پاسخ تند تهران به "نگرانی عربستان و بریتانیا از تهدید ایران"
۱۳۹۵ آذر ۲۲, دوشنبه
بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا، اندک زمانی پس از انتشار انتقادهای تندش به تهران و ریاض ، راهی عربستان شد.
او روز یکشنبه (۱۱ دسامبر/ ۲۱ آذر) با ملک سلمان، پادشاه عربستان، عادل الجبیر، همتای سعودی‌اش و دیگر مقام‌های عالیرتبه‌ی حکومتی این کشور دیدار کرد و بر "دوستی عمیق" دو کشور تأکید نمود.
بوریس جانسون در سفر خود تلاش کرد تا از زهر انتقادهای تند خود علیه عربستان بکاهد.
وزیر خارجه جنجالی بریتانیا در رابطه با بحران یمن، ریاض و تهران را متهم کرده بود که در آنجا "جنگی نیابتی" به راه انداخته‌اند.
جانسون اما در جریان سفرش به عربستان اعلام کرد که متوجه این امر هست که جنگ داخلی در کشور همسایه‌ی عربستان سعودی، برای ریاض خطر بزرگی به همراه دارد.
به گزارش روزنامه بریتانیایی ایندیپندنت، وزیر خارجه بریتانیا در نشست خبری مشترک با همتای سعودی خود عادل الجبیر گفت: «من اینجا هستم تا بر دوستی موجود میان بریتانیا و عربستان سعودی تأکید کنم». او افزود: «این دوستی رشد می‌کند و گسترش می‌یابد و بی‌راه نیست بگوییم که ما در دوستی‌مان به صراحت باور داریم.»
عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان نیز با اشاره به اینکه اظهارات بوریس جانسون بد فهمیده شده‌اند، گفت: «بریتانیا و عربستان سعودی مناسباتی دیرینه، همواره رو به گسترش و استراتژیک دارند که بیش از یکصد سال قدمت دارد. ما تردیدی نداریم که بریتانیا کجا ایستاده است و بریتانیا تردیدی ندارد که ما کجا ایستاده‌ایم».
ویدئوی جنجال‌آفرین گاردین
روزنامه بریتانیایی گاردین هفته گذشته ویدئویی جنجال‌برانگیز منتشر کرد. ویدئو بوریس جانسون را در نشستی بین‌المللی در رم، پایتخت ایتالیا، نشان می‌داد که در سخنانی از جمله با اشاره به بحران یمن، عربستان سعودی و ایران را به ایجاد "جنگ نیابتی" در خاورمیانه متهم می‌کرد.
وزیر خارجه بریتانیا در این ویدئو می‌گوید: «عربستان سعودی و ایران در جنگی نیابتی در منطقه شرکت دارند و این امر یک تراژدی است». به گفته‌ی بوریس جانسون، این دو کشور در منطقه چون "خیمه‌شب‌بازان" رفتار می‌کنند. او همچنین به سیاستمدارانی اشاره کرد که از دین "سوءاستفاده سیاسی" کرده، از آن به نفع مصالح خود استفاده می‌کنند.
تقابل "نظر شخصی" وزیر خارجه با موضع دولت
بسیاری از کارشناسان با نظر جانسون موافق‌اند، اما دولت بریتانیا نه. یکی از سخنگویان دولت بریتانیا اظهارات وزیر خارجه این کشور را "نظر شخصی" عنوان کرده و افزوده بود که جانسون در سفر روز یکشنبه به عربستان سعودی "فرصت دارد که موضع دولت را بیان کند".هم‌زمان یکی از سخنگویان وزارت خارجه بریتانیا اعلام کرده بود که بریتانیا از تلاش‌های عربستان سعودی برای امن کردن مرزها و حفاظت از شهروندانش حمایت می‌کند.
عربستان سعودی در جنگ داخلی یمن در راس یک ائتلاف نظامی متشکل از نیروهای سنی قرار دارد و با شبه‌نظامیان شیعه حوثی در این کشور می‌جنگد. دوطرف به شدت یکدیگر را به نقض حقوق بشر متهم می‌کنند.
