هشدار كارشناسان نسبت به اتمى شدن خاورميانه

از طرف انستیتوی «پژوهش‌های صلح» ایالت هسن (Hessen) آلمان دومین کنفرانس فرا آتلانتیک در محل نمایندگی ایالت اسن در برلين، پایتخت آلمان برگزار شد. مباحث این کنفرانس در شش بخش موضوع‌بندی شده بود و به مسایل حاد و مشاجره‌برانگیز اتمی در منطقه خاورمیانه و پیامدهای یک چنین اتمی‌شدن که البته منظور بیشتر تسلیحات اتمی بود پرداخت. و از همين‌رو طبعی بود كه مسئله‌ی برنامه‌ی اتمی ايران نيز در کانون بحث و گفتگو قرار بگیرد و اینکه چگونه می‌شود با برنامه‌ی اتمی ایران مواجه شد یا با آن مقابله کرد و گزینه‌های نظامی و غیرنظامی مطرح در اين خصوص مورد بحث قرار گرفت.

نمایندگانی که در بحثها شرکت داشتند از سیاستمدارها، دیپلماتها و کارشناسان انستیتوهای پژوهش‌های استراتژیک بودند. از جمله پروفسور "آنتونی کوردسمن" (Anthony Cordesman) از مرکز پژوهشهای استراتژیک و بین‌المللی واشنگتن، پرفسور "داگلاس استروی‌ساند" (Douglas E. Streusand) از کالج فرماندهی نیروی دریایی آمریکا، کلنل سابق "سام گاردينر" (Sam Gardiner) از نیروی هوایی آمریکا، از اسراییل دکتر "روی‌ون پداتزور" (Reuven Pedatzur) از دانشگاه تل‌ آویو و "يوزی رابین" (Uzi Rubin) رییس سابق نهاد توسعه و فنآوری و عضو سابق شورای امنیت ملی اسراییل. از ایران دکتر "محمد کاظم سجادپور"، سفیر ثابت ایران در دفتر سازمان ملل در ژنو و دکتر "علی‌اصغر سلطانیه" نماينده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دروین در اين كنفرانس شركت داشتند و برای مدت کوتاهی نیز، آقای دکتر "منوچهر محمدی" معاون پژوهشی وزیر امورخارجه ایران که در یک سخنرانی کوتاه شرکت کرد و به پرسش‌هایی نیز پاسخ گفت.

از سوییس پروفسور "تيم گلدیمان" (Tim Gulimann) از جمله‌ی سخنرانان بود. ايشان سفیر سابق سوییس در ایران، که كشورش حافظ منافع ایالات متحده آمریکا در ایران نيز هست، بود و از بسیاری از مسایل فیمابین ایران و آمریکا اطلاع کامل داشت و طرح خاص خودش را در مسئله‌ی اتمی ایران ارائه داد که جالب بود. همینطور شمار زیادی هم از کارشناسان آلمانی بودند و در روز دوم تقریبا نمایندگان احزاب آلمانی نیز، شرکت داشتند.

چهره‌ی سرشناسی که در پایان جلسه روز اول سخنرانی جالبی کرد و به پرسش‌های بسیاری پاسخ گفت دکتر "زبیگنیو برژینسکی"، مشاور امور امنیتی دولت جیمی کارتر در دوران انقلاب ایران بود. باید گفت که برژینسکی جزو نظریه‌پردازان محافظه‌کار واقع‌گرای (رئالیست) آمریکاست که با توجه به شناخت وسیعی که از منطقه خاورمیانه و ایران داشت، تحلیل جالبی ارائه داد. برژینسکی در کنار تحلیلی که از مسئله‌ی اتمی ارائه داد، به مخاطرات یک ایران اتمی با سلاح اتمی و به خطر واکنش نظامی آمریکا اشاره کرد و گفت، ایران بعد از ترکیه بیشترین استعداد را برای دمکراتیزه‌شدن دارد و کشوری‌ست با یک فرهنگ غنی و تاریخی پرقدمت. وی اظهار داشت، حتی انتخاب نامنتظره‌ی احمدی‌نژاد به مقام ریاست جمهوری نشان می‌دهد که این انتخابات تا اندازه‌ای آزاد بوده و نه مانند روسیه که پیشاپیش مشخص بود چه کسی انتخاب می‌شود. برژینسکی در عین‌حال گفت، دمکراسی جمهوری اسلامی دمکراسی خاص خودش است و نه آنگونه که ما می‌فهمیم، ولی بهرحال ایران را بهیچوجه نمی‌شود، مثلا، با کره شمالی مقایسه کرد.

در حاشیه ضیافت شام، یوشکا فیشر، وزیر سابق امور خارجه آلمان نیز شرکت کرد و در یک سخنرانی خطاب به میهمانان ایرانی گفت که باید از ورود به یک رودررویی نظامی و یک مسابقه تسلیحاتی در منطقه و مقابله‌جویی با غرب شدیدا پرهیز کرد، زیرا این امر می‌تواند پیامدهای بسیار خطرناکی در پی داشته باشد. به نظر وی معضل اصلی در واقع به عدم اعتماد متقابل برمی‌گردد.

بطور کلی باید گفت، کارشناسان آمریکایی و آلمانی اذعان داشتند که ایران از حق فنآوری هسته‌ای برخوردار است و کسی نمی‌تواند این را انکار بکند، ولی ترکیب یک ایران اتمی با یک ایدئولوژی انقلابی ترکیبی‌ست بسیار خطرناک. یوشکا فیشر و بعضی از کارشناسان آمریکایی بويژه بر این موضع تاکید داشتند تا زمانیکه ایران در داخل و بويژه در دیپلماسی منطقه و جهان رفتاری انقلابی و افراطی دارد،‌ نمی‌شود ایران اتمی را قابل تصور دانست و این عدم تعامل با جهان طبیعی‌ست که مقاومت جامعه جهانی را بدنبال می‌آورد.

بطور کلی می‌شود گفت که همه‌ی شرکت‌کنندگان، بويژه شرکت‌کنندگان آمریکایی و آلمانی، در بحث‌های خود، نگران اوج گیری بحران بودند و نگران از اینکه مبادا دولت بوش با سرسختی‌هايش و عدم نرمشی که ایران در مواضع اتمی‌اش نشان می‌دهد، دست به یک حرکت نظامی ماجراجویانه بزند و آتش جنگ و تشنج تمام منطقه را دربربگیرد.

داود خدابخش - برلين