سارا توان حرکت پیچیده باربی را که در تمامی مفاصل (به جز انگشتان پا) از الگوی انسانی تبعیت میکند، ندارند. عروسکهای دارا و سارا دارای چهرهای ثابت هستند.
طراحی بدون شناخت
احمد محمدیان، کارشناس روانشناسی و بازیدرمانی کودکان، میگوید: «عروسکهای دارا و سارا به دلیل عدم شناخت طراحان نسبت به روانشناسی کودکان و نوع استفاده بچهها از این اسباب بازی، مورد پذیرش کودکان ایرانی قرار نمیگیرند، زیرا از دید بچهها این عروسکها در مقایسه با عروسکهای باربی از زیبایی و کارآیی بهرهمند نیستند و برای آنها جاذبه و کششی ندارد. از همین رو بچهها راغب بازی با آنها نیستند.»
کیفیت پایین، قیمت بالا
به نوشته خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): «کیفیت دارا و سارا در کنار تیراژ نه چندان بالا، قیمت این عروسک را آنچنان بالا برده بود که امکان رقابت تجاری با اسباببازیهای خارجی را نیافت. قیمتها اما با افزایش مواد اولیه که به قالبهای ساخت این عروسکها تزریق میشود، بیش از حد تصور رشد کرد تا اینکه اساساً مشتری این عروسکها به حداقل رسید.»
دارا و سارا ساخت چین
به گفته محسن چینی فروشان، مدیر عامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به دلیل کیفیت نامرغوب عروسکهای ایرانی، ساخت این عروسکها به چین واگذار شد. علاوه بر جذابنبودن نوع طراحی و سنگینی، حالا دیگر این عروسکها حداقل متعلق به ایران نیز نیستند و در خوشبینانهترین برداشت، توسط یک گروه ایرانی طراحی شده و باید دارای مارک "Made In China" بشود.
"خریداری دارا و سارا از چین مقدور نیست"
چند روز پیش مرتضی حیدری، مشاور اقتصادی و مدیر بازرگانی رئیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، درباره خرید عروسکهای دارا و سارا از کشور چین، رسماً به یکی از خبرگزاریها گفت: «به دلایلی خریداری این عروسکها از کشور مذکور مقدور نیست و هنوز مجوز سفر بنده به کشور چین صادر نشده است.» حالا حتی مشخص شده که حضور یا نایابشدن دارا و سارا به میزان تولید و واردات از چین وابسته شده است.
"متضاد با ارزشهای فرهنگی" فقط برای دختربچهها
از شانزده سال پیش ورود عروسکهای باربی که در "تضاد با ارزشهای فرهنگی" جمهوری اسلامی خوانده شدند به ایران ممنوع اعلام شد و همزمان پروژه تولید عروسکهای دارا و سارا برای مقابله با عروسکهای غربی کلید خورد.
"باربی مظهر غرب و ترویجدهنده بیبندوباری"
وقتی باربی مظهر "تهاجم نرم فرهنگی" و تبدیل به عامل "ترویجدهنده بیبندوباری" شد، رسانهها گزارش دادند که «پلیس نظارت بر اماكن عمومی تهران در ادامه اجرای طرح امنیت محلهمحور و برخورد با ۲۷ جرم احصا شده، اقدام به برخورد با مظاهر غربی و ترویجدهنده بیبندوباری كرده و در فاز جدید این برخوردها عروسکهای باربی از سطح شهر جمعآوری شد.»
حساسیتی در مورد اسباببازی پسران وجود ندارد
در مقابل حساسیتی که در مورد وسائل بازی دختربچهها وجود دارد، هیچ حساسیتی نسبت به وسائل بازی پسران از قبیل انواع اسلحههای پلاستیکی و بازیهای یارانهای "خشن و جنگی" در ایران به صورت رسمی دیده نمیشود.
حساسیتی در مورد سلامت اسباببازی وجود ندارد
در حالی که آمریکا و اتحادیه اروپا ۲۰ میلیون اسباببازی ساخت چین را که حاوی رنگهای سربی و اثراتی از مواد سمی بودند بازگرداندند، دبیر شورای نظارت بر اسباببازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان، گفته است وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برنامهای در زمینه کنترل سلامت اسباببازیها ندارد.
حساسیتی در مورد سلامت اسباببازی وجود ندارد
بیش از ۹۵ درصد اسباببازیهای موجود در ایران چینی هستند. مدیر کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران میگوید: «متأسفانه نتایج آزمون از ۲۷ نمونه اسباببازی نشان داد که تمامی اسباببازیهای آزمونشده از کیفیت بسیار پایینی برخوردار بوده و حتی برخی از آنها از مواد بازیافتی تولید شده که استفاده از آن برای کودکان بسیار خطرناک و مضر است.» آیا این یافتهها تاثیری بر واردات اسباببازی از چین داشتند؟
چادر سارا جواب به باربی
از همان زمان که این "خواهر و برادر ایرانی و مسلمان" پا به عرصه وجود گذاشتند، بحثهای فراوانی در محافل داخلی و خارجی آغاز شد. خبرگزاری آسوشیتدپرس پوشش چادر سارا را جواب دولت ایران به باربی دانست.
فلسفه وجودی دارا و سارا برای دختران
به گفته منتقدان، «قرار بوده است هزینه تولید دارا و سارا با نهادینه کردن فرهنگی خاص برای دختر بچهها ازهزینههای گشت ارشاد در آینده بکاهد».
نظرات مثبت و منفی
به نظر جامعهشناسان و متخصصان امور سیاسی "در مورد مسائلی چون تکفرزندی، استفاده از اینترنت، تلفن همراه، تلویزیون و بسیاری دیگر از دستاوردهای جوامع مدرن، نظرات مثبت و منفی بسیاری وجود دارد. اما تنها سیستمهای تمامیتگرا هستند که تلاش میکنند نظرات و محدودیتهای خود را در این زمینهها اعمال کنند که معمولا هم با شکست روبرو میشوند".