بمب‌های جنگنده‌های ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی تا کنون بارها به بازارهای پر رفت‌و‌آمد، بیمارستان‌ها و مراکز دیگر غیرنظامی اصابت کرده و به کشته و مجروح شدن غیرنظامیان بسیاری منجر شده است.
گفته می‌شود که شبه‌نظامیان حوثی نیز از غیر نظامیان به عنوان سپر انسانی علیه حملات نیروهای ائتلافی استفاده می‌کنند.
نگرانی از "تهدید ایران"
به گزارش العربیه، عادل الجبیر در نشست مشترک با همتای بریتانیایی‌اش در رابطه با ایران نیز موضعگیری کرده و گفته است: «ما در خصوص مداخله دائم ایران در امور منطقه گفتگو کردیم و این مداخله را رد می‌کنیم.»
بنا بر همین گزارش، بوریس جانسون نیز اعلام کرده است که «تهدید ایران در منطقه، همانگونه که عربستان را نگران کرده، موجب نگرانی بریتانیا نیز شده است.»
واکنش تند ایران
وزارت خارجه ایران به شدت به مواضع مطرح شده در نشست مشترک خبری جانسون و الجبیر واکنش نشان داد و آنها را "اظهارات ضد ایرانی" خواند.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی این "اظهارات ضد ایرانی" را "فرافکنی بی‌پایه و اساس به منظور سرپوش گذاشتن بر نقش تخریبی آن دو کشور در حمایت از تروریسم تکفیری و ارتکاب جنایات پرشمار و گسترده علیه بشریت در جنگ ویرانگر و خانمان‌سوز علیه مردم یمن" ارزیابی کرد.
سخنگوی وزارت خارجه ایران همچنین بریتانیا را متهم کرد که "همچنان بر فروش و روانه کردن سلاح‌های مرگ‌آفرین" به نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان ادامه می‌دهد.
بالا گرفتن تنش
شرکت اخیر نخست‌وزیر بریتانیا در اجلاس "شورای همکاری کشورهای عربی خلیج فارس" در منامه، پایتخت بحرین نیز به تنش‌آلودتر شدن هر چه بیشتر روابط ایران و بریتانیا دامن زد.
ترزا می چهارشنبه گذشته (۷ دسامبر/ ۱۷ آذر) خطاب به این شورا گفته بود، به آنان کمک خواهد کرد تا در برابر "اقدامات ستیزه‌جویانه ایران در منطقه" بایستند.
نخست وزیر بریتانیا همچنین در مصاحبه با شبکه العربيه گفته بود: «کشورهای خلیج فارس برخلاف ایران شریک استراتژیک ما هستند».او ضمن انتقاد از نقش ایران در منطقه افزوده بود: «ما نیز در این نگرانی و فعالیت موذیانه این کشور و دخالت‌های آن در مناطق مختلف منطقه شریک هستیم.»
سپس ایران در واکنش به سخنان ترزا می، سفیر بریتانیا در تهران را احضار کرد. به گفته‌ی بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، نماینده وزارت خارجه ایران در جریان این احضار به نیکلاس هاپتون، سفیر بریتانیا در ایران، گفته است که "اظهارات غیرمسئولانه، تحریک‌آمیز و تفرقه‌افکنانه خانم ترزا می، غیرقابل قبول و مردود است و قویا انتظار می‌رود دیگر شاهد چنین اظهارات غیرقابل قبولی نباشیم".
اظهارات ترزا می با واکنش تند مقام‌های دولتی و حکومتی جمهوری اسلامی، از جمله محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران مواجه شد. ظریف بدون نام بردن از ترزا می، سخنان او را "زیاده‌گویی" خواند و گفت: «برخی در منطقه در نهایت بی‌شخصیتی، یک خانمی را می‌آورند به منطقه تا به آنها بگوید که ما امنیت شما را تأمین می‌کنیم.»