پاسخ وزارت خارجه آلمان به شکایات متقاضیان صدور روادید
۱۳۹۶ مهر ۱۰, دوشنبهدر سایت سفارت آلمان در تهران اخیرا جدولی منتشر شده که بازه زمانی حدودی تعیین وقت مصاحبه برای صدور ویزاهای گوناگون را نشان میدهد. بر اساس این جدول، متقاضیان صدور ویزای دانشجویی در صورتی که در ماه سپتامبر ایمیل درخواست تعیین وقت را فرستاده باشند، پایان اکتبر سال آینده میلادی (۲۰۱۸) وقت مصاحبه خواهند گرفت، یعنی حدود ۱۳ ماه بعد.
در نگاه اول، انتشار این جدول و تقسیم انواع ویزاها و تعیین حدودی وقت مصاحبه تنها "نظم آلمانی" را به یاد میآورد اما متاسفانه در شماری از مراجعهکنندگان و متقاضیان نیز این احساس برانگیخته میشود که این جدول به نوعی "سردواندن" کسانی است که آیندهشان را بر اساس ادامه تحصیل در آلمان برنامهریزی کردهاند.
بخش فارسی دویچهوله ایمیلهای زیادی را در این باره از متقاضیان ادامه تحصیل در آلمان دریافت کرده است که در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم:
- من دانشجوی دوره دکترا هستم. برای فرصت مطالعاتی ۶ ماهه در کشور آلمان اقدام کردم و از موسسه فرانهوفر هم پذیرش گرفتم و باید اول آگوست در این موسسه شروع به کار میکردم. در ۲۹ ماه مه برای دریافت وقت مصاحبه از سفارت آلمان اقدام کردم. همان موقع نوشته بودند وقت شما بعد از ۶ هفته مشخص میشود اما تا ۳۱ آگوست خبری نشد و بعد در سایت سفارت پیغامی ثبت شده بود که به دلیل شلوغی بیش از حد سفارت، وقتهای فرصت مطالعاتی و پژوهشی بعد از ۱۲ هفته مشخص میشود. اما ۷ سپتامبر دوباره اطلاعیه دیگری در سایت سفارت منتشر شد که وقتهای فرصت مطالعاتی و پژوهشی از نوامبر تا فوریه خواهد بود.
- من و خیلی از دوستانم مدتهاست که زبان آلمانی را یاد میگیریم تا در دانشگاههای آلمان ادامه تحصیل دهیم. دلیلی که آلمان را انتخاب کردیم حداقل برای من تبلیغاتی بود که موسساتی مثل DAAD در ایران انجام میدهند. الان بعد از یک برنامه طولانی برای یادگیری زبان و گرفتن نمره قبولی در آزمون زبان و آماده کردن مدارک و غیره متوجه شدیم که سفارت از امروز (۲۷ سپتامبر) برای ۱۴ ماه آینده وقت مصاحبه میدهد. این یعنی فردی که الان وقت میگیرد سه نیمسال تحصیلی بعد امکان سفر به آلمان را دارد. در حالی که افرادی هستند که موقعیتهای کاری را رد کردند به خاطر ادامه تحصیل در آلمان، بعضیها اگر بلافاصه بعد از کارشناسی از ایران خارج نشوند باید به سربازی بروند. برخی از شغلشان استعفا دادند تا طبق برنامهای که از چند سال پیش داشتند برای ادامه تحصیل به آلمان بروند. خواهشمندم این موضوع را اگر مقدور است با وزارت خارجه آلمان مطرح کنید.
- از حدود دو سال پیش شروع به یادگیری فشرده زبان آلمانی کردم و به همین خاطر از کارم استعفا دادم. در حال حاضر هم مدرک زبان آلمان B2 را دارم و هم تافل و هم پذیرش از دانشگاه زارلند آلمان. در کنکور سراسری بین حدود دو هزار نفر من رتبه ۲۰۰ را آوردم و در دانشگاه پلیتکنیک تهران مکانیک خواندم. به خاطر اینکه علاقه زیادی به کشور صنعتی آلمان دارم در ایران ادامه تحصیل ندادم و زبان خواندم. خوشبختانه در حال حاضر تمام شرایط آلمان رفتن را دارم جز اینکه وقت سفارت آلمان برای دانشجویان تقریبا غیر ممکن شده است. در واقع فکر میکنم با این وضعیت وقت دانشجویی، من و خیلی از دوستانم که بخشی از بهترین سالهای جوانیمان را برای آلمان رفتن گذاشتهایم فقط به خاطر اینکه موفق به دریافت وقت نمیشویم مجبوریم رویاهایمان را فراموش کنیم.
- از آنجایی که تا چند ماه پیش فکر میکردم ظرف دوماه نمیتوانم از سفارت وقت بگیرم، زمان شروع تحصیلم در آلمان را به اول ماه آوریل سال ۲۰۱۸ موکول کردم. فکر میکردم شش تا هفت ماه تا رفتنم مانده، بنابراین اجاره منزل اجارهایام را کنسل کرده و به منزل شخصی خودم رفتم که کیلومترها از محل کار خودم و همسرم و مهدکودک فرزندم دور است با این امید که میتوان این مسأله را به صورت موقت تحمل کرد. اما چند روزی است که دیدهام این جریان بیش از یک سال طول میکشد به طوری که حتی با این حساب من به شروع ترم سپتامبر سال آینده هم نمیرسم.
دهها نمونه دیگر از این قبیل را میتوان از لابهلای ایمیلهای ارسالشده برای دویچهوله فارسی برشمرد.
غیر از ویزای دانشجویی برای سایر ویزاها نیز این محدودیت زمانی وجود دارد. مثلا در جدول مندرج در سایت سفارت آلمان برای صدور ویزای پیوستن به خانواده نوشته شده که اگر ایمیل درخواست وقت سفارت در ماه سپتامبر فرستاده شود، وقت مصاحبه برای ماه مه ۲۰۱۸ تعیین خواهد شد، چیزی حدود شش ماه بعد.
ویزای شنگن نسبت به سایر ویزاها وضعیت بهتری دارد. اگر ایمیل درخواست وقت برای ویزای شنگن در ماه سپتامبر فرستاده شود، پایان دسامبر به متقاضی وقت مصاحبه داده خواهد شد، یعنی حدود سه ماه بعد.
این در حالی است که دولت آلمان از مدتها پیش سیاست مهاجرپذیری خود را بر این اساس استوار کرده که هرچه بیشتر مهاجران تحصیلکرده و کسانی را بپذیرد که میتوانند برای جامعه آلمان مفید باشند.
در بعدی وسیعتر سیاست مهاجرتی اتحادیه اروپا نیز بر همین روال استوار شده است. کارشناسان مهاجرت در اروپا چندین سال است که برنامهای منظم و تدوینشده را برای مهاجرت توصیه میکنند که بر اساس آن مهاجران برای زمانی مشخص به منظور کار یا تحصیل به اروپا بیایند و بعد با پول و دانش به زادگاههایشان برگردند تا به این وسیله هم امکانات رشد سریعتر برای کشورهای در حال توسعه فراهم شود و هم اروپا مجبور به پذیرش انبوه مهاجران غیر متخصص نباشد. بدین ترتیب حتی در صورت ماندگار شدن این مهاجران، کشور میزبان از مهاجرانی تحصیلکرده و توانمند برای کار بهرهمند خواهد شد.
کمیسیون اتحادیه اروپا روز چهارشنبه (۲۷ سپتامبر/ ۵ مهر) اعلام کرد که برای جلوگیری از موج آمدن مهاجران از راههای غیرقانونی، میخواهد دست کم امکانات آمدن قانونی ۵۰ هزار مهاجر را در دو سال آینده فراهم کند. کشورهای پذیرنده مهاجران قرار است برای هر مهاجر، ۱۰ هزار یورو حمایت مالی از بودجه اتحادیه اروپا به دست آورند.
روزنامه هلندی "دی فولکسرانت" روز شنبه (۳۰ سپتامبر/ ۸ مهر) در این باره نوشت: «کمیسیون اتحادیه اروپا با این پیشنهاد نشان میدهد که هم امید مهاجران برای امنیت، کار و آموزش و هم نیاز دولتهای اتحادیه اروپا به نیروهای کاری را با توجه به جمعیت رو به پیری این قاره درک می کند.»
با توجه به همه اینها آیا برنامه تعیین وقت مصاحبه برای صدور ویزای دانشجویی در سفارت آلمان در تهران، مغایر با برنامههای کلان کشور آلمان و نیز اتحادیه اروپا نیست؟ کسانی که سالها برای گرفتن پذیرش دانشجویی تلاش کرده و زمان گذاشتهاند و تنها به دلیل یک سیستم بوروکراتیک موفق به حضور به موقع در آلمان نمیشوند، احتمالا به کل از تحصیل در آلمان چشم خواهند پوشید و کشورهای دیگری را برای ادامه تحصیل انتخاب خواهند کرد که در این صورت نیز آلمان هم از یک نیروی متخصص و کارآمد احتمالی در آینده محروم شده و هم اینکه از ورود ارز به کشور از طریق این دانشجویان جلوگیری شده است.
از هر طرف که نگاه کنیم، این بازی دوسر باخت برای آلمان و دانشجویان متقاضی خواهد بود و تغییر این وضعیت نیز تنها در صورت بهبود وضعیت بوروکراتیک سفارت آلمان در تهران امکانپذیر است.
پاسخ وزارت امور خارجه آلمان در برلین
برای یافتن پاسخ این پرسشها ابتدا با بخش مطبوعاتی سفارت آلمان در تهران تماس گرفتیم. این بخش ما را به وزارت امور خارجه آلمان در برلین رهنمون کرد چرا که پاسخگویی به رسانهها بر عهده آنهاست.
بخش مطبوعاتی وزارت امور خارجه آلمان در برلین پاسخ سوالات ما را به صورت کتبی و از طریق ایمیل برای ما ارسال کرد. در پاسخ به اولین پرسش دویچهوله که چرا چنین مشکلاتی در دادن وقت مصاحبه برای کسانی که باید در یک تاریخ مشخص در آلمان باشند وجود دارد، اداره امور خارجه نوشته است:
«توافق اتمی با ایران و به تبع آن بازسازی روابط اقتصادی و فرهنگی، سفارت آلمان در تهران را با ازدیاد شدید تقاضای ویزا در تمامی بخشها روبرو کردهاست. به خصوص در بخش ویزای دانشجویی تعداد تقاضاها برای تعیین وقت بسیار زیاد شده به طوری که در برخی هفتهها تمامی وقتها را به خود اختصاص میدهد.
این افزایش شدید باعث شد که علیرغم تعداد بالای همکاران بخش ویزا زمان وقتدهی برای صدور ویزا طولانیتر شود. سفارت تهران و نیز وزارت امور خارجه این مشکل را میدانند و تلاش کردهاند تا با اقداماتی از قبیل ازدیاد کارمندان جلوی طولانی شدن وقت مصاحبهها را بگیرند.»
بیشتر بخوانید: امکان دریافت بورس تحصیلی برای دانشجویان ایرانی مقطع دکترا در آلمان
درباره راهکارهایی که میتواند جلوی این وضعیت را بگیرد و تا حدی آن را بهبود بخشد، علاوه بر ازدیاد پرسنل سفارت، اقدام دیگری هم قرار است انجام پذیرد: «ازدیاد نیروی کار در این بخش باعث شده تا امکان تقاضای ویزا برای افراد بیشتری ممکن شود. از سوی دیگر این اضافه شدن نیروی کار، سفارت را با مشکل جا روبرو کرده است. برنامه مشخص این است که از طریق اجاره و آمادهسازی مکانهای دیگر، باجههای مخصوص ویزا را دوبرابر کنیم که البته این کار با توجه به مقررات مدون و نیز قوانین امنیتی پروسهای زمانبر است.»
وزارت امور خارجه همچنین به سیستم جدید وقتدهی سفارت اشاره کرده و نوشته است: «همزمان ما در تلاش هستیم تا پروسه تعیین وقت را از طریق تغییر نرمافزارهای مربوطه بهبود بخشیم. در همین راستا سفارت در تهران با استفاده از سیستم وقتدهی الکترونیک ویزا این امکان را فراهم کرده تا تمامی متقاضیان از طریق یک ثبتنام اولیه و ساده بتوانند تقاضای وقت مصاحبه کنند. در این سیستم جدید متقاضیان میتوانند شبانهروزی بدون مشکل تکنیکی تقاضای تعیین وقت مصاحبه کنند. وزارت امور خارجه با طراحی این سیستم الکترونیک این امکان را فراهم کرده که هر متقاضی ویزا بدون کمک شخص دیگری بتواند خودش تقاضای وقت مصاحبه کند و بدین ترتیب به آژانسهای نامعتبر برای این کار نیازی وجود ندارد.»
بیشتر بخوانید: در کدام ایالتهای آلمان از دانشجوی ایرانی شهریه نمیگیرند
در پاسخ به پرسش دویچهوله در این باره که آیا بخش مجزایی برای رسیدگی به امور دانشجویان در سفارت پیشبینی شده یا نه، وزارت امور خارجه آلمان پاسخ داده است: «در بخش ویزای سفارت در تهران همکارانی هستند که به طور مشخص برای امور دانشجویان در نظر گرفته شدهاند. موقعیت ویژه این تقاضاها (تقاضای ویزای دانشجویی) ایجاب کرده تا باجههایی ویژه و تنها برای صدور ویزای دانشجویی در حال فعالیت باشند.»
وزارت امور خارجه نوشته است که حتی برای ویزای شنگن هم به دلیل تقاضای بالا زمان وقتدهی طولانی است اما ویزای دانشجویی به دلیل اینکه مشخصا پیچیدهتر است برای رسیدگی به تخصص بیشتری نیاز دارد.
پرسش بعدی ما درباره بدرفتاری برخی از کارمندان سفارت آلمان در تهران با مراجعهکنندگان بود که اداره امور خارجه اینگونه پاسخ داده است: «برای اداره امور خارجه نحوه برخورد کارمندانش با مراجعهکنندگان بسیار مهم است. اگر مواردی وجود داشته باشد که این رفتار مناسب نبوده کاملا جدی گرفته شده و با آن برخورد میشود اما به این منظور ما به ذکر موارد مشخص و قابل راستیآزمایی نیازمندیم.»
و در پاسخ به این پرسش که آیا وزارت خارجه آلمان قصد بازگشایی کنسولگری دیگری در شهر دیگری غیر از تهران را برای کمتر شدن تعداد مراجعهکنندگان به تهران دارد یا نه، وزارت امور خارجه نوشته که فعلا چنین چیزی در برنامهاش نیست